Feliks Dutkiewicz

Feliks Zdzisław Dutkiewicz

Data i miejsce urodzenia	17 maja 1872 Lublin, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	25 maja 1932 Warszawa, Polska
Minister sprawiedliwości, naczelny prokurator
Okres	od 29 grudnia 1929 do 17 marca 1930
Poprzednik	Stanisław Car
Okres	od 17 marca 1930 (p.o) do 29 marca 1930
Następca	Stanisław Car
Odznaczenia

Feliks Zdzisław Dutkiewicz (ur. 17 maja 1872 w Lublinie, zm. 25 maja 1932 w Warszawie) – polski sędzia, polityk, działacz społeczny, kierownik Ministerstwa Sprawiedliwości.

Grób Feliksa Dutkiewicza przed renowacją

Grób Feliksa Dutkiewicza po renowacji (2023)

Życiorys

Był synem lekarza Feliksa Bonifacego oraz Julii z domu Hajkowicz. W 1892 r. ukończył gimnazjum w Lublinie, po czym podjął studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim. Podczas nich zaangażował się politycznie, stając się „Zetu”. W 1894 r. za udział w patriotycznej demonstracji został skazany na zesłanie do guberni ufimskiej. Po powrocie naukę na Uniwersytecie w Dorpacie. Tam kolejny raz został aresztowany, tym razem za kolportaż czasopisma „Przedświt”, a następnie deportowano do wschodniej Syberii. Dyplom finalnie uzyskał na Uniwersytecie w Kazaniu. Od 1904 r. pracował jako sędzia pokoju w Irkucku, Krasnojarsku i Kiszyniowie, gdzie zastał go wybuch rewolucji 1917 r. Został szefem miejscowej milicji, zaprowadzając na miejscu porządek.

W 1918 r. był posłem do besarabskiej Rady Kraju. 27 marca 1918, w dniu głosowania nad projektem przyłączenia Besarabii do Rumunii, jako przedstawiciel Polaków żyjących w regionie mówił:

Przykro mi, że w tak ważnym dla mołdawskiego narodu dniu zmuszony jestem mówić w języku rosyjskim, który był symbolem uciemiężenia tak mołdawskiego, jak i polskiego narodu. (...) W imieniu besarabskich Polaków w pełni popieram zjednoczenie Besarabii z Rumunią, jak tego chcą Mołdawianie, rdzenni mieszkańcy tego kraju.

II Rzeczpospolita

Po powrocie do Polski w 1918 r. został wiceprezesem Sądu Okręgowego w Warszawie. Od września 1919 r. delegowany na stanowisko szefa sekcji wymiaru sprawiedliwości Zarządu Cywilnego Ziem Wschodnich. 15 listopada 1920 r. został wiceprezesem Sądu Apelacyjnego w Warszawie, z krótką w 1924 r., kiedy od 13 kwietnia do 12 lipca pełnił obowiązki podsekretarza stanu w rządzie Władysława Grabskiego (w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych). Odszedł ze stanowiska w następstwie krytyki, jaka spadła na MSW z tytułu działalności Policji Państwowej. Był najkrócej urzędującym, po Norbercie Barlickim, podsekretarzem stanu w tym resorcie.

W 1921 r. był członkiem sądu obywatelskiego w sprawie dotyczącej gen. Wiktora Niesiołowskiego, a w 1926 r. w sprawie ministra Józefa Radwana. Po przewrocie majowym wypowiadał się za zmianą konstytucji w kierunku wzmocnienia władzy wykonawczej. Przed wyborami parlamentarnymi, w grudniu 1927 r. został mianowany przez prezydenta Ignacego Mościckiego zastępcą Generalnego Komisarza Wyborczego Stanisława Cara. W przeciwieństwie do nominacji Cara powołanie Dutkiewicza było zgodne z prawem, gdyż znalazł się wśród kandydatów proponowanych przez Zgromadzenie Sędziów Sądu Najwyższego. W styczniu 1929 r. awansował na prezesa Sądu Apelacyjnego w Warszawie. Stanowisko to piastował do śmierci z krótką przerwą w okresie, kiedy kierował resortem sprawiedliwości. Był też członkiem Zarządu Głównego Zrzeszenia Sędziów i Prokuratorów RP.

Minister sprawiedliwości

29 grudnia 1929 r. został powołany na funkcję ministra sprawiedliwości i naczelnego prokuratora w piątym gabinecie Kazimierza Bartla. Premier bardzo intensywnie forsował Dutkiewicza na to stanowisko, aby pozbyć się z rządu Stanisława Cara.

Jako minister akcentował znaczenie niezawisłego sądownictwa, jak również pewnej liberalizacji względem mniejszości narodowych. Jego urzędowanie określano jako odwilż w relacjach sanacji z opozycją. W jej ramach doprowadził do zmiany na stanowisku generalnego komisarza wyborczego, przyjęcia przez sejm ustawy z 12.02.1930 r. o ochronie wyborów przed nadużyciem władzy urzędników czy publikacji w „Dzienniku Ustaw” uchwały sejmowej z 19.09.1927 r. uchylającej rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 10.05.1927 r. zmieniające niektóre postanowienia ustaw karnych o rozpowszechnianiu nieprawdziwych wiadomości i o zniewagach. Ponadto Dutkiewicza wydał instrukcję, dotyczącą zasad stosowania tymczasowego aresztu jako środka zapobiegawczego.

Jego urzędowanie oraz polityka odprężenia zakończyła się wraz z dymisją rządu - 17 marca 1930 r.

Zmarł 25 maja w Warszawie i spoczął na cmentarzu Powązkowskim(kwatera pod murem IV-1-217, 218).

W 2022 z inicjatywy premiera Mateusza Morawieckiego, Fundacja „Stare Powązki” w ramach projektu odrestaurowywania grobów ministrów II RP, odnowiła miejsce pochówku Feliksa Dutkiewicza.

Życie prywatne

Od 16.10.1930 r. był żonaty z Marią Antoniną z domu Leparską (lub Nowicką).

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (7 listopada 1925)

Bibliografia

• Kto był kim w II Rzeczypospolitej, pod red. Jacka M. Majchrowskiego, Warszawa 1994, wyd. I