Generalny Okręg Białorusi
|
Ten artykuł od 2023-02 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
1941–1944 | |||||
| |||||
Stolica | |||||
---|---|---|---|---|---|
Zależne od |
Komisariat Rzeszy Wschód | ||||
Głowa terytorium |
Komisarz Generalny Kurt von Gottberg |
Generalny Okręg Białorusi (niem. Generalbezirk Weißruthenien, biał. Генеральная акруга Беларусь) – jednostka administracyjna na terytorium Białorusi, okupowanym przez nazistowskie Niemcy podczas II wojny światowej. Powołany 17 lipca 1941, a wraz z generalnymi okręgami Litwy, Łotwy i Estonii był częścią Komisariatu Rzeszy Wschód (Reichskommissariat Ostland) z siedzibą w Rydze a następnie w Kownie, który był jednostką Ministerstwa Rzeszy dla okupowanych Ziem Wschodnich (Reichsministerium für die besetzten Ostgebiete)[1].
Komisarze Generalni[edytuj | edytuj kod]
- Gauleiter Wilhelm Kube: 1 września 1941 - 22 października 1943 (zginął w zamachu zorganizowanym przez białoruski radziecki ruch oporu)[2]
- SS-Obergruppenführer Curt von Gottberg: 22 października 1943 - lipiec 1944 (wyzwolenie Białorusi przez Armię Czerwoną)[2]
Aparat bezpieczeństwa[edytuj | edytuj kod]
Dowódcy SS i Policji[edytuj | edytuj kod]
- SS-Gruppenführer Jakob Sporrenberg: 21 lipca - 14 sierpnia 1941 (przeniesiony do sztabu Ericha von dem Bacha)
- SS-Brigadeführer Carl Zenner: 14 sierpnia 1941 - 22 maja 1942 (przeniesiony do SS-Hauptamt)
- SS-Oberführer Karl Schäfer: 22 maja - 21 lipca 1942 (przeniesiony na południową Ukrainę)
- SS-Brigadeführer/SS-Gruppenführer Curt von Gottberg: 21 lipca 1942 - 22 października 1943 (przeniesiony na stanowisko Komisarza Generalnego Okręgu; od 5 lipca 1943 do 21 czerwca 1944 jednocześnie Wyższy Dowódca SS i Policji Rosji centralnej i Białorusi)[3]
- SS-Standartenführer Erich Ehrlinger: 22 października 1943 - lipiec 1944 (wyzwolenie Białorusi)
Dowódcy Policji Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa[edytuj | edytuj kod]
- SS-Obersturmbannführer Eduard Strauch: 3 grudnia 1941 - lato 1943 (przyczyna odwołania nieznana, prawdopodobnie winą był jego alkoholizm[4])
- SS-Standartenführer Erich Isselhorst: lato 1943 - październik 1943 (ranny, po wyleczeniu przeniesiony na to samo stanowisko do Strasburgu)
Białoruska Policja Pomocnicza[edytuj | edytuj kod]
- kapitan Franciszek Kuszel: komendant policji w Mińsku oraz kursów dla policjantów od lipca 1941, w sierpniu 1943 mianowany jej głównym zwierzchnikiem na całym okupowanym obszarze.
Weißruthenische Hilfspolizei powstała w lipcu 1941, min. z inicjatywy Abwehry, podległa Ordnungspolizei. Uczestniczyła ona w nazistowskich zbrodniach popełnionych w tym kraju, często wyręczając w nich okupanta. Środowisko było pełne degeneratów i zbrodniarzy przeciwko czemu protestował sam Kuszel widząc w policji zalążek przyszłej białoruskiej armii. Białoruska Obrona Krajowa, której trzon stanowiła białoruska policja pomocnicza, powstała w lutym 1944 z inicjatywy Białoruskiej Centralnej Rady kolaborującej z hitlerowskim okupantem. Dowódcą został Franciszek Kuszel (awansowany na majora)[5]. BKA nie zdążyła odegrać większej roli w wojnie. Z żołnierzy, którzy wycofali się z Niemcami sformowano brygadę SS zaś ci, którzy zostali w kraju albo poddali się Sowietom albo przystąpili do antyradzieckiego ruchu oporu.
Siedziba[edytuj | edytuj kod]
Administracja mieściła się w budynku wybudowanym w latach 1939-1941 dla Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Białorusi.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Mironowicz E., Historia Białorusi XX-XXI wieku, Białystok: Fundacja Sąsiedzi, 2021, s. 91.
- ↑ a b Mironowicz E., Historia Białorusi XX-XXI wieku, Białystok: Fundacja Sąsiedzi, 2021, s. 98, 135
- ↑ Kurt von Gottberg [online], www.dws-xip.pl [dostęp 2018-10-01] (pol.).
- ↑ Zitat bei Ernst Klee: Das Personenlexikon zum Dritten Reich. Fischer Taschenbuch 2005, S. 607.
- ↑ E. Mironowicz, Wojna wszystkich ze wszystkimi, str. 157.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Mieczysław Juchniewicz , Polacy w radzieckim ruchu partyzanckim 1941-1944, Warszawa 1973 .
- Eugeniusz Mironowicz , Historia Białorusi XX-XXI wieku, Białystok: Fundacja Sąsiedzi, 2021, ISBN 978-83-66912-03-8 .