Grzebowilk (wieś)
52°06′58″N 21°32′36″E/52,116111 21,543333
| wieś | |
 Zabudowania folwarku i budynek cegielni w Grzebowilku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
25 |
| Kod pocztowy |
05-332[4] |
| Tablice rejestracyjne |
WM |
| SIMC |
0687089[5] |
Położenie na mapie gminy Siennica  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu mińskiego  | |
| 52°06′58″N 21°32′36″E/52,116111 21,543333[1]
| |
Grzebowilk – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie mińskim, w gminie Siennica[5][6].
Wieś szlachecka Grzebowilk położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie garwolińskim ziemi czerskiej województwa mazowieckiego[7].
W latach 1954–1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Grzebowilk, po jej zniesieniu w gromadzie Pogorzel. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa siedleckiego.
Wieś jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii św. Kazimierza Królewicza w Grzebowilku[8].
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Wieś znajduje się przy drodze z Rudzienka do Pogorzeli przy stacji kolejowej Grzebowilk na linii Pilawa – Mińsk Mazowiecki na południe od Mińska Mazowieckiego, ok. 5 km od drogi krajowej nr 50.
Historia[edytuj | edytuj kod]
W końcu XVIII lub na początku XIX wieku powstał tu dworek myśliwski, według tradycji ks. Józefa Poniatowskiego, który w końcu XIX wieku przechodzi na własność Karczewskich. Dwór przechodzi kilka przebudów w wieku XIX i XX, m.in. przez Tadeusza Rychłowskiego, właściciela dóbr na początku XX w. i założyciela sąsiedniej cegielni.
W 1889 wieś została opisana w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich następująco: Wieś i folw. w gm. Glinianka, par. Kołbiel. Pod koniec XIX w. 13 domów i 110 mieszkańców. Folwark z wsią G. i Iłowiec miał gorzelnię. Wzniesiony na przełomie XVIII/XIX w. dworek myśliwski. Obok rośnie kilka starych drzew.[9]
W 1920 folwark i cegielnia stają się własnością Zygmunta Poradowskiego, który wydziela z dóbr teren folwarku o powierzchni 24 ha i zakłada dla niego oddzielną księgę hipoteczną Folwark Leśniczówka Grzebowilk. W 1944 folwark zostaje przez właściciela rozparcelowany, a on sam zostawia sobie jego centralną część o powierzchni 5,5 ha wraz z dworem. W 1959 Poradowski przepisuje majątek na córkę swej siostry, Marię Rogozińską.
Dwór obecnie należy do Marii Teresy i Apolinarego Gałeckich, którzy w latach 1987–1991 dokonali gruntownego remontu, w czasie którego drewniane ściany zostały zamienione na murowane według projektu inż. arch. Apolinarego Gałeckiego.
Wieś obecnie[edytuj | edytuj kod]
Obecnie we wsi znajduje się m.in. Publiczna Szkoła Podstawowa imienia Edwarda Szymańskiego, remiza Ochotniczej Straży Pożarnej, murowany kościół parafialny pod wezwaniem św. Kazimierza Królewicza oraz stacja kolejowa (rozrządowa) w zachodniej części wsi. Mieszkańcy wsi zajmują się głównie rolnictwem. Powstało tu nowe osiedle 28 domów jednorodzinnych wolnostojących zbudowane przez firmę z Mińska Mazowieckiego. W rejonie wsi znajdują się złoża glin ceramicznych eksploatowane przez cegielnię Grzebowilk w kopalni Pogorzel. W centrum wsi zabytkowy prywatny drewniany dwór gruntownie przebudowany w końcu XX wieku, otoczony pozostałościami parku dworskiego z poł. XIX wieku z okazami starodrzewu[10].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 39792
- ↑ Wieś Grzebowilk w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2017-04-14], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2019-09-15].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 344 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku ; Cz.1, Mapa, plany, Warszawa 1973, k. 4.
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ Grzebowilk (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 888.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo mazowieckie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 58.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Waldemar Braniewski, Tadeusz S. Jaroszewski, Grzebowilk, Spotkania z Zabytkami, 1993 nr 6, s. 36-37, ilustr.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Grzebowilk (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 888.
- Dwór w Grzebowilku. bachnat.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-08-04)].
- Opis złoża w Grzebowilku. baza.pgi.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-27)].
- Zabytki powiatu mińskiego
- Osiedle mieszkaniowe w Grzebowilku - zdjęcia z powietrza
- Siedziba gminy: Siennica
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie |
|
| Kolonia | |
| Części wsi |
|
| Pozostałe miejscowości |
