Przejdź do zawartości

Szarota: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje)
Boty
1 384 760 edycji
m ujednolicam zapis daty dostępu w szablonie cytowania
Kenraiz (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
104 711 edycji
merytoryczne (uzupełnienie i aktualizacja)
Linia 2: Linia 2:
{{Takson infobox
{{Takson infobox
|nazwa = Szarota
|nazwa = Szarota
|grafika = 527 Gnaphalium norvegicum, G. silvaticum.jpg
|grafika = Gnaphalium uliginosum sl21.jpg
|opis grafiki =
|opis grafiki = [[Szarota błotna]]
|alt grafiki =
|alt grafiki =
|systematyka ref = <ref name="ruggiero" /><ref name="apweb" />
|systematyka ref = <ref name="ruggiero" /><ref name="apweb" />
Linia 23: Linia 23:
|cytat = [[Species Plantarum|Sp. Pl. 850. 1753]]
|cytat = [[Species Plantarum|Sp. Pl. 850. 1753]]
|synonimy =
|synonimy =
* ''Amphidoxa'' DC.
|wikispecies =
* ''Dasyanthus'' Bubani
* ''Demidium'' DC.
* ''Filaginella'' Opiz<ref name=powo/>
|typ nomenklatoryczny = ''[[szarota błotna|Gnaphalium uliginosum]]'' L.<ref name=A>{{Cytuj stronę |url=http://botany.si.edu/ing/ |tytuł=Index Nominum Genericorum|data dostępu =2009-02-04}}</ref>
|wikispecies = Gnaphalium
|commons = Category:Gnaphalium
|commons = Category:Gnaphalium
}}
}}
[[Plik:Gnaphalium norvegicum a1.jpg|thumb|Szarota norweska]]
[[Plik:Gnaphalium uliginosum sl2.jpg|thumb|Koszyczki szaroty błotnej]]
'''Szarota''' (''Gnaphalium'' L.) – [[rodzaj (biologia)|rodzaj]] roślin z [[rodzina (biologia)|rodziny]] [[astrowate|astrowatych]]. Obejmuje w zależności od ujęcia od ok. 40<ref name="powo">{{Cytuj stronę | url = https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:325908-2 | tytuł = Gnaphalium L. | praca = Plants of the World online | opublikowany = Royal Botanic Gardens, Kew | data dostępu = 2022-08-18}}</ref><ref name="america">{{Cytuj stronę | url = http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=113778 | tytuł = Gnaphalium Linnaeus | autor = Guy L. Nesom | praca = Flora of North America | opublikowany = eFloras.org | data dostępu = 2022-08-18}}</ref> do ok. 80<ref name="mabb">{{Cytuj książkę | autor = David J. Mabberley | tytuł = Mabberley's Plant-Book | wydawca = Cambridge University Press | data = 2017 | strony = 394 | isbn = 978-1-107-11502-6}}</ref>–100<ref name=america/> gatunków. Niezależnie od szerszego lub węższego ujęcia występują one niemal kosmopolitycznie na wszystkich kontynentach w strefach [[klimat umiarkowany|klimatu umiarkowanego]] i [[Klimat podzwrotnikowy|podzwrotnikowego]]<ref name=powo/>.
'''Szarota''' (''Gnaphalium'' L.) – [[rodzaj (biologia)|rodzaj]] roślin z [[rodzina (biologia)|rodziny]] [[astrowate|astrowatych]]. Należy do niego ok. 60 gatunków występujących na półkuli północnej. [[gatunek typowy|Gatunkiem typowym]] jest ''[[Gnaphalium uliginosum]]'' L.<ref name=A>{{Cytuj stronę |url=http://botany.si.edu/ing/ |tytuł=Index Nominum Genericorum|data dostępu =2009-02-04}}</ref>.

== Rozmieszczenie geograficzne ==
Rodzaj (także w wąskim ujęciu) jest szeroko rozprzestrzeniony na wszystkich kontynentach z wyjątkiem [[Antarktyda|Antarktydy]]. Brak jego przedstawicieli tylko na obszarach okołobiegunowych i w części [[strefa międzyzwrotnikowa|strefy międzyzwrotnikowej]]<ref name=powo/>.
; Gatunki [[Flora roślin naczyniowych Polski|flory Polski]]<ref name="checklist">{{Cytuj | autor = Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając | tytuł = Vascular plants of Poland. An annotated checklist | miejsce = Kraków | wydawca = W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences | data = 2020 | s=90 | isbn = 978-83-62975-45-7}}</ref>:
<small>Pierwsza nazwa naukowa według listy krajowej<ref name="checklist"/>, druga – obowiązująca według bazy taksonomicznej ''Plants of the World online'' (jeśli jest inna)<ref name=powo/></small>
* [[szarota błotna]] ''Gnaphalium uliginosum'' <small>L.</small>
* [[szarota leśna]] ''Gnaphalium sylvaticum'' <small>L.</small> ≡ ''Omalotheca sylvatica'' <small>(L.) Sch.Bip. & F.W.Schultz</small>
* [[szarota Hoppego]] ''Gnaphalium hoppeanum'' <small>W.D.J. Koch</small> ≡ ''Omalotheca hoppeana'' <small>(W.D.J.Koch) Sch.Bip. & F.W.Schultz</small>
* [[szarota norweska]] ''Gnaphalium norvegicum'' <small>Gunnerus</small> ≡ ''Omalotheca norvegica'' <small>(Gunnerus) Sch.Bip. & F.W.Schultz</small>
* [[szarota drobna]] ''Gnaphalium supinum'' <small>L.</small> ≡ ''Omalotheca supina'' <small>(L.) DC.</small>
* [[szarota żółtobiała]] ''Gnaphalium luteo-album'' <small>L.</small> ≡ ''Pseudognaphalium luteoalbum'' <small>(L.) Hilliard & B.L.Burtt</small>


== Morfologia ==
== Morfologia ==
Rośliny o kwiatach zebranych w drobne i liczne [[koszyczek|koszyczki]], te zaś w [[kłos]] na szczycie łodygi. Łuski [[okrywa|okrywy]] koszyczków błoniaste i zazwyczaj ciemno ubarwione. [[Liść|Liście]] wydłużone, pojedyncze, całobrzegie.
Rośliny o kwiatach zebranych w drobne i liczne [[koszyczek|koszyczki]], te zaś w [[kłos]] na szczycie łodygi. Łuski [[okrywa|okrywy]] koszyczków błoniaste i zazwyczaj ciemno ubarwione. [[Liść|Liście]] wydłużone, pojedyncze, całobrzegie.

== Systematyka ==
== Systematyka ==
; Pozycja systematyczna:
; [[synonim (taksonomia)|Synonimy]]<ref name=grin>{{Cytuj stronę |url=https://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxon/taxonomysearch.aspx?language=en |tytuł=Germplasm Resources Information Network (GRIN)|data dostępu = 2010-05-27}}</ref>:
Rodzaj z [[rodzina (biologia)|rodziny]] [[astrowate|astrowatych]] ''Asteraceae'', w której obrębie zaliczany jest do podrodziny ''[[Asteroideae]]'', plemienia ''Gnaphalieae''<ref name="grin">{{Cytuj stronę | url = https://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxon/taxonomygenus?id=5040 | tytuł = Genus Gnaphalium L. | praca = Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) | opublikowany = USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System | data dostępu = 2022-08-18}}</ref> i podplemienia ''Gnaphaliinae''<ref name=smissen>{{Cytuj pismo | autor = Rob D. Smissen, Randall J. Bayer, Nicola G. Bergh, Ilse Breitwieser, Susana E. Freire, Mercè Galbany-Casals, Alexander N. Schmidt-Lebuhn, Josephine M. Ward | tytuł = A revised subtribal classification of Gnaphalieae (Asteraceae) | czasopismo = Taxon | wolumin = 69, 4 | strony = 778-806 | data = 2020 | url = https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/tax.12294 | doi = 10.1002/tax.12294}}</ref>. Rodzaj jest [[Typ nomenklatoryczny|typowym]] dla podplemienia i plemienia<ref name=smissen/>.
''Amphidoxa '' DC., ''Demidium'' DC., ''Filaginella'' Opiz


W szerokim ujęciu zaliczanych tu było kilka rodzajów, których odrębność potwierdziły analizy molekularne w drugiej dekadzie XXI wieku<ref>{{Cytuj pismo | autor = Estrella Urtubey, Alicia López, María A. Chemisquy, Arne A. Anderberg, Carlos M. Baeza, Néstor D. Bayón, Leonardo P. Deble, et al. | tytuł = New circumscription of the genus Gamochaeta (Asteraceae, Gnaphalieae) inferred from nuclear and plastid DNA sequences | czasopismo = Oesterreichische Botanische Zeitschrift | wolumin = 302, 8 | strony = 3-22 | data = 2016 | url = https://www.researchgate.net/publication/304672149_New_circumscription_of_the_genus_Gamochaeta_Asteraceae_Gnaphalieae_inferred_from_nuclear_and_plastid_DNA_sequences | doi = 10.1007/s00606-016-1316-4}}</ref><ref name=smissen/>. W efekcie przez jakiś czas tu włączane rodzaje znów traktowane są jako odrębne. Dotyczy to: ''[[Euchiton]]'', ''[[Gamochaeta]]'', ''[[Omalotheca]]'' i ''[[Pseudognaphalium]]''<ref name=america/><ref name=powo/><ref name=smissen/>.
; Pozycja systematyczna według [[Angiosperm Phylogeny Website|APweb]] (aktualizowany [[system APG III]] z 2009):
Angiosperm Phylogeny Website adoptuje podział na podrodziny [[astrowate|astrowatych]] (''Asteraceae'') opracowany przez Panero i Funk w 2002<ref>{{cytuj pismo | autor =Panero J.L., Funk V.A. |tytuł =Toward a phylogenetic subfamilial classification for the Compositae (Asteraceae) |czasopismo =Proceedings of the Biological Society of Washington |wolumin =115 (4) |strony =909–922 |data =2002 |wydawca =Biological Society of Washington |url=http://botany.si.edu/bdg/pdf/funkyarchive/funkypdf/2002_pr_Panero_Funk_SubfamilialCompositae.pdf}}</ref>, z późniejszymi uzupełnieniami<ref>{{cytuj stronę |url=http://web.archive.org/web/20160304044332/http://www.compositae.org/pdf/Metatree_compositae_august_a.pdf |rok= |tytuł=Compositeae classification | autor=B. Baldwin, J.M. Bonifacino, T. Eriksson, V. A. Funk, C.A. Mannheimer, B. Nordenstam, N. Roque, I. Ventosa |opublikowany=Smithsonian National Museum of Natural History| data dostępu=2010-05-24 |język=en}}</ref>. Zgodnie z tym ujęciem rodzaj ''Gnaphalium'' należy do plemienia ''Gnaphalieae'' (Cass.) Lecoq & Juillet, podrodziny ''[[Asteroideae]]'' (Juss.) Chev. W systemie APG III astrowate są jedną z kilkunastu rodzin rzędu [[astrowce|astrowców]] (''Asterales''), wchodzącego w skład [[Astrowe|kladu astrowych]] w obrębie [[dwuliścienne właściwe|dwuliściennych właściwych]]<ref name=apweb/>.
; Pozycja w [[system Reveala|systemie Reveala]] (1993-1999):
Gromada [[okrytonasienne]] (''Magnoliophyta'' Cronquist), podgromada ''Magnoliophytina'' Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa ''[[Rosopsida]]'' Batsch, podklasa [[astrowe]] (''Asteridae'' Takht.), nadrząd astropodobne (''Asteranae'' Takht.), rząd [[astrowce]] (''Asterales'' Lindl), rodzina [[astrowate]] (''Asteraceae'' Dumort.), podrodzina ''Gnaphalioideae'' Burmeist., plemię ''Gnaphalieae'' (Cass.) Lecoq & Juillet, podplemię ''Gnaphaliinae'' (Cass.) Dumort., rodzaj szarota (''Gnaphalium'' L.)<ref>{{cytuj stronę |url= http://www.crescentbloom.com/Plants/Genus/G/N/Gnaphalium.htm |tytuł=Systematyka rodzaju ''Gnaphalium'' |autor =Crescent Bloom |opublikowany=The Compleat Botanica | data dostępu=2009-02-04|język=en}}</ref>.

; Gatunki [[flora Polski|flory Polski]]<ref name="checklist2002">{{VascularPlantsPoland|2002}}</ref>:
* [[szarota błotna]] (''Gnaphalium uliginosum'' L.)
* [[szarota leśna]] (''Gnaphalium sylvaticum'' L.)
* [[szarota Hoppego]] (''Gnaphalium hoppeanum'' W.D.J. Koch)
* [[szarota norweska]] (''Gnaphalium norvegicum'' Gunnerus)
* [[szarota drobna]] (sz. niska) (''Gnaphalium supinum'' L.)
* [[szarota żółtobiała]] (''Gnaphalium luteo-album'' L.)


; Wykaz gatunków<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.theplantlist.org/1.1/browse/A/Compositae/Gnaphalium/ | tytuł = Gnaphalium | data = | autor = | praca = | opublikowany = The Plant list | język = en | data dostępu = 2014-01-28}}</ref>:
; Wykaz gatunków<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.theplantlist.org/1.1/browse/A/Compositae/Gnaphalium/ | tytuł = Gnaphalium | data = | autor = | praca = | opublikowany = The Plant list | język = en | data dostępu = 2014-01-28}}</ref>:
{{Układ wielokolumnowy | szerokość = 400px | liczba = 2 |
{|width=70%
* ''[[Gnaphalium alpigenum]]'' <small>F.Muell. ex Hook.f.</small>
|
* ''[[Gnaphalium acutiusculum]]'' <small>Urb. & Ekman</small>
* ''[[Gnaphalium adnatum]]'' <small>Wall. ex DC.</small>
* ''[[Gnaphalium alatocaule]]'' <small>D.L.Nash</small>
* ''[[Gnaphalium albescens]]'' <small>Sw.</small>
* ''[[Gnaphalium aldunateoides]]'' <small>J.Rémy</small>
* ''[[Gnaphalium americanum]]'' <small>Mill.</small>
* ''[[Gnaphalium andicola]]'' <small>Phil.</small>
* ''[[Gnaphalium antennarioides]]'' <small>DC.</small>
* ''[[Gnaphalium antillanum]]'' <small>Urb.</small>
* ''[[Gnaphalium attenuatum]]'' <small>DC.</small>
* ''[[Gnaphalium austroafricanum]]'' <small>Hilliard</small>
* ''[[Gnaphalium austroafricanum]]'' <small>Hilliard</small>
* ''[[Gnaphalium badium]]'' <small>Wedd.</small>
* ''[[Gnaphalium baicalense]]'' <small>Kirp. & Kuprian. ex Kirp.</small>
* ''[[Gnaphalium baicalensis]]'' <small>Kirp.</small>
* ''[[Gnaphalium cabrerae]]'' <small>S.E.Freire</small>
* ''[[Gnaphalium calviceps]]'' <small>Fernald</small>
* ''[[Gnaphalium capense]]'' <small>Hilliard</small>
* ''[[Gnaphalium capense]]'' <small>Hilliard</small>
* ''[[Gnaphalium caucasicum]]'' <small>Sommier & Levier</small>
* ''[[Gnaphalium chiliastrum]]'' <small>(Mattf.) P.Royen</small>
* ''[[Gnaphalium cheiranthifolium]]'' <small>Bertero ex Lam.</small>
* ''[[Gnaphalium chimborazense]]'' <small>Hieron.</small>
* ''[[Gnaphalium chimborazense]]'' <small>Hieron.</small>
* ''[[Gnaphalium chrysocephalum]]'' <small>Franch.</small>
* ''[[Gnaphalium clemensiae]]'' <small>Mattf.</small>
* ''[[Gnaphalium clemensiae]]'' <small>Mattf.</small>
* ''[[Gnaphalium coarctatum]]'' <small>Willd.</small>
* ''[[Gnaphalium confine]]'' <small>Harv.</small>
* ''[[Gnaphalium confine]]'' <small>Harv.</small>
* ''[[Gnaphalium coquimbense]]'' <small>Phil.</small>
* ''[[Gnaphalium crispatulum]]'' <small>Delile</small>
* ''[[Gnaphalium cymatoides]]'' <small>Kunze ex DC.</small>
* ''[[Gnaphalium decipiens]]'' <small>DC.</small>
* ''[[Gnaphalium declinatum]]'' <small>L.f.</small>
* ''[[Gnaphalium declinatum]]'' <small>L.f.</small>
* ''[[Gnaphalium demidium]]'' <small>(O.Hoffm.) Hilliard & B.L.Burtt</small>
* ''[[Gnaphalium demidium]]'' <small>(O.Hoffm.) Hilliard & B.L.Burtt</small>
* ''[[Gnaphalium diamantinense]]'' <small>Paul G.Wilson</small>
* ''[[Gnaphalium diamantinense]]'' <small>Paul G.Wilson</small>
* ''[[Gnaphalium diminutivum]]'' <small>Phil.</small>
* ''[[Gnaphalium diminutivum]]'' <small>Phil.</small>
* ''[[Gnaphalium diminutum]]'' <small>Braun-Blanq.</small>
* ''[[Gnaphalium dombeyanum]]'' <small>DC.</small>
* ''[[Gnaphalium domingense]]'' <small>Lam.</small>
* ''[[Gnaphalium dysodes]]'' <small>Spreng.</small>
* ''[[Gnaphalium ecuadorense]]'' <small>Hieron.</small>
* ''[[Gnaphalium ecuadorense]]'' <small>Hieron.</small>
* ''[[Gnaphalium englerianum]]'' <small>(O.Hoffm.) Hilliard & B.L.Burtt</small>
* ''[[Gnaphalium englerianum]]'' <small>(O.Hoffm.) Hilliard & B.L.Burtt</small>
* ''[[Gnaphalium exilifolium]]'' <small>A.Nelson</small>
* ''[[Gnaphalium exilifolium]]'' <small>A.Nelson</small>
* ''[[Gnaphalium filagineum]]'' <small>DC.</small>
* ''[[Gnaphalium filagopsis]]'' <small>Hilliard & B.L.Burtt</small>
* ''[[Gnaphalium filagopsis]]'' <small>Hilliard & B.L.Burtt</small>
* ''[[Gnaphalium flaccidum]]'' <small>Kurz ex C.B.Clarke</small>
* ''[[Gnaphalium flavocephalum]]'' <small>G.L.Nesom</small>
* ''[[Gnaphalium flavocephalum]]'' <small>G.L.Nesom</small>
* ''[[Gnaphalium frigidum]]'' <small>Wedd.</small>
* ''[[Gnaphalium genevoisi]]'' <small>Emb.</small>
* ''[[Gnaphalium gayanum]]'' <small>(ex Gay) J.Rémy</small>
* ''[[Gnaphalium genevoisii]]'' <small>Emb.</small>
* ''[[Gnaphalium glanduliferum]]'' <small>Griseb.</small>
* ''[[Gnaphalium glandulosum]]'' <small>(Walp.) Klatt</small>
* ''[[Gnaphalium gnaphalioides]]'' <small>(Less.) Kuntze</small>
* ''[[Gnaphalium gnaphalodes]]'' <small>(DC.) Hilliard & B.L.Burtt</small>
* ''[[Gnaphalium gnaphalodes]]'' <small>(DC.) Hilliard & B.L.Burtt</small>
* ''[[Gnaphalium griquense]]'' <small>Hilliard & B.L.Burtt</small>
* ''[[Gnaphalium griquense]]'' <small>Hilliard & B.L.Burtt</small>
* ''[[Gnaphalium heleios]]'' <small>P.Royen</small>
* ''[[Gnaphalium heleios]]'' <small>P.Royen</small>
* ''[[Gnaphalium heterotrichum]]'' <small>Phil.</small>
* ''[[Gnaphalium hintoniorum]]'' <small>G.L.Nesom</small>
* ''Gnaphalium hoppeanum'' <small>W.D.J.Koch</small> – [[szarota Hoppego]]
* ''[[Gnaphalium indutum]]'' <small>Hook.f.</small>
* ''[[Gnaphalium indutum]]'' <small>Hook.f.</small>
* ''[[Gnaphalium jamaicense]]'' <small>Urb.</small>
* ''[[Gnaphalium jujuyense]]'' <small>(ex Cabrera) Cabrera</small>
* ''[[Gnaphalium kasachstanicum]]'' <small>Kirp. & Kuprian. ex Kirp.</small>
* ''[[Gnaphalium lacteum]]'' <small>Meyen & Walp.</small>
* ''[[Gnaphalium landbeckii]]'' <small>Phil.</small>
|
* ''[[Gnaphalium lanuginosum]]'' <small>Kunth</small>
* ''[[Gnaphalium leontopodium]]'' <small>Scop.</small>
* ''[[Gnaphalium leucopeplum]]'' <small>Cabrera</small>
* ''[[Gnaphalium leucopilinum]]'' <small>Schott & Kotschy ex Boiss.</small>
* ''[[Gnaphalium limicola]]'' <small>Hilliard</small>
* ''[[Gnaphalium limicola]]'' <small>Hilliard</small>
* ''[[Gnaphalium linearum]]'' <small>Cuatrec.</small>
* ''[[Gnaphalium lycopodium]]'' <small>Pers.</small>
* ''[[Gnaphalium mandshuricum]]'' <small>Kirp. & Kuprian. ex Kirp.</small>
* ''[[Gnaphalium maclovianum]]'' <small>Gand.</small>
* ''[[Gnaphalium melanosphaeroides]]'' <small>Sch.Bip. ex Wedd.</small>
* ''[[Gnaphalium magellanicum]]'' <small>Sch.Bip.</small>
* ''[[Gnaphalium meridanum]]'' <small>Aristeg.</small>
* ''[[Gnaphalium moelleri]]'' <small>Phil.</small>
* ''[[Gnaphalium montevidense]]'' <small>Spreng.</small>
* ''[[Gnaphalium nanchuanense]]'' <small>Y.Ling & Y.Q.Tseng</small>
* ''[[Gnaphalium nelsonii]]'' <small>Burtt Davy</small>
* ''[[Gnaphalium nelsonii]]'' <small>Burtt Davy</small>
* ''Gnaphalium norvegicum'' <small>Gunnerus</small> – [[szarota norweska]]
* ''[[Gnaphalium palustre]]'' <small>Nutt.</small>
* ''[[Gnaphalium palustre]]'' <small>Nutt.</small>
* ''[[Gnaphalium parviflorum]]'' <small>Colenso</small>
* ''[[Gnaphalium pauciflorum]]'' <small>DC.</small>
* ''[[Gnaphalium pauciflorum]]'' <small>DC.</small>
* ''[[Gnaphalium pedunculatum]]'' <small>Benth. & Hook.f. ex Klatt</small>
* ''[[Gnaphalium peguense]]'' <small>R.Kr.Singh</small>
* ''[[Gnaphalium pensylvanicum]]'' <small>Willd.</small>
* ''[[Gnaphalium perpusillum]]'' <small>Phil.</small>
* ''[[Gnaphalium peruvianum]]'' <small>Spreng.</small>
* ''[[Gnaphalium phaeolepis]]'' <small>Phil.</small>
* ''[[Gnaphalium phaeolepis]]'' <small>Phil.</small>
* ''[[Gnaphalium pichleri]]'' <small>Murb.</small>
* ''[[Gnaphalium pilulare]]'' <small>Wahlenb.</small>
* ''[[Gnaphalium pilulare]]'' <small>Wahlenb.</small>
* ''[[Gnaphalium polium]]'' <small>Wedd.</small>
* ''[[Gnaphalium polium]]'' <small>Wedd.</small>
* ''[[Gnaphalium polycaulon]]'' <small>Pers.</small>
* ''[[Gnaphalium polycaulon]]'' <small>Pers.</small>
* ''[[Gnaphalium polycephalum]]'' <small>Michx.</small>
* ''[[Gnaphalium pseudohelichrysum]]'' <small>Reiche</small>
* ''[[Gnaphalium portoricense]]'' <small>Urb.</small>
* ''[[Gnaphalium puberulum]]'' <small>DC.</small>
* ''[[Gnaphalium pratense]]'' <small>Phil.</small>
* ''[[Gnaphalium pseudo-helichrysum]]'' <small>Reiche</small>
* ''[[Gnaphalium psilophyllum]]'' <small>Meyen & Walp.</small>
* ''[[Gnaphalium pulchrum]]'' <small>Steud.</small>
* ''[[Gnaphalium purpureum]]'' <small>L.</small>
* ''[[Gnaphalium remyanum]]'' <small>Phil.</small>
* ''[[Gnaphalium rhodarum]]'' <small>S.F.Blake</small>
* ''[[Gnaphalium robustum]]'' <small>Phil.</small>
* ''[[Gnaphalium roeseri]]'' <small>Boiss. & Heldr.</small>
* ''[[Gnaphalium roseum]]'' <small>(ex H.B.K.) Kunth</small>
* ''[[Gnaphalium rossicum]]'' <small>Kirp.</small>
* ''[[Gnaphalium rossicum]]'' <small>Kirp.</small>
* ''[[Gnaphalium rosulatum]]'' <small>S.Moore</small>
* ''[[Gnaphalium rosulatum]]'' <small>S.Moore</small>
* ''[[Gnaphalium ruricola]]'' <small>H.S.Pak</small>
* ''[[Gnaphalium sepositum]]'' <small>Benoist</small>
* ''[[Gnaphalium schlimii]]'' <small>Briq.</small>
* ''[[Gnaphalium simii]]'' <small>(Bolus) Hilliard & B.L.Burtt</small>
* ''[[Gnaphalium simii]]'' <small>(Bolus) Hilliard & B.L.Burtt</small>
* ''[[Gnaphalium stagnalis]]'' <small>(I.M.Johnst.) Anderb.</small>
* ''[[Gnaphalium sodiroi]]'' <small>Hieron.</small>
* ''[[Gnaphalium stewartii]]'' <small>(Holub) C.B.Clarke ex Hook.f.</small>
* ''[[Gnaphalium stewartii]]'' <small>C.B.Clarke ex Hook.f.</small>
* ''[[Gnaphalium stolonatum]]'' <small>S.F.Blake</small>
* ''[[Gnaphalium subsericeum]]'' <small>S.F.Blake</small>
* ''Gnaphalium supinum'' <small>L.</small> – [[szarota drobna]]
* ''Gnaphalium sylvaticum'' <small>L.</small> – [[szarota leśna]]
* ''[[Gnaphalium tarapacanum]]'' <small>Phil.</small>
* ''[[Gnaphalium thomsonii]]'' <small>Hook.f.</small>
* ''[[Gnaphalium tranzschelii]]'' <small>Kirp.</small>
* ''Gnaphalium uliginosum'' <small>L.</small> – [[szarota błotna]]
* ''Gnaphalium uliginosum'' <small>L.</small> – [[szarota błotna]]
* ''[[Gnaphalium undulatum]]'' <small>L.</small>
* ''[[Gnaphalium unionis]]'' <small>Sch.Bip. ex Hochst.</small>
}}
* ''[[Gnaphalium unionis]]'' <small>Sch.Bip. ex Oliv. & Hiern</small>
* ''[[Gnaphalium ustulatum]]'' <small>Nutt.</small>
* ''[[Gnaphalium versatile]]'' <small>Rusby</small>
* ''[[Gnaphalium vestitum]]'' <small>Thunb.</small>
* ''[[Gnaphalium viravira]]'' <small>Molina</small>
* ''[[Gnaphalium viscosum]]'' <small>Kunth</small>
* ''[[Gnaphalium yalaense]]'' <small>Cabrera</small>
|}


== Przypisy ==
== Przypisy ==

Wersja z 15:41, 18 sie 2022

Szarota
Ilustracja
Szarota błotna
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Asteroideae

Rodzaj

szarota

Nazwa systematyczna
Gnaphalium L.
Sp. Pl. 850. 1753
Typ nomenklatoryczny

Gnaphalium uliginosum L.[3]

Synonimy
  • Amphidoxa DC.
  • Dasyanthus Bubani
  • Demidium DC.
  • Filaginella Opiz[4]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Koszyczki szaroty błotnej

Szarota (Gnaphalium L.) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych. Obejmuje w zależności od ujęcia od ok. 40[4][5] do ok. 80[6]–100[5] gatunków. Niezależnie od szerszego lub węższego ujęcia występują one niemal kosmopolitycznie na wszystkich kontynentach w strefach klimatu umiarkowanego i podzwrotnikowego[4].

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj (także w wąskim ujęciu) jest szeroko rozprzestrzeniony na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy. Brak jego przedstawicieli tylko na obszarach okołobiegunowych i w części strefy międzyzwrotnikowej[4].

Gatunki flory Polski[7]

Pierwsza nazwa naukowa według listy krajowej[7], druga – obowiązująca według bazy taksonomicznej Plants of the World online (jeśli jest inna)[4]

  • szarota błotna Gnaphalium uliginosum L.
  • szarota leśna Gnaphalium sylvaticum L. ≡ Omalotheca sylvatica (L.) Sch.Bip. & F.W.Schultz
  • szarota Hoppego Gnaphalium hoppeanum W.D.J. Koch ≡ Omalotheca hoppeana (W.D.J.Koch) Sch.Bip. & F.W.Schultz
  • szarota norweska Gnaphalium norvegicum Gunnerus ≡ Omalotheca norvegica (Gunnerus) Sch.Bip. & F.W.Schultz
  • szarota drobna Gnaphalium supinum L. ≡ Omalotheca supina (L.) DC.
  • szarota żółtobiała Gnaphalium luteo-album L. ≡ Pseudognaphalium luteoalbum (L.) Hilliard & B.L.Burtt

Morfologia

Rośliny o kwiatach zebranych w drobne i liczne koszyczki, te zaś w kłos na szczycie łodygi. Łuski okrywy koszyczków błoniaste i zazwyczaj ciemno ubarwione. Liście wydłużone, pojedyncze, całobrzegie.

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj z rodziny astrowatych Asteraceae, w której obrębie zaliczany jest do podrodziny Asteroideae, plemienia Gnaphalieae[8] i podplemienia Gnaphaliinae[9]. Rodzaj jest typowym dla podplemienia i plemienia[9].

W szerokim ujęciu zaliczanych tu było kilka rodzajów, których odrębność potwierdziły analizy molekularne w drugiej dekadzie XXI wieku[10][9]. W efekcie przez jakiś czas tu włączane rodzaje znów traktowane są jako odrębne. Dotyczy to: Euchiton, Gamochaeta, Omalotheca i Pseudognaphalium[5][4][9].

Wykaz gatunków[11]

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-04].
  4. ↑ a b c d e f Gnaphalium L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-08-18].
  5. ↑ a b c Guy L. Nesom: Gnaphalium Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-08-18].
  6. ↑ David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 394. ISBN 978-1-107-11502-6.
  7. ↑ a b Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 90, ISBN 978-83-62975-45-7.
  8. ↑ Genus Gnaphalium L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-08-18].
  9. ↑ a b c d Rob D. Smissen, Randall J. Bayer, Nicola G. Bergh, Ilse Breitwieser, Susana E. Freire, Mercè Galbany-Casals, Alexander N. Schmidt-Lebuhn, Josephine M. Ward. A revised subtribal classification of Gnaphalieae (Asteraceae). „Taxon”. 69, 4, s. 778-806, 2020. DOI: 10.1002/tax.12294. 
  10. ↑ Estrella Urtubey, Alicia López, María A. Chemisquy, Arne A. Anderberg, Carlos M. Baeza, Néstor D. Bayón, Leonardo P. Deble, et al.. New circumscription of the genus Gamochaeta (Asteraceae, Gnaphalieae) inferred from nuclear and plastid DNA sequences. „Oesterreichische Botanische Zeitschrift”. 302, 8, s. 3-22, 2016. DOI: 10.1007/s00606-016-1316-4. 
  11. ↑ Gnaphalium. The Plant list. [dostęp 2014-01-28]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szarota&oldid=67856667”