Feliks Pogorzelski

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Feliks Pogorzelski
kapitan uzbrojenia kapitan uzbrojenia
Data i miejsce urodzenia

5 października 1894
Pogorzele

Data i miejsce śmierci

13 lub 14 kwietnia 1940
Katyń

Przebieg służby
Siły zbrojne

Armia Imperium Rosyjskiego
Wojsko Polskie

Formacja

I Korpus Polski

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa,
wojna polsko-bolszewicka,
II wojna światowa:

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Medal Niepodległości Krzyż Kampanii Wrześniowej 1939
Odznaka pamiątkowa „Orlęta”

Feliks Pogorzelski (ur. 5 października 1894 w Pogorzelu[1], zm. 13 lub 14 kwietnia[2] 1940 w Katyniu) – polski inżynier chemik, kapitan rezerwy uzbrojenia Wojska Polskiego, kawaler Krzyża Walecznych, ofiara zbrodni katyńskiej[3].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

W latach 1910–1915 był uczniem Wileńskiej Szkoły Chemiczno-Technicznej, po której ukończeniu podjął naukę w Charkowskim Instytucie Technologicznym. Studia przerwał z powodu wcielenia 6 kwietnia 1916 do armii. Początkowo służył w stacji szkolnej w Charkowie, następnie w odbył szkolenie w Szkole Wojskowej w Czuhujiwie. 1 października 1916 został chorążym ze starszeństwem od 1 maja i znalazł się w 164 Pułku Piechoty, w którym służył do 19 listopada 1917, a następnie – do 22 czerwca 1918 – w I Korpusie Polskim w Rosji (m.in. w Legii Rycerskiej i 1 Pułku Inżynieryjnym), po czym został zdemobilizowany, jednak 11 listopada tego samego roku wstąpił do Wojska Polskiego. Początkowo służył w Legii Akademickiej, jeszcze w tym samym roku przeniesiony do batalionu garnizonowego. 9 stycznia 1919 został wcielony do 1 Batalionu Strzelców, wyruszając na front galicyjski, na którym uczestniczył w siedmiu bitwach, m.in. jako członek 6 Pułku Strzelców. Uczestniczył w obronie Bełza (w tym czasie został członkiem 36 Pułku Piechoty Legii Akademickiej) oraz dwóch ofensywach galicyjskich.

Od 9 września do 15 października 1920 uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej (głównie na froncie północno-wschodnim, krótko we wrześniu 1920 także na południowym), w bitwie pod Szpakowszczyzną został ranny. Od 21 września 1919 dowodził 8 Kompanią, a od 1 listopada 5 Kompanią 36 pp. Z dniem 1 grudnia 1919 został mianowany porucznikiem piechoty[4]. 21 grudnia 1920 został zatwierdzony w stopniu porucznika piechoty w grupie oficerów „byłych Korpusów Wschodnich i armii rosyjskiej”[5]. 5 stycznia 1921 otrzymał bezterminowy urlop w związku z podjęciem studiów. Znajdował się w następnych latach w stopniu porucznika rezerwy[6] ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 3479 lokatą w korpusie oficerów piechoty[7]. W 1930 został przeniesiony z korpusu oficerów piechoty do korpusu oficerów uzbrojenia i otrzymał przydział do 7 Oddziału Służby Uzbrojenia[8], podlegał wówczas pod PKU Gniezno[9]. Z dniem 2 stycznia 1932 i 1 lokatą został awansowany do stopnia kapitana rezerwy uzbrojenia[1][10].

W 1926 uzyskał dyplom inżyniera chemika na Politechnice Warszawskiej, w międzyczasie pracując w ramach praktyk. Od kwietnia 1926 pracował w cukrowni w Gnieźnie, a 1 lipca 1939 został wicedyrektorem cukrowni w Żninie[11][12].

28 sierpnia 1939 został powołany jako rezerwista do wojska. Po agresji ZSRR na Polskę 17 września 1939 został wzięty do niewoli. Według stanu z kwietnia 1940 był jeńcem obozu w Kozielsku. Między 11 a 12 kwietnia 1940 przekazany do dyspozycji naczelnika smoleńskiego obwodu NKWD[2] – lista wywózkowa 022/2 poz 58, nr akt 2312[13] z 9 kwietnia 1940[2]. Został zamordowany między 13 a 14 kwietnia 1940 przez NKWD w lesie katyńskim[2]. Podczas ekshumacji prowadzonej przez Niemców w 1943 wpis w księdze czynności pod datą 8 maja 1943[14]. Figuruje liście AM-206-1448 jako nierozpoznany kapitan i Komisji Technicznej PCK GARF-49-01448 – jako nierozpoznany porucznik. Przy szczątkach w mundurze kapitana znaleziono wizytówki, dwa rozkazy wymarszu i listy z nadawcą J. Pogorzelski, Zein (Żnin) cukrownia[15][16][17].

Znajduje się na liście ofiar opublikowanej w „Gońcu Krakowskim” nr 116 i „Nowym Kurierze Warszawskim” nr 127. W 1943 i 1946 żona poszukiwała informacji przez Biuro Informacji i Badań PCK w Warszawie. W 1954 Sąd Powiatowy w Toruniu uznał go za zmarłego z dniem 31 grudnia 1946.

Wiosną 1943 Komisja Techniczna Polskiego Czerwonego Krzyża ekshumowała zwłoki ze zbiorowego dołu i pochowała w bratniej mogile. Pochowany na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu, symboliczny grób znajduje się na Centralnym Cmentarzu Komunalnym w Toruniu[18].

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

Syn Konstantego i Władysławy z Wrzosków[1]. Od 1933 żonaty z Jadwigą z domu Arendt (1898–1988, polonistka), miał córki: Annę Mordarską (1934–2018, stomatolog), Ewę Pogorzelską (1936–2011, polonistka, działaczka toruńskiej „Solidarności”[19]) i Marię Kucharską (ur. 1939, pielęgniarka i pedagog).

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

  • Minister obrony narodowej Aleksander Szczygło decyzją Nr 439/MON z 5 października 2007 awansował go pośmiertnie na stopnień majora. Awans zostały ogłoszone 9 listopada 2007, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”
  • Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (nr 14384) – zbiorowe, pośmiertne odznaczenie żołnierzy polskich zamordowanych w Katyniu i innych nieznanych miejscach kaźni, nadane przez prezydenta RP na uchodźstwie profesora Stanisława Ostrowskiego (11 listopada 1976)
  • Krzyż Kampanii Wrześniowej – zbiorowe, pośmiertne odznaczenie pamiątkowe wszystkich ofiar zbrodni katyńskiej (1 stycznia 1986)

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Kiński i inni, Katyń, Księga Cmentarna, 2000, s. 489.
  2. ↑ a b c d УБИТЫ В КАТЫНИ, Москва Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья» 2015, s. 599.
  3. ↑ Jędrzej Tucholski, Mord w Katyniu, 1991, s. 194.
  4. ↑ „Dziennik Personalny” (R. 1, nr 25), Warszawa, 7 lipca 1920, s. 554.
  5. ↑ „Dziennik Personalny” (R. 2, nr 2), Warszawa, 15 stycznia 1921, s. 93.
  6. ↑ Druga lista oficerów rezerwowych WP, Warszawa, styczeń 1922, s. 10.
  7. ↑ Rocznik Oficerski, Warszawa 1923, s. 519.
  8. ↑ „Dziennik Personalny” (R. 11, nr 17), Warszawa, 19 grudnia 1930, s. 391.
  9. ↑ „Dziennik Personalny” (R. 14, nr 2), Warszawa, 8 lutego 1933, s. 26.
  10. ↑ „Dziennik Personalny” (R. 13, nr 3), Warszawa, 1 lutego 1932, s. 104.
  11. ↑ Mogliby mieszkać wśród nas do dziś [online], palukitv.pl, 10 stycznia 2007 [dostęp 2020-01-23].
  12. ↑ Katyń. Lista naszych. Kogo brak? [online], pomorska.pl, 16 kwietnia 2010 [dostęp 2020-01-23].
  13. ↑ J. Tucholski, op cit, s. 643.
  14. ↑ Auswaertiges Amt – Amtliches Material Zum Massenmord Von Katyn, Berlin 1943, s. 199. (niem.)
  15. ↑ The Katyn Forest Massacre, Washington 1952, s. 136. (ang.)
  16. ↑ Auswaertiges Amt – Amtliches Material Zum Massenmord Von Katyn, Berlin 1943, s. 206
  17. ↑ Listy katyńskie w zasobie Archiwum Państwowego w Lublinie – Archiwum Państwowe w Lublinie [online] [dostęp 2020-01-23] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-07].
  18. ↑ Śp. Jadwiga Pogorzelska [online], Grobonet [dostęp 2020-01-23].
  19. ↑ Ewa Pogorzelska [online], solidarnosc.org.pl [dostęp 2020-01-23].
  20. ↑ „Dziennik Personalny” (R.2, nr 43), Warszawa, 27 grudnia 1921, s. 1755.
  21. ↑ Pismo Komitetu Krzyża i Medalu Niepodległości nr 9/1245 z 10 kwietnia 1937.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • „Żnińskie Zeszyty Historyczne”, jesień–zima 1996, s. 73–76.
  • Karta Ewidencyjna Feliksa Pogorzelskiego.
  • Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych.
  • Rocznik Oficerski 1923, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1923.
  • Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1924.
  • Rocznik Oficerski Rezerw, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1934.
  • Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
  • Jędrzej Tucholski: Mord w Katyniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991. ISBN 83-211-1408-3.
  • УБИТЫ В КАТЫНИ, Москва Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья» 2015, ISBN 978-5-78700-123-5. (ros.)
  • The Katyn Forest Massacre: hearings before the Select Committee to Conduct an Investigation of the Facts, Evidence and Circumstances of the Katyn Forest Massacre, Eighty-second Congress, first[-second] session, on investigation of the murder of thousands of Polish officers in the Katyn Forest near Smolensk, Russia, Washington 1952. (ang.)
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Feliks_Pogorzelski&oldid=73603145”