Fałdówka kędzierzawa
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
fałdówka kędzierzawa |
| Nazwa systematyczna | |
| Plicaturopsis crispa (Pers.) D.A. Reid Persoonia 3(1): 150 (1964) | |
.JPG)
.JPG)
.jpg)
Fałdówka kędzierzawa (Plicaturopsis crispa (Pers.) D.A. Reid) – gatunek grzybów z rzędu pieczarkowców[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Amylocorticiaceae, Amylocorticiales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1794 r. Christian Hendrik Persoon nadając mu nazwę Cantharellus crispus. Później zaliczany był do różnych rodzajów. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1964 r. Derek Agutter Reid, przenosząc go do rodzaju Plicaturopsis[1].
Niektóre synonimy naukowe[2]:
- Cantharellus crispus Pers. 1794
- Cantharellus crispus Pers. 1794 var. crispus
- Merulius crispus (Pers.) Pers. 1800
- Merulius fagineus Schrad. 1794
- Plicatura crispa (Pers.) Rea 1922
- Plicatura faginea (Schrad.) P. Karst. 1889
- Scytinotus crispus (Pers.) Spirin & Zmitr. 2004
- Trogia crispa (Pers.) Fr. 1863
- Trogia crispa (Pers.) Fr. 1863, var. crispa
- Trombetta crispa (Pers.) Kuntze 1891
Polską nazwę podał Władysław Wojewoda w 1999 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten ma też nazwę fałdówka bukowa[3]. Obecnie nazwy te są niespójne z nazwą naukową, gatunek ten bowiem nie należy już do rodzaju fałdówka (Plicatura)[1].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Składa się z kapelusza i krótkiego trzonu, czasami trzonu brak. Kapelusz ma szerokość do 2 cm. Za młodu dzwonkowaty, później nieregularnie muszelkowaty lub miseczkowato zwisający; początkowo delikatnie filcowaty; w żółte lub czerwonawobrązowe pasy; bardzo cienki i łykowaty. Brzeg kapelusza jaśniejszy[4][5].
Biały, trochę żyłkowato pofałdowany[4]. Nie są to jednak prawdziwe blaszki, lecz tylko rozwidlające się fałdki[6].
Miękki, elastyczny. Kolor biały, smak łagodny[6].
- Cechy mikroskopijne
System strzępkowy monomityczny. Strzępki o średnicy 3–5 (–7) μm z dużymi sprzążkami. W warstwie pod hymenium silnie rozgałęzione, w tramie głównie równoległe, o średnicy 3–5 μm. Strzępki w górnej części owocnika o średnicy 5–7 μm, grubościenne, w starszych owocnikach ich końce tworzą mniej lub bardziej sklejone szczecinki. Cystyd brak. Podstawki tworzą gęstą palisadę. Są 4–sterygmowe, w przybliżeniu wrzecionowate lub cylindryczne, o długości 15–22 μm i szerokości 3,5–4,5 μm, ze sprzążką bazalną. Zarodniki kiełbaskowate, o rozmiarach 3–4,5 × 0.75–1,25 μm, zarodniki nieco większe pojawiają się wyjątkowo. Są cienkościenne, gładkie, z tłustą zawartością[7].
- Gatunki podobne
- fałdówka biała (Plicatura nivea). Starsze okazy też mają podobną barwę, ale odróżniają się hymenoforem[7]
- niektóre gatunki ciżmówek, szczególnie ciżmówka miękka (Crepidotus mollis), jednak fałdówka kędzierzawa odróżnia się od nich tym, że nie posiada blaszek, lecz fałdki oraz białym wysypem zarodników (u ciżmówek jest brązowy)[6].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Fałdówka kędzierzawa występuje w Ameryce Północnej, Europie i Azji[8]. W Polsce jest jeszcze dość pospolita w górach[5]Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych[9] Znajduje się na czerwonych listach także w Danii, Niemczech, Wielkiej Brytanii, Finlandii[3].
Grzyb nadrzewny. Zazwyczaj saprotrof, ale czasami także pasożyt. Wywołuje białą zgniliznę drewna[7]. Zawsze występuje gromadnie, często w dużych skupiskach. Porasta cienkie gałązki, grubsze gałęzie oraz pniaki[6]. Najczęściej rośnie na buku, ale występuje także na olszy, brzozie, leszczynie i dębie, bardzo rzadko na świerku[3]. W Hiszpanii rośnie także na kasztanie jadalnym i platanie. Jest gatunkiem ciepłolubnym, w Niemczech dość często występuje na południu kraju, na północy znacznie rzadziej[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Index Fungorum [online] [dostęp 2012-10-09].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-10-20].
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 535, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b Edmund Garnweidner i inni, Grzyby. Przewodnik do poznawania i oznaczania grzybów Europy Środkowej, Warszawa: MUZA SA, 2006, s. 186, ISBN 83-7319-976-4.
- ↑ a b ''Plicaturopsis crispa'' (fałdówka kędzierzawa) [online], grzyby.pl [dostęp 2014-04-01].
- ↑ a b c d e Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele, Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie, Warszawa 2006, s. 216, ISBN 83-85444-65-3.
- ↑ a b c Plicaturopsis crispa [online], Mycobank [dostęp 2017-11-29].
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2016-01-10].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, s. 68, ISBN 83-89648-38-5.