INS Beas (1958)
 Brytyjska fregata HMS „Jaguar” typu 41 | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki |
29 listopada 1956 |
| Wodowanie |
9 października 1958 |
 Indyjska Marynarka Wojenna
| |
| Nazwa |
INS Beas |
| Wejście do służby |
24 maja 1960 |
| Wycofanie ze służby |
1992 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
standardowa 2251 ts |
| Długość |
103,6 m |
| Szerokość |
12,2 m |
| Zanurzenie |
3,6 m |
| Napęd | |
| 8 silników wysokoprężnych o mocy 14 400 KM, 2 śruby | |
| Prędkość |
25 węzłów |
| Zasięg |
7500 Mm przy 16 w. |
| Uzbrojenie | |
| 4 armaty uniw. 114 mm (2×II) 1 armata plot. 40 mm 1×III miotacz bomb głębinowych Squid | |
| Załoga |
210 |
INS Beas – fregata Indyjskiej Marynarki Wojennej brytyjskiego typu 41 (Leopard) z okresu zimnej wojny, jeden z trzech okrętów tego typu w indyjskiej służbie. Nosiła numery burtowe F137 i F37. Weszła do służby w 1960 roku, została wycofana w 1992 roku. Jej nazwa pochodzi od rzeki Bjas.
Budowa[edytuj | edytuj kod]
W 1954 roku Indie zamówiły w Wielkiej Brytanii budowę sześciu nowoczesnych fregat, w tym trzech typu 41 (Leopard) i trzech typu 14 (Blackwood)[1]. Były one pierwszymi nowo zbudowanymi okrętami dla Indyjskiej Marynarki Wojennej[2]. Fregaty typu 41 (ang. Type 41) zostały zaprojektowane dla marynarki brytyjskiej jako okręty obrony przeciwlotniczej[3]. Jako pierwsze brytyjskie fregaty wprowadziły napęd silnikami Diesla zamiast turbinami parowymi[3]. Okręty dla Indii zostały nieco zmodyfikowane w stosunku do brytyjskich pod kątem warunków lokalnych[4].
Fregata „Beas” została zbudowana w stoczni Vickers w Newcastle upon Tyne jako druga z serii dla Indii[5]. Stępkę pod jej budowę położono 29 listopada 1956 roku, a okręt wodowano 9 października 1958 roku[5]. Otrzymała nazwę od rzeki Bjas. Fregata weszła do służby 24 maja 1960 roku[5].
Skrócony opis[edytuj | edytuj kod]
Okręty projektu 41 stanowiły dość duże fregaty z typowymi liniami kadłuba i architekturą dla brytyjskich okrętów tej klasy lat 50. Pokład dziobowy ciągnął się na większość długości okrętu, obniżając się dopiero na rufie, a na samym dziobie pokład było dodatkowo podniesiony dla polepszenia dzielności morskiej[6]. Na pokładzie dziobowym i rufowym umieszczone były pojedyncze wieże artylerii uniwersalnej, a pomiędzy nimi rozciągała się grupa niskich nadbudówek[6]. Ściany nadbudówki dziobowej stanowiły przedłużenie burt[6]. Okręty miały dwa maszty kratownicowe, mieszczące zarazem wyloty spalin silników, bez klasycznych kominów[3]. Wyporność standardowa okrętów wynosiła 2251 długich ton (ts), a pełna 2515 ts[4]. Długość wynosiła 103,6 m, szerokość 12,2 m[3]. Zanurzenie podawane jest w źródłach od 3,6 m[3] do 4,9 m[4]. Załoga liczyła 210 osób[4].
Główne uzbrojenie artyleryjskie stanowiły cztery armaty uniwersalne kalibru 114 mm (4,5 cala) Mk 6 w dwóch dwudziałowych wieżach[3]. Ich ogniem kierował system kierowania ogniem Mk 6M, uzyskujący dane z radaru oraz zapasowego dalocelownika CRBF na rufie[3]. Uzbrojenie to uzupełniało na okrętach brytyjskich pojedyncze działko przeciwlotnicze 40 mm Bofors, zamiast przewidzianego projektem podwójnego działka[3]. Prawdopodobnie takie samo lekkie uzbrojenie przeciwlotnicze nosiły okręty indyjskie[a]. Do zwalczania okrętów podwodnych służył trzylufowy miotacz bomb głębinowych Squid[3].
Wyposażenie radiolokacyjne w oryginalnym projekcie brytyjskim stanowił radar dozoru powietrznego dalekiego zasięgu typu 960 na maszcie dziobowym, radary typów 275 oraz 262 (kierowania ogniem), typów 992Q oraz 993 (dozoru nawodnego i wykrywania celów niskolecących) i typów 974 oraz 978 (nawigacyjne)[7]. Okręty indyjskie były wyposażone m.in. w radary typu 960 (dozoru powietrznego), 275 (artyleryjski) i 293Q[8] – starszy radar dozoru nawodnego i wykrywania celów niskolecących, zapewne zamiast radarów 992Q i 933[7]. Do wykrywania okrętów podwodnych służyły na okrętach brytyjskich stacje hydrolokacyjne typów 170, 174 i 162[3][b].
Siłownia okrętowa składała się z ośmiu silników wysokoprężnych ASR1 (Admiralty Standard Range 1) o mocy łącznej 14 400 bhp, napędzających dwie śruby[3]. Napęd pozwalał na osiągnięcie prędkości maksymalnej 25 węzłów[3]. Zasięg wynosił 7500 mil morskich przy prędkości ekonomicznej 16 węzłów[3]. Silniki sprawiały jednak problemy w eksploatacji w Indiach[9].
Służba[edytuj | edytuj kod]
Po wejściu do służby trzy indyjskie okręty typu 41 utworzyły 16. Eskadrę Fregat[1]. INS „Beas” otrzymał początkowo numer burtowy F 137[c].
„Beas” wziął udział w operacji zbrojnej aneksji Indii Portugalskich. Wraz z bliźniaczym „Betwa” i slupem „Cauvery” 18 grudnia 1961 roku zniszczył ogniem artylerii portugalską fregatę „Afonso de Albuquerque” w pojedynku przez portem Marmagao[10].
W chwili wybuchu wojny z Pakistanem we wrześniu 1965 roku okręt stacjonował wraz z bliźniaczym „Brahmaputra” w Kalkucie[11]. Między 1 a 9 września oba okręty przeszły do Bombaju, przy tym „Beas” wykrył pod Bombajem z dużej odległości zanurzony pakistański okręt podwodny „Ghazi”, lecz utracił z nim następnie kontakt[11]. W dniach 10-14 września „Beas” wyszedł z głównymi siłami floty, w tym krążownikiem „Mysore” i oboma bliźniaczymi fregatami, patrolując w rejonie półwyspu Kathijawar, bez kontaktu z przeciwnikiem (operacja Gallant)[12]. Między 18 a 22 września patrolował tam ponownie z głównymi siłami floty, w związku z fałszywymi doniesieniami o wysadzeniu desantu pakistańskiego pod Porbandarem[12]. Działania wojenne zakończyły się rozejmem 23 września[12].
„Beas” służył również podczas kolejnej wojny z Pakistanem w 1971 roku, działając z lotniskowcem „Vikrant” i fregatą „Brahmaputra” w Zatoce Bengalskiej i blokując żeglugę z portów Pakistanu Wschodniego[13]. Okręty te wzięły następnie udział w desancie pod Koks Badźar 15-16 grudnia 1971 roku[13]. „Beas” udzielał wówczas pomocy okrętowi desantowemu „Gharial”, który uszkodził dno[13].
Pod koniec 1972 roku „Beas” został uszkodzony w kolizji z krążownikiem INS „Mysore”[14].
Na przełomie lat 70/80. „Beas” wraz z bliźniaczymi fregatami został przebudowany na okręt szkolny – zamiast zdjętej wieży rufowej zabudowano na rufie dodatkowe pomieszczenia[8]. Otrzymał w tym czasie numer burtowy F 37[c]. Został wycofany ze służby w 1992 roku[5].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jane’s Fighting Ships 1975-76 ↓, s. 170 podaje cztery działka 40 mm, bez bliższych szczegółów, lecz na fotografii w Kubiak 2002 ↓, s. 55 widoczne jest tylko jedno działko, jak na okrętach brytyjskich.
- ↑ Jane’s Fighting Ships 1986-87 ↓, s. 246 podaje dla okrętów indyjskich sonary typów 147, 162, 164 (nie jest jasne, czy nie doszło do omyłki – przy czym Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 ↓, s. 484 nie wymienia w ogóle brytyjskiego sonaru typ 164)
- ↑ a b Numer F137 w roczniku Jane’s Fighting Ships 1975-76 ↓, s. 170, potwierdzony na fotografii w Kubiak 2002 ↓, s. 55, natomiast F37 w Jane’s Fighting Ships 1986-87 ↓, s. 246. Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 ↓, s. 174 podaje tylko numer F37.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Kaszejew 2014 ↓, s. 4.
- ↑ Na podstawie Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 ↓, s. 171-177
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 ↓, s. 516
- ↑ a b c d Jane’s Fighting Ships 1975-76 ↓, s. 170.
- ↑ a b c d Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 ↓, s. 174
- ↑ a b c Na podstawie Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 ↓, s. 516 (rysunek)
- ↑ a b Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 ↓, s. 484, 516.
- ↑ a b Jane’s Fighting Ships 1986-87 ↓, s. 246.
- ↑ Kaszejew 2014 ↓, s. 15-18.
- ↑ Kubiak 2002 ↓, s. 55.
- ↑ a b Kaszejew 2014 ↓, s. 15.
- ↑ a b c Kaszejew 2014 ↓, s. 19.
- ↑ a b c G. M. Hiranandani: Transition to Triumph: History of the Indian Navy, 1965-1975. Lancer Publishers, 2000, s. 175-183. ISBN 1-897829-72-8. (ang.).
- ↑ Jane’s Fighting Ships 1975-76 ↓, s. 168.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- L. Kaszejew. Wojenno-morskoj fłot w Indo-Pakistanskich konfliktach. „Morskaja Kollekcyja”. Nr 9(180)/2014, 2014. Moskwa. (ros.).
- Krzysztof Kubiak. Zajęcie Goa, Daman i Diu przez wojska indyjskie w 1961 roku. „Okręty Wojenne”. Nr 3/2002. XII (53), 2002. Tarnowskie Góry: Wydawnictwo Okręty Wojenne. ISSN 1231-014X.
- Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: Naval Institute Press, 1995. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).
- Jane’s Fighting Ships 1975-76. John Moore (red.). Nowy Jork: Franklin Watts, 1975. ISBN 0-531-03251-5. (ang.).
- Jane’s Fighting Ships 1986-87. John Moore (red.). Londyn: Jane’s Publishing Company, 1986. ISBN 0-7106-0828-4. (ang.).
