Balaenognathus
| Balaenognathus | |
| Martill et al., 2023 | |
| Okres istnienia: kimeryd | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Nadrodzina | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
Balaenognathus |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Balaenognathus maeuseri | |
Balaenognathus – rodzaj późnojurajskiego pterozaura z grupy pterodaktyli i rodziny Ctenochasmatidae.
Skamieniałości nieznanego zwierzęcia znaleziono w Wattendorfie, w Bawarii w południowych Niemczech. Spoczywały wśród wapieni płaskich pochodzących z epoki jury późnej, z kimerydu, należących do formacji Torleite wchodzącej w skład Jury Frankońskiej, gdzie od XVIII wieku znajdywano liczne szczątki pterozaurów. Nowe skamieniałości również okazały się świetnie zachowanymi pozostałościami pterozaura, wraz z połączeniami stawowymi i zębami, a nawet odciskami tkanek miękkich, w tym odciskiem błony tworzącej pterozaurze skrzydła[1].
Uwagę badaczy przykuł pysk zwierzęcia. Jego czubek rozszerzał się szpatułkowato, bocznie wklęsły, z zębami rozmieszczonymi jedynie po bokach, jednak nie na przedzie. Tam znajdowała się przerwa, przez którą zwierzę przepuszczało wodę. Zębów było w sumie 480, leżały po bokach i tworzyły coś w rodzaju drobnego sitka, służącego odcedzaniu pokarmu z wody. Zwierzę musiało pływać bądź brodzić w płytkiej wodzie, zanurzając w niej pysk dzięki ruchom szyi. Woda wpływała przodem pyska, wypływała zaś między zębami, na których odcedzał się pokarm[1].
Znalezisko zaliczone zostało do rodziny Ctenohasmatidae. Umieszczono je w osobnym rodzaju. Nazwę rodzajową Balaenognathus zaczerpnięto od nazwy naukowej wala, rodzaju walenia obejmującej wala grenlandzkiego, żywiącego się w nieco podobny sposób[1]. Znacznie większy, niekiedy stutonowy wieloryb, żywi się, otwierając otwór gębowy i następnie pozwlając, by woda przepływała przez zwieszakące się z jego podniebienia fiszbiny, na których osadza się pokarm[2]. W rodzaju umieszczono pojedynczy gatunek Balaenognathus maeuseri. Upamiętnia on Matthiasa Mäusera, jak piszą autorzy publikacji, ich współautora i przyjaciela, który zmarł w trakcie pisania tej pracy. Holotyp, przechowywany w Muzeum HIstorii Naturalnej w Bamberg, skatalogowano jako NKMB P2011-633[1].
Badacze przeprowadzili analizę filogenetyczną, przy czym metodą ścisłego konsensusu z 1683 rozważanych drzew uzyskano następujące[1] (uproszczono):
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e David M. Martill i inni, A new pterodactyloid pterosaur with a unique filter-feeding apparatus from the Late Jurassic of Germany, „PalZ”, 2023, DOI: 10.1007/s12542-022-00644-4 (ang.).
- ↑ 4. Bowhead Whale, s. 212-213 w: B.E. Curry, R.I. Brownell jr., Family Balaenidae (Right and Bowhead Whales), [w:] D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, Handbook of the Mammals of the World, cz. 4 Sea Mammals, Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 186-213, ISBN 978-84-96553-93-4 (ang.).