Gwardia Szwajcarska
 Sztandar Gwardii Szwajcarskiej za pontyfikatu Franciszka (pośrodku herb Christopha Grafa) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Historia | |
| Data sformowania |
1506 |
| Pierwszy dowódca | |
| Święto | |
| Dane podstawowe | |
| Obecny dowódca |
płk Christoph Graf |
| Podporządkowanie |
aktualny papież |
| Liczebność |
135 |
Gwardia Szwajcarska (łac. Cohors pedestris Helvetiorum a sacra custodia Pontificis, wł. Guardia Svizzera Pontificia) – piesza formacja wojskowa pełniąca rolę straży przybocznej papieża, formalnie istniejąca od XVI wieku.
Uważana za najmniejszą i najstarszą istniejącą armię świata – od roku 1506[1]. W swej historii funkcjonowała z przerwami (po raz pierwszy od 1527 do 1548 roku, kiedy reaktywował ją papież Paweł III). W 1798 rozwiązana wskutek okupacji wojsk francuskich (napoleońskich) i reaktywowana w 1801 przez papieża Piusa VII oraz ponownie rozwiązana w 1808 i w 1814 przywrócona przez tegoż papieża.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwszą gwardię papieską zwerbowano w 1505 roku na polecenie papieża Juliusza II za pieniądze augsburskiego przedsiębiorcy i finansisty, Jakoba Fuggera[2].
22 stycznia 1506 roku 150 szwajcarskich najemników przybyło do Rzymu dla ochraniania papieży. W przypadku formowania gwardii złożonej ze Szwajcarów niebagatelną rolę odgrywała panująca wówczas na dworach europejskich moda na posiadanie takich oddziałów strażniczych. Szwajcarów powszechnie uważano za dzielnych, zdyscyplinowanych i wiernych żołnierzy.
Skład osobowy[edytuj | edytuj kod]
Obecnie papieskie wojsko liczy 135 żołnierzy[3]: oficerów, podoficerów, halabardników i dwóch doboszy. Jego komendant ma rangę pułkownika, jest tzw. „domownikiem papieskim” i posiada tytuł szlachcica Jego Świątobliwości.
Żołnierzami Gwardii Szwajcarskiej mogą być wyłącznie katoliccy obywatele Szwajcarii[4] (pochodzą głównie z kantonów katolickich Lucerna i Valais). W momencie zaprzysiężenia muszą być kawalerami o nieskalanej opinii, odbyć zasadniczą służbę wojskową w armii swego kraju, mieć od 19 do 30 lat i liczyć powyżej 174 cm wzrostu[5]. Zasadnicza służba w Gwardii Szwajcarskiej trwa dwa lata (z możliwością przedłużenia).
Oficerowie to[6]:
- pułkownik – dowódca Gwardii
- podpułkownik – szef sztabu
- kapelan (godnością porównywalny do stopnia podpułkownika)
- major
- 2 kapitanów
- 3 poruczników (komendanci 1, 2 i 3 plutonu) – stopień wprowadzony od 1 grudnia 2020[7].
Podoficerowie to[8]:
- starszy sierżant – pełniący funkcję chorążego
- 5 sierżantów – zastępcy komendantów plutonów
- 10 kaprali – dowódcy drużyn
- 10 wicekaprali – zastępcy dowódców drużyn
Szeregowi:
- 78 halabardników (w tym 2 doboszy)
Powyższe liczby odnoszą się do stanu sprzed zwiększenia liczebności ze 110 do 135 żołnierzy.
Wobec faktu, iż liczba gwardzistów przekracza 10% mieszkańców państwa, Jan Paweł II miał niegdyś nazwać Watykan najbardziej zmilitaryzowanym krajem świata[9].
Strój i uzbrojenie[edytuj | edytuj kod]
Gwardziści umundurowani są w barwne uniformy, podobne do tych, w jakich w roku 1506 przybyli do Rzymu ich pierwsi żołnierze. Są to barwy szlacheckiej rodziny Medyceuszy. Niezgodny z prawdą jest przekaz, że ich mundury zaprojektował Michał Anioł Buonarroti. Z upływem czasu stroje gwardzistów modyfikowano zgodnie z duchem poszczególnych epok. Obecne uniformy zostały zaprojektowane przez byłego komendanta Gwardii Szwajcarskiej w 1914 i swym wyglądem nawiązują do XVI-wiecznego pierwowzoru.
Codzienny mundur jest jednolicie błękitny i prostszy w kroju od paradnego.
Gwardziści używają następujących mundurów:
- błękitny mundur codzienny (dla oficerów – z naramiennikami)
- oficerski czarny mundur wyjściowy(naramienniki oficerów starszych złote z czarnym obszyciem)
- mundur zwykły galowy (barwy podano w tabelce poniżej)
- mundur wielkiej gali (z XVII-wieczną zbroją i morionem na mundurze galowym)
Podczas wojskowych spotkań integracyjnych (międzynarodowych lub szwajcarskich) gwardziści używają mundurów szwajcarskich z naszywką przynależności do Gwardii Papieskiej.
-
Gwardzista w typowym mundurze dziennym -
Mundur gwardzisty z około 1850 r. -
Dawny mundur i wyposażenie gwardzisty -
Gwardziści w mundurach ćwiczebnych (1938) -
Mundur noszony zwykle nocą -
Krótki miecz gwardzisty (katzbalger) -
Morion gwardzisty (Centrum Historii Zajezdnia we Wrocławiu)
Elementy ubioru[10][edytuj | edytuj kod]
| Stopień | Pułkownik | Podpułkownik | Major | Kapitan | Porucznik |
| Naramienniki[11] noszone tylko z niebieskim strojem codziennym |
 |
 |
 |
|
|
| Oznaki stopnia na berecie |  |
 |
 |
|
|
| Hełm[a] |  |
 |
|
|
[12]
|
| Barwy munduru galowego | Czerwony | ||||
| Stopień | Starszy sierżant | Sierżant | Kapral | Wicekapral | Halabardzista/Gwardzista | Gwardzista w funkcji dobosza |
| Naramienniki | Brak | Brak | Brak | Brak | Brak | Brak |
| Oznaki stopnia na berecie |  |
 |
 |
 |
Brak | Brak |
| Hełm[a] | |
 |
|
|
|
|
| Barwy munduru galowego | Czarny i czerwony | Niebieski, żółty i czerwony | Niebieski, żółty i czarny | |||
Broń i rynsztunek[edytuj | edytuj kod]
| Stopień | Oficerowie | Sierżanci | Kapral | Wicekapral | Halabardzista |
| Broń drzewcowa | Nie używają | Nie używają | 
|
 <
|
|
| Partyzana | Halabarda | ||||
| Miecz | Rapier | Krótki miecz (~1m) – katzbalger[13] | |||
| Inne | Laska | ||||
W skład pocztu sztandarowego poza starszym sierżantem z funkcją chorążego wchodzi też dwóch kaprali albo wicekaprali z flambergami.
Pełniąc funkcje ochrony gwardziści używają również następujących środków obronnych[14]:
- pistolet SIG P220
- karabin SIG SG 550 lub SG 552
- gaz łzawiący RSG-2000
- pistolet Glock 19
- pistolet maszynowy Heckler & Koch MP7
Zadania[edytuj | edytuj kod]
Gwardia Szwajcarska – oprócz pełnienia funkcji reprezentacyjno-honorowych – od początku swego istnienia stanowi ochronę osobistą papieża i Pałacu Apostolskiego. Strzeże również granic Państwa Watykańskiego, a od niedawna jej członkowie (w strojach cywilnych) towarzyszą papieżowi w jego zagranicznych pielgrzymkach.
Podczas wakatu Stolicy Apostolskiej Gwardia podlega władzy kamerlinga i strzeże niezakłóconego przebiegu konklawe.
Święto Gwardii Szwajcarskiej[edytuj | edytuj kod]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Informacja na stronie internetowej Watykanu
- ↑ Według informacji ze strony poświęconej rodowi Fuggerów [1].
- ↑ Na konferencji prasowej poprzedzającej Zaprzysiężenie 6 maja 2018 była mowa o powiększeniu Gwardii, wówczas liczącej 110 osób. Zob. artykuł po włosku na vaticannews.va
- ↑ The Swiss Guard - Admission Requirements [online], www.vatican.va [dostęp 2017-11-23] [zarchiwizowane z adresu 2012-07-15] (wł.).
- ↑ Oficjalna strona Gwardii Szwajcarskiej. [dostęp 2012-05-06]. (ang.).
- ↑ Strona oficjalna Gwardii Szwajcarskiej - Organizacja [online], www.guardiasvizzera.va [dostęp 2017-08-22] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-22] (wł.).
- ↑ Vaticano: Guardie Svizzere in aumento,da gennaio saranno 135 - Ultima Ora [online], Agenzia ANSA, 6 grudnia 2020 [dostęp 2020-12-31] (wł.).
- ↑ Pontifical Swiss Guard / Guardia Svizzera Pontificia - Cohors Pedestris Helvetiorum a Sacra Custodia Pontificis [online], www.uniforminsignia.org [dostęp 2017-09-09] (ang.).
- ↑ Kalendarium [online], wiadomosci.polska.pl [dostęp 2017-11-23] [zarchiwizowane z adresu 2007-08-11] (pol.).
- ↑ David J. Alvarez, The pope's soldiers : a military history of the modern Vatican, Lawrence, Kan.: University Press of Kansas, 2011, ISBN 978-0-7006-1770-8, OCLC 681500334.
- ↑ Naramienniki pochodzą z różnych zdjęć w internecie, zwłaszcza: Pułkownik Anrig i Oficerowie
- ↑ Päpstliche Schweizergarde: Responsabili [online], www.guardiasvizzera.ch [dostęp 2021-09-02].
- ↑ My new Swiss friends, „Letters from Rome”, 11 września 2008 [dostęp 2017-09-14] (ang.).
- ↑ Happy Easter: Guns of the Vatican's Swiss Guard, the world's oldest continuously serving military unit, „Guns.com”, 16 kwietnia 2017 [dostęp 2017-09-12] [zarchiwizowane z adresu 2017-04-19] (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Czesław Michalski: Najmniejsza i najstarsza armia świata. „Konspekt” – Pismo Akademii Pedagogicznej w Krakowie, nr 2/2007 (29). wsp.krakow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-11-22)]. [wydanie internetowe; dostęp 2010-04-02]
- ABC chrześcijanina. Mały słownik. Warszawa: Wydawnictwo „Verbinum”, 1999, s. 84, ISBN 83-85762-95-7
- Encyklopedia katolicka. T. VI. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1993, s. 419-420