Dłutowo (powiat piski)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Dłutowo
osada
Państwo

 Polska

Województwo

 warmińsko-mazurskie

Powiat

piski

Gmina

Pisz

Strefa numeracyjna

87

Kod pocztowy

12-200[2]

Tablice rejestracyjne

NPI

SIMC

1067029

Położenie na mapie gminy Pisz
Mapa konturowa gminy Pisz, blisko dolnej krawiędzi po prawej znajduje się punkt z opisem „Dłutowo”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Dłutowo”
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa konturowa województwa warmińsko-mazurskiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Dłutowo”
Położenie na mapie powiatu piskiego
Mapa konturowa powiatu piskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Dłutowo”
Ziemia53°28′32″N 21°52′24″E/53,475556 21,873333[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Dłutowo (niem. Fischborn[3][4], do 1938 r. Dlottowen[3]) – dawna wieś (do 1945 roku), później łąka, a od 2015 r. osada[5] w Polsce, położona na południe od miejscowości Jeże, w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Pisz. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego.

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

Położone na granicy Prus z Mazowszem Dlottowen po polsku było znane jako Dłutowo.

16 lipca 1938 r. w miejsce nazwy Dlottowen wprowadzono nazwę Fischborn[3]. 12 listopada 1946 r. ustalono polską nazwę miejscowości – Dłutowo[4].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pomnik w Dłutowie
Pomnik upamiętniający jeńców radzieckich z czasów II wojny światowej
Tablica na pomniku upamiętniającym jeńców radzieckich z czasów II wojny światowej

Dawna wieś służebna, założona przy południowej granicy Prus z Mazowszem w ramach kolonizacji Wielkiej Puszczy. Dobra służebne zostały nadane w 1435 r. przez komtura bałgijskiego Erazma Fishborna za wiedzą wielkiego mistrza Pawła von Rusdorfa, na prawie chełmińskim, z okresem 10 lat wolnizny od służby zbrojnej i płużnego. Nadane 10 łanów nad rzeką Wincentą otrzymał Mikołaj Karczmarz z obowiązkiem jednej służby lekkozbrojnej.

W 1908 r. rozpoczęto budowę linii kolejowej Pisz – Dłutowo. W Dłutowie mieściła się ostatnia przed granicą stacja kolejowa. Jeszcze przed II wojną światową znajdowały się w miejscowości zabudowania gospodarskie, budynki stacyjne oraz cmentarz. Dawniej w Dłutowie znajdował się pomnik dowódcy wojsk rosyjskich – generała Dybicza, zmarłego na cholerę i pochowanego w 1831 roku. Później jego ciało ekshumowano i przewieziono do Rosji.

W 1933 r.[6] w miejscowości mieszkały 123 osoby, a w 1939 r.[7] – 99 osób[3]. We wrześniu 1939 r. w okolicy Dłutowa i Jeży miał miejsce wypad wojsk polskich. W latach 1941–1942 na terenie miejscowości znajdował się obóz radzieckich jeńców wojennych. W ciężkich warunkach (brak baraków, jeńcy kopali sobie ziemianki), ginęli masowo z głodu i chorób. Ciała przewożono na drugą stronę dawnej granicy i chowano w pozostawionych przez Sowietów rowach przeciwczołgowych w Wincencie[8]. W 1963 r. w miejscu obozu postawiono pomnik upamiętniający kilka tysięcy (według różnych źródeł od 2 tys. do 12 tys.) zmarłych jeńców.

Obecnie na terenie osady znajduje się jeden dom[5]. Poza pomnikiem widoczne są ślady posterunku granicznego, cmentarzy i nasypu kolejowego. Teren dawnego obozu, porośnięty lasem, nie daje się obecnie rozpoznać.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 247113
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 228 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. ↑ a b c d Michael Rademacher: Deutsche Verwaltungsgeschichte Ostpreußen, Kreis Johannisburg. 2006. [dostęp 2013-03-01]. (niem.).
  4. ↑ a b Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
  5. ↑ a b Powstały nowe miejscowości. Gazeta Olsztyńska, 2015-01-20. [dostęp 2015-01-21]. (pol.).
  6. ↑ Stan na 16 czerwca.
  7. ↑ Stan na 17 maja.
  8. ↑ Lietz 1982 ↓, s. 109-112.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Grzegorz Białuński: Kolonizacja Wielkiej Puszczy (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie). Olsztyn, OBN, 2002, 237 str., ISBN 83-87643-97-1, ISSN 0585-3893
  • Waldemar Brenda: Dłutowo (str. 34) W: Waldemar Mierzwa (red.): Mazury – słownik stronniczy, ilustrowany. Dąbrówno, Retman, 2008, 245 str., ISBN 978-83-923991-6-2
  • Mieczysław Orłowicz: Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii. Na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba. Olsztyn: Agencja Wydawnicza „Remix”, 1991, s. 301. ISBN 83-900155-0-1.
  • Zygmunt Lietz: Obozy jenieckie w Prusach Wschodnich 1939-1945. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982. ISBN 83-11-06814-3.
  • Historia Żydów w Dłutowie. sztetl.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. w portalu Wirtualny Sztetl
Gmina Pisz

Siedziba gminy: Pisz

Miasto
Wsie
Kolonia
Osady
Osady leśne
Części wsi
  • Górskie
  • Turośl Mała

Herb gminy Pisz

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dłutowo_(powiat_piski)&oldid=72592083”