Łeba (rzeka)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Łeba
Ilustracja
Kontynent

Europa

Państwo

 Polska

Rzeka
Długość 117 km
Powierzchnia zlewni

1801 km²

Źródło
Miejsce Borzestowo
Wysokość

165 m n.p.m.

Współrzędne

54°18′03″N 17°58′30″E/54,300833 17,975000

Ujście
Recypient Morze Bałtyckie
Miejsce

Łeba

Współrzędne

54°46′03″N 17°33′02″E/54,767500 17,550556

Mapa
Mapa rzeki
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast blisko górnej krawiędzi nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „ujście”

Łebarzeka Pobrzeża Bałtyckiego o długości 117 km[1]. Płynie przez Pojezierze Kaszubskie, Pradolinę Redy Łeby i Wybrzeże Słowińskie. Dorzecze zajmuje 1801 km²[1].

W systemie administrowania wodami dorzecze Łeby zaliczane jest do obszaru dorzecza Wisły[2][3].

Przebieg[edytuj | edytuj kod]

Rzeka wypływa z terenów na zachód od Kartuz w okolicy Borzestowa na wysokości 170 m[4]. Przepływa przez szereg jezior, z których największymi są Długie Jezioro, Wielkie Jezioro, Jezioro Reskowskie, Jezioro Sianowskie i Łebsko. Uchodzi do Bałtyku koło miasta Łeba.

Od Jeziora Sianowskiego do ujścia przez rzekę prowadzi szlak spływów kajakowych.

Dopływy: Białogardzka Struga, Charbrowska Struga, Chełst, Dębnica, Jezierna Struga, Jeżowska Struga, Kisewska Struga, Kanał Łebski, Kanał Mielnicki, Okalica, Kanał Pobłocko-Łebski, Pogorzelica, Rzechcinka, Sitnica, Struga B Strzepcz, Struga Kożyczkowska, Struga Krępkowicka, Struga Mirachowska, Węgorza.

Główne miejscowości leżące nad Łebą: Miechucino, Sianowo, Staniszewo, Miłoszewo, Bożepole Wielkie, Łęczyce, Lębork i Łeba.

Jakość wód[edytuj | edytuj kod]

Łebą płyną metale ciężkie, w ciągu 2012 roku w ilościach: 3,3 tony cynku, 0,9 tony miedzi, 0,9 tony ołowiu, ok. 100 kg kadmu, 0,4 tony chromu oraz 0,9 tony niklu[5].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Po I wojnie światowej rzeka po polskiej stronie granicy w górnym biegu nosiła nazwę Łeba, zaś po stronie niemieckiej w środkowym i dolnym biegu Leba[6][7][8]. W okresie międzywojennym na odcinku pomiędzy miejscowościami Tłuczewo i Paraszyno ustanowiono granicę między II Rzecząpospolitą a Republiką Weimarską. W 1948 roku ustalono urzędowo nazwę Łeba dla dolnego i środkowego biegu w miejsce niemieckiej – Leba Fluss[9].

W latach 1920–1930[10][11], dolny bieg rzeki tj. od Lęborka do ujścia do Jeziora Łebskiego został uregulowany poprzez odcięcie zakoli, przekopanie odcinków prostujących bieg i powstanie kilkunastu starorzeczy. Najdłuższymi są zakole na wysokości miejscowości Gorzyno[12] i stare ujście do Jeziora Łebskiego na prawo od obecnego ujścia koło miejscowości Gać.

Ochrona przyrody[edytuj | edytuj kod]

U ujścia w półkolu zakreślonym promieniem długości 500 m w kierunku morza ze wschodniej głowicy wejścia do portu został ustanowiony stały obwód ochronny, w którym obowiązuje zakaz połowu[13].

Na morskich wodach wewnętrznych w granicach portu został ustanowiony okresowy obwód ochronny dla troci wędrownej i łososia, który obowiązuje od 15 września do 31 grudnia. Wprowadzono zakaz sportowego połowu ryb metodą spinningową na wodach portowych[14].

Górny bieg rzeki objęty jest ochroną siedliskową Natura 2000 Dolina Górnej Łeby[15].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b Nowa encyklopedia powszechna PWN, t. 3, Warszawa: PWN, 1995, s. 848.
  2. Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne [dostęp 2020-04-25].
  3. Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły. Załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 października 2016 r. (poz. 1911)
  4. Dolina Rzeki Łeby, Geocaching Opencaching Polska [dostęp 2019-04-09].
  5. Tabl. 10.6 Odpływ metali ciężkich rzekami do Morza Bałtyckiego w 2012 r., [w:] Rocznik statystyczny gospodarki morskiej 2013, Wyniki Państwowego Monitoringu Środowiska w zakresie Monitoringu Wód – Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 21 stycznia 2014, s. 338.
  6. Kartuzy, [w:] Mapa Taktyczna Polski 1:100 000. Pas 31 Słup 26 (A31 B26), Wojskowy Instytut Geograficzny, 1937.
  7. Wejherowo, [w:] Mapa Taktyczna Polski 1:100 000. A30 B26, Wojskowy Instytut Geograficzny, 1923.
  8. Lauenburg (Lębork), [w:] Mapa Taktyczna Polski 1:100 000. Pas 30 Słup 25 (A30 B25), Wojskowy Instytut Geograficzny, 1935.
  9. Rozporządzenie Ministrów Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 1 października 1948 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1948 r. nr 78, poz. 692, s. 21)
  10. [1]. W Mapster: 1:100 000 Karte des Deutschen Reiches – Grossblatt/Einheitsblatt. Leba – Ossecken – Lauenburg i. Pom.- Neustadt i. Westpr. – Lupow – Karthaus 1924, ze zbiorów Archiwum Map WIG
  11. [2]. W Mapster: Karte des Deutschen Reiches 1:100 000 – Kreiskarten. Kreis Lauenburg in Pommern 1933, ze zbiorów Archiwum Map WIG
  12. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 grudnia 2002 r., w sprawie śródlądowych wód powierzchniowych lub ich części stanowiących własność publiczną, Załącznik nr 2, Śródlądowe wody powierzchniowe lub ich część, stanowiące własność publiczną, istotne dla regulacji stosunków wodnych na potrzeby rolnictwa, poz.-lp. 146 (Dz.U. z 2003 r. nr 16, poz. 149, s. 1160 (s. 120) )
  13. Zarządzenie Nr 1 Okręgowego Inspektora Rybołówstwa Morskiego w Słupsku z dnia 25 stycznia 2000 r. (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2000 r. Nr 9, poz. 84)
  14. Zarządzenie Nr 2/2001 Okręgowego Inspektora Rybołówstwa Morskiego w Słupsku z dnia 10 maja 2001 r. (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2001 r. Nr 17, Poz. 331)
  15. Arkusz 1/2. PLH220006 Dolina Górnej Łeby, mapa w skali 1:50 000. Ministerstwo Środowiska/Techmex, 2006-04-14

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]