Bodurka

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Bodurka (tur. bodur – krępy, niski) – nazwisko wywodzące się z języków tureckich o rdzeniu opisowym oznaczającym kogoś o niskiej i krępej budowie.

Inne formy: Bodur, Bodura, Bodurczyk, Bodurek, Bodurkiewicz herbu Kościesza, Bodurko, Bodurowicz, Bodurski, Bodurman; (gr.) Βουδούρης[potrzebny przypis]; (rus.) Бодурка; (buł.) Бодуров; (rum.) Bodurian; (ang.) Bodurtha

Geneza nazwiska[edytuj | edytuj kod]

Pierwsze pojawienie się nazwiska Bodurka na ziemiach polskich odnotowano w roku 1265[1] i można je wiązać z najazdami mongolskimi, a szczególnie z II najazdem w latach 1259–1260 oraz wzięciem do niewoli jeńców tatarskich. W historii wsi Rajbrot[2] (w okolicach której znajduje się największe skupisko osób o nazwisku Bodurka, a także Bodura) założonej przez Bolesława Wstydliwego w roku 1260, wspomniano, że po III najazdzie mongolskim na przełomie lat 1287 i 1288 zasiedlający tę wieś jeńcy tatarscy udali się na Węgry[2].

Inne hipotezy pochodzenia nazwiska podaje prof. Kazimierz Rymut[1], mianowicie Bodur (bez daty źródłowej), Bodura (bez daty źródłowej), Bodurka (1265 r.) – mają tę samą etymologię, pochodząc:

  1. od słów bodę, bóść (kłuć),
  2. od imion złożonych typu Bodzisław, Bogdan,
  3. od niemieckiej nazwy osobowej Bodo.

We wszystkich tych przypadkach rdzeniem jest słowo bod, do którego został dodany przyrostek -ur, a następnie odpowiedni do formy współczesnej, czyli -a, -ka, -kiewicz itd. Podobną interpretację podał prof. Rymut dla wszystkich nazwisk rozpoczynających się na "Bod", czyli np. "Boduszyński", "Bodzioch", "Bodziony", "Bodeł" i "Bodył"[3].

Badania genetyczne (DNA)[edytuj | edytuj kod]

Z badań genetycznych yDNA i ich interpretacji podanej przez Family Tree DNA[4] dla 25 markerów (próba jednoosobowa) wynika, że osoby o tym nazwisku należą do haplogrupy R1a-niezwiązanej (Unassigned) i z dużym prawdopodobieństwem nie wywodzą się od plemion słowiańskich, ale raczej od innych wczesnych plemion, takich jak Bałtowie, lub Scytowie. Niemniej wymaga to dalszych badań z użyciem 37 lub 67 markerów DNA.

Liczebność w Polsce[edytuj | edytuj kod]

Według stanu na rok 2000 w Polsce zamieszkiwało 410 osób[5] o nazwisku Bodurka, z czego 191 mężczyzn i 219 kobiet. Najwięcej osób zamieszkiwało w powiecie bocheńskim (106 osób), następnie w powiecie świdnickim (37 osób), Krakowie (29 osób) i powiecie brzeskim (18 osób).

W przypadku nazwiska Bodura będącego drugim pod względem liczności z rdzeniem bodur liczba osób mieszkających w Polsce wynosiła 333 osoby[5] z czego 163 mężczyzn i 170 kobiet. Najliczniej nazwisko Bodura pojawia się w powiatach brzeskim (90 osób), sandomierskim (30 osób) i ostrowskim (23 osoby). Poza podium powiat warszawski (16 osób).

Według stanu na początek lat 90. XX wieku w Polsce zamieszkiwało 350 osób o tym nazwisku, z czego prawie połowa w dawnym województwie tarnowskim. Słownik nazwisk współcześnie w Polsce używanych pod red. prof. Kazimierza Rymuta podaje liczbę 348, jednak nie uwzględnia ona osób z nazwiskiem Bodurka mieszkających w Krośnie.

Łączna liczba osób mieszkających w Polsce w ww. okresie, a mających w nazwisku rdzeń bodur wynosiła ok. 700, z czego 257 w województwie tarnowskim.

Tłumaczenia rdzenia bodur[edytuj | edytuj kod]

  • Język turecki[6] (synonim bücür)
    1. mały, niski,
    2. masywny, krępy, przysadzisty,
    3. pękaty; (twarz) pełny, pulchny, pucułowaty, pyzaty,
    4. pigmej, karzeł, krasnoludek, krasnolud, przym. karłowaty,
    5. chaszcze; roślinność karłowata,
    6. cios pięścią, dziurkacz, czas. dziurkować.
    7. biol. nazwa jednego z gatunków fasoli[7]
  • Język gagauski – krótkonogi[8].
  • Język tatarski – pryszczaty; dziobaty, (twarz) krzywy[9].
  • Język kirgiski[10]
    1. wzgórze, niewielkie wzniesienie,
    2. niewielka wypukłość, okrągłość,
    3. stos, kopiec, hałda, kurhan.
  • Języki indoaryjskie – żółtobrązowy, śniady byk[11].
  • Język irlandzki – (od słowa bodar) pot. głuchoniemy[12].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Kazimierz Rymut, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, Wydawnictwo DWN Kraków 2001.
  2. ↑ a b Historia Rajbrotu. Gmina Lipnica Murowana. [dostęp 2008-02-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-16)].
  3. ↑ Szukanie w bazie znaczeń nazwisk. Genealogia Polska. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-26)].
  4. ↑ Family Tree DNA – The World's Only Newsletter Dedicated to Genetic Genealog
  5. ↑ a b Kazimierz Rymut, Słownik nazwisk używanych w Polsce na początku XXI wieku, GenPol.com, Kraków 2003–2005 + Warszawa 2005
  6. ↑ bodur < tüm sözlükler < sesli sözlük : ingilizce türkçe almanca yunanca ispanyolca italyanca fransızca sözlük çevirileri
  7. ↑ E. Ozyurt, Selection The High Productive Varieties Of Dry Beans In Tokat – Kazova, K.H. Tokat Araştırma Enstitüsü 1980.
  8. ↑ Andras Rajki: A Concise Gagauz Dictionary with etymologies and Turkish, Azerbaijani and Turkmen cognates. 2007. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-13)]. (ang.).
  9. ↑ Уйгурско-русский словарь
  10. ↑ Кыргызско-русский словарь. [dostęp 2010-02-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-02-01)].
  11. ↑ Sememes: Indian. [dostęp 2008-02-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-03)]. (ang.).
  12. ↑ bodar. Irish Language Distionary. [dostęp 2019-03-10]. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bodurka&oldid=70116691”