Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu
Państwa członkowskie EFTA | |
Język roboczy | |
---|---|
Siedziba | |
Członkowie |
4 |
sekretarz generalny |
Kristinn F. Árnason |
Utworzenie |
3 maja 1960 |
Strona internetowa |
Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu, ESWH (ang. European Free Trade Association, EFTA) – międzynarodowa organizacja gospodarcza powstała 3 maja 1960 r. na mocy Konwencji sztokholmskiej (podpisanej 4 stycznia 1960), mająca na celu utworzenie strefy wolnego handlu między państwami członkowskimi. Siedziba Sekretariatu EFTA mieści się w szwajcarskiej Genewie.
Pierwotnymi członkami EFTA były: Austria, Dania, Norwegia, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja i Wielka Brytania. Z czasem większość członków wystąpiła, wybierając członkostwo w konkurencyjnej i o zdecydowanie większej integracji ekonomicznej EWG. W latach 1986–1994 członkiem organizacji była również Finlandia.
Strefa wolnego handlu między państwami EFTA powstała w 1968 roku. Od 1977 państwa EWG i EFTA utworzyły wspólną strefę wolnego handlu towarami przemysłowymi[1]. W 1992 r. EWG i EFTA porozumiały się w sprawie utworzenia wspólnej strefy wolnego handlu na wszystkie towary. Porozumienie w tej sprawie, nieobejmujące jednak Szwajcarii, weszło w życie 1 stycznia 1994 r., tworząc Europejski Obszar Gospodarczy.
Działalność EFTA jest znacznie słabsza niż działalność byłej EWG. W przeciwieństwie do EWG układ EFTA nie zawiera postanowień dotyczących wspólnej polityki gospodarczej, swobodnego przepływu kapitałów, siły roboczej. Całość jego postanowień ogranicza się do handlu zagranicznego. W odróżnieniu od EWG, więzy łączące kraje członkowskie EFTA są bardzo luźne i nie są instytucjonalne[2].
Państwa członkowskie EFTA
Flaga | Państwo | Akcesja | Liczba ludności | Powierzchnia (km²) | PKB w mld (PSN)[3] | PKB per capita (PSN)[3] |
---|---|---|---|---|---|---|
Islandia | (dts) | 1 stycznia 1970320 060 | 103 125 | 12,409 | 38 060 | |
Liechtenstein | (dts) | 1 stycznia 199136 476 | 160 | 3,545 | 98 432 | |
Norwegia | (dts) | 3 maja 19605 051 300 | 385 186 | 265,911 | 53 470 | |
Szwajcaria | (dts) | 3 maja 19608 014 000 | 41 285 | 339,890 | 43 369 |
Sekretarze Generalni
Struktura organizacyjna
Rada
Rada EFTA z siedzibą w Genewie jest naczelnym organem EFTA. W jej skład wchodzi po jednym przedstawicielu rządu każdego państwa członkowskiego. Każde państwo dysponuje jednym głosem, co do zasady decyzje zapadają jednomyślnie. Rada zbiera się dwa razy w miesiącu na szczeblu stałych przedstawicieli i dwa razy w roku na szczeblu ministrów (najczęściej handlu). Państwa kolejno, przez półroczne kadencje, przewodniczą Radzie.
Rada ma prawo do wydawania decyzji (nie są bezpośrednio skuteczne) i zaleceń (nie mają wiążącej mocy prawnej). Wykonuje kompetencje nadane jej przez Konwencję sztokholmską i nadzoruje jej stosowanie, może też wprowadzać do niej poprawki (w przypadkach określonych w konwencji konieczna jest akceptacja zmian ze strony państw członkowskich). Ponadto:
- Rada wskazuje nowe działania jakie należy podjąć dla osiągnięcia celów EFTA,
- podejmuje mediację w sporach między państwami członkowskimi (np. w kwestii dostępu do rynków),
- ułatwia współpracę z innymi podmiotami prawa międzynarodowego.
W zarządzaniu strefą wolnego handlu Radę wspierają powołane przez nią komitety ekspertów, pracujące w trybie stałym. Doraźnie natomiast zwoływane są grupy ekspertów dla rozwiązania określonego problemu. Oba ciała mają wyłącznie uprawnienia doradcze i muszą składać się z przedstawicieli wszystkich państw EFTA. Funkcjonuje dziesięć stałych komitetów, m.in.:
- Komitet Ekspertów Handlu – zajmuje się problematyką liberalizacji handlu i współpracy gospodarczej z UE,
- Komitet ds. Barier Technicznych w Handlu – sprawuje nadzór nad notyfikacją regulacji technicznych,
- Komitet Ekonomiczny – obserwuje sytuację gospodarczą państw członkowskich; wymiana informacji o kierunkach polityki gospodarczej i finansowej w ramach EFTA oraz UE,
- Komitet ds. Pochodzenia i Ceł – koordynuje stanowisko EFTA w sprawie reguł pochodzenia towarów w stosunkach z UE,
- Komitet Doradczy – składa się z maksymalnie pięciu reprezentantów organizacji przedsiębiorców i pracowników z państw członkowskich,
- Komitet Parlamentarny – złożony z osób desygnowanych przez parlamenty krajowe, zbiera się raz do roku; spełnia funkcję kontrolną, informuje parlamenty krajowe i prowadzi dialog z Parlamentem Europejskim,
- Zarząd Audytorów – najwyższa instancja dokonująca weryfikacji finansów EFTA.
Inne organy
Bieżącymi sprawami zajmuje się Sekretariat, nadzorowany przez Sekretarza Generalnego. Siedzibą Sekretariatu jest Genewa, natomiast jego część mieści się w Brukseli, gdzie personel zajmuje się sprawami EOG. Sekretariat odpowiedzialny jest za obsługę Rady i komitetów. Oficjalnym językiem urzędowym jest angielski.
W związku z utworzeniem Europejskiego Obszaru Gospodarczego zostały wdrożone pewne zmiany organizacyjne. Powołano Stały Komitet Państw EFTA, który zajmuje się podejmowaniem decyzji związanych z uczestnictwem w EOG (Szwajcaria, w następstwie negatywnego wyniku referendum, nie jest członkiem tego porozumienia, jednak osiągnęła zbliżoną sytuację prawną w drodze umów bilateralnych). W skład Komitetu wchodzą przedstawiciele Islandii, Norwegii i Liechtensteinu, a także, posiadający status obserwatorów, reprezentanci Szwajcarii i Władzy Nadzorczej EFTA (ang. EFTA Surveillance Authority). Ta ostatnia czuwa w imieniu EFTA nad przestrzeganiem przyjętych przez EOG reguł funkcjonowania (podobnie jak czyni to Komisja Europejska w przypadku UE). Stały Komitet ma pod sobą 5 podkomitetów (m.in. podkomitety ds. wolnego przepływu towarów, ds. wolnego przepływu kapitału i usług, ds. wolnego przepływu osób, ds. polityk horyzontalnych i towarzyszących)[4].
Stały Komitet jest wspomagany przez Trybunał EFTA. Organ ten składa się z 3 sędziów (po jednym z Norwegii, Islandii i Liechtensteinu) nominowanych na 6-letnią kadencję. Rozstrzyga sprawy wniesione zazwyczaj przez Władzę Nadzorczą przeciwko państwom EFTA[5]. Ponadto prowadzi mediacje i rozstrzyga spory między państwami EFTA na tle ich udziału w EOG, a także dokonuje interpretacji Porozumienia o utworzeniu EOG.
Przypisy
- ↑ Ewa Oziewicz (red. nauk.): Procesy integracyjne we współczesnej gospodarce światowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, s. 65. ISBN 83-01-13254-X.
- ↑ Adam Łopatka: Słownik Wiedzy Obywatelskiej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 110.
- ↑ a b Dane na rok 2011.
- ↑ Standing Committee of the EFTA States. http://www.efta.int.+(ang.).
- ↑ Zbigniew M. Doliwa-Klepacki: Integracja europejska (łącznie z uczestnictwem Polski w UE i Konstytucją dla Europy). Białystok: Temida 2, 2005, s. 801. ISBN 83-89620-09-7-X.
Bibliografia
- Tadeusz Sporek: Ugrupowania międzynarodowe kształtujące architekturę jednoczącej się Europy u progu XXI w. Katowice: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach, 2004, s. 169-266. ISBN 83-7246-372-7.
- Zbigniew M. Doliwa-Klepacki: Integracja europejska (łącznie z uczestnictwem Polski w UE i Konstytucją dla Europy). Białystok: Temida 2, 2005, s. 783-801. ISBN 83-89620-09-7-X.
- Ewa Oziewicz (red. nauk.): Procesy integracyjne we współczesnej gospodarce światowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, s. 53-80. ISBN 83-01-13254-X.
- Jolanta Adamiec: Wybrane organizacje i ugrupowania państw Europy Zachodniej. Biuro Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu, maj 1996, Nr 402 s. 10-13. [dostęp 2013-03-10]. (pol.).