Jakub Papenkowic
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Rektor Akademii Krakowskiej | |
| Okres sprawowania |
1642–1643 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
Jakub Papenkowic (ur. ok. 1582 w Uściu Solnym, zm. 25 stycznia 1649) – polski profesor teologii, rektor Akademii Krakowskiej w latach 1642, 1643, 1646 i 1648.
Nazwisko
Jakub Papenkowic był synem Macieja Papenka (Papanka), mieszczanina z Uścia Solnego. We współczesnych mu źródłach występował najczęściej jako Ustiensis, Ostiensis, Hostiensis de Uszcze[1][2]. W dzisiejszych źródłach występuje również jako Papenkowicz.
Życiorys
Jakub Papenkowic rozpoczął studia na Akademii Krakowskiej w 1600 roku. Do 1608 roku studiował na Wydziale Teologicznym pod kierunkiem Marcina z Płocka i Bazylego Goliniusza. W 1604 roku uzyskał bakalaureat, a w 1608 roku – mistrzostwo sztuk wyzwolonych. Bezpośrednio potem prowadził przez 3 lata wykłady na Wydziale Artium, a w 1611 roku został przyjęty do Kolegium Mniejszego. Został seniorem Bursy Jagiellońskiej, którą kierował przez kilka lat. W 1616 roku przeszedł do Kolegium Większego. W roku akademickim 1616/1617 był dziekanem Wydziału Filozoficznego. Prawdopodobnie łączył wykłady na Wydziale Artium ze studiami teologicznymi. Broniąc na Wydziale Teologicznym tez dwóch „kwestii”: De visione Dei (1625) oraz De divinissimo SS. Eucharistiae Sacramento (1626) uzyskał tytuł bakałarza teologii[1][2].
W ramach kariery kościelnej obejmował kolejno stanowiska: kanonię św. Anny, kapituła św. Floriana (około 1625 roku), kustodię (około 1643 roku) i prepozyturę (przed 1646 rokiem) tamże. Był również od 1616 roku wielokrotnym prepozytem i skarbnikiem Kolegium Większego. Od 1623 roku piastował urząd prokuratora Akademii.
Jako prokurator Akademii prowadził kilka spraw:
- w 1923 roku wyjechał wraz z Jakubem Najmanowicem i Janem I. Petrycym na sejm warszawski, m.in. aby bronić stanowiska uczelni w konflikcie z jezuitami o otwarcie kolegium przy kościele św. Piotra. Ponownie udał się w tej sprawie na sejm w Warszawie w styczniu 1625 roku
- w 1626 roku wyjechał do Rzymu w sprawie toczącego się przed Trybunałem Roty Papieskiej procesu przeciw prowincjałowi Mikołajowi Łęczyckiemu o uruchomienie w Krakowie jezuickich szkół publicznych
- w czasie pobytu w Rzymie podejmował działania w sprawie kolejnych, niekorzystnych dla Akademii dekretów Roty, wysuwając w przedkładanych protestacjach i memoriałach coraz to nowe argumenty przeciw szkołom jezuickim
- równocześnie intensywnie zabiegał o uzyskanie przychylności dla Akademii w Kolegium Kardynałów i wpływowych kołach Kurii oraz u generała zakonu jezuitów Muzio Vitelleschiego.
Większość jego działań w Rzymie była nieskuteczna. W czasie pobytu we Włoszech uzyskał doktorat teologii i obojga praw, uzyskane zapewne w rzymskiej Sapienzie. Wrócił na Akademię Krakowską w 1630 roku. Jego doktorat został nostryfikowany na jego Alma Mater w 1639 roku[3][4].
Od 1636 roku był proboszczem w Proszowicach. W tymże roku ufundował główny ołtarz w miejscowym kościele parafialnym. W 1641 roku otrzymał prepozyturę w Nowym Korczynie, z której po roku 1645 przeniósł się na probostwo Wszystkich Świętych w Krakowie. W roku 1646 zrzekł się kilku kolejnych beneficjów, m.in. kustodii św. Jerzego na zamku krakowskim i altarii św. Bartłomieja w katedrze wawelskiej,
Był kilkakrotnie dziekanem Wydziału Teologicznego (1643, 1646, 1648), prowizorem Bursy Jerozolimskiej (1646–1649) i prokuratorem kapituły św. Floriana, w letnim półroczu 1642 roku został po raz pierwszy wybrany na rektora Uniwersytetu. Piastował ten urząd przez dalsze dwie kadencje (1642/3, 1643). W tym czasie doprowadził do przeniesienia Szkół Nowodworskich z Bursy Nowej do nowego gmachu przy ul. św. Anny, zdecydowanie opowiedział się po stronie Uniwersytetu w głośnym procesie z Krzysztofem Najmanowicem o dobra Pielgrzymowice i Świeborowice.
Biskup Piotr Gembicki na synodzie diecezjalnym w 1643 roku powołał go w skład komisji dla cenzury książek i mianował egzaminatorem synodalnym.
Po śmierci Wawrzyńca Śmieszkowica ponownie przejął berła rektorskie (21 września 1646 roku). W podobnych okolicznościach objął godność rektora jako „senior pater” Uniwersytetu po nagłym zgonie (18 września 1648 roku) Pawła Herki.
Zmarł, przeziębiwszy się w czasie powitania przybyłego do Krakowa króla Jana Kazimierza[5][6].
Znane prace
- panegiryk gratulacyjny dla nowo wybranego biskupa krakowskiego Marcina Szyszkowskiego (1617)
- pochwalne Encomium na rzecz fundacji Bartłomieja Nowodworskiego dla Akadamii Krakowskiej (1619)
- apelacja do papieża Urbana VIII, której tekst (Appellatio ad SS. DD. N. Urbanum VIII in causa iuris legendi Cracoviae), uzupełniony krótkim zarysem powstania, historii i organizacji Uniwersytetu oraz przedrukiem kilku dokumentów w sprawach jezuickich, ogłosił w roku 1630, pt. Informatio iuris et facti, w weneckiej oficynie M. Misseriniego
- publiczna dysputa na temat nauki św. Tomasza De divina scientia (1638), zwyczajowa responsja pro loco na Wydziale Teologicznym przeprowadzona 17 września 1639 roku, przedkładając jako tezę inkorporacyjną ;Questio de liberi humani arbitrii dominio et ad Deum subordinatione (1639).
Przypisy
- ↑ a b Hajdukiewicz 1980 ↓, s. 165.
- ↑ a b Rataj 2012 ↓, s. 152.
- ↑ Hajdukiewicz 1980 ↓, s. 166.
- ↑ Rataj 2012 ↓, s. 153.
- ↑ Hajdukiewicz 1980 ↓, s. 167.
- ↑ Rataj 2012 ↓, s. 154.
Bibliografia
- Leszek Hajdukiewicz: Papenkowic Jakub. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 25. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1980, s. 165–167.
- Aleksander Rataj: Uścianie. Genealogiczny przyczynek do dziejów Uścia Solnego. Bochnia: Press-Media Book – Kraków, 2012. ISBN 978-83-935160-0-1.