Jaskinia Wierzchowska Górna
50°10′29″N 19°48′23″E/50,174722 19,806389| Plan jaskini | |
 Plan jaskini | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Położenie |
Gmina Wielka Wieś |
| Długość |
975 m |
| Deniwelacja |
25 m |
| Wysokość otworów |
390, 388 i 399 m n.p.m. |
| Ekspozycja otworów |
ku NW |
Położenie na mapie gminy Wielka Wieś  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu krakowskiego  | |
| 50°10′29″N 19°48′23″E/50,174722 19,806389
| |
Jaskinia Wierzchowska Górna – jaskinia na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, na zboczu górnej części Doliny Kluczwody w miejscowości Wierzchowie, w odległości ok. 1 km od drogi krajowej nr 94. Jest drugą pod względem długości jaskinią na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. W skałach, w których znajduje się ta jaskinia są także trzy inne, mniejsze jaskinie: Schronisko przy Wierzchowskiej Górnej Pierwsze, Schronisko przy Wierzchowskiej Górnej Drugie i Schronisko przy Wierzchowskiej Górnej Trzecie[1].
Informacje ogólne[edytuj | edytuj kod]
Jaskinia Wierzchowska powstała w wapieniach górnojurajskich, stanowi przykład podziemnej formy krasowej. Ma złożony system korytarzy i komór. Posiada trzy otwory wejściowe skierowane na północny zachód.
Korytarze mają łącznie 975 m. Temperatura powietrza ok. 7,8 °C. Hala Wielka Dolna, znajdująca się w tej jaskini, należy do największych na Jurze.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze wzmianki o jaskini pochodzą z 1853 roku. W II połowie XIX wieku obszar badany był przez Jana Zawiszę w latach 1871–1873 i Gotfryda Ossowskiego w latach 1884–1886. Badania potwierdziły istnienie intensywnego osadnictwa w tym regionie już w epoce neolitu (ok. 7 tys. lat). Archeolodzy znaleźli fragmenty naczyń i narzędzi oraz ślady po ogniskach. Ciekawie prezentują się osady jaskiniowe z punktu widzenia paleontologii. W namulisku natrafiono m.in. na kości niedźwiedzi jaskiniowych, hien oraz innych zwierząt występujących na tym obszarze w epoce lodowcowej.
W XIX wieku intensywnie rozwijał się ruch turystyczny. Do Ojcowa zjeżdżali kuracjusze, a część z nich chętnie odwiedzała znaną już wówczas Grotę Wierzchowską, która jako jedna z pierwszych jaskiń w Europie została przystosowana do obsługi ruchu turystycznego. Otwory zabezpieczono drewnianą palisadą, wewnątrz zainstalowano oświetlenie z chińskich lampionów oraz przygotowano przewodników.
Współczesność[edytuj | edytuj kod]
Dzisiaj Wierzchowska jest najdłuższą przystosowaną do zwiedzania jaskinią w Polsce. Prowadzi przez nią wytyczona, bezpieczna i profesjonalnie oświetlona trasa wiodąca poprzez kręty Przesmyk Długi, Salę z Kotłami i Hotelik do największej komory jaskiniowej, Sali Balowej i dalej do Sali Człowieka Pierwotnego. Można spotkać nietoperze (głównie podkowce małe) oraz pająki: sieciarze jaskiniowe.
Jaskinię można zwiedzać wyłącznie z wykwalifikowanym przewodnikiem. Długość trasy turystycznej wynosi 700 m, czas zwiedzania to ok. 50 min. Możliwe jest zwiedzanie stanowisk archeologicznych (osadnictwo neolityczne).
Czynna od 9 kwietnia do 30 listopada, również w każdy weekend I kwartału (z wyjątkiem pierwszego weekendu stycznia), oraz w terminach ferii zimowych w woj. małopolskim i śląskim od 1000 do 1500. Zwiedzanie o pełnej godzinie.
Jaskinia Wierzchowska otrzymała status pomnika przyrody[2] na terenie Jurajskiego Parku Krajobrazowego „Dolinki Podkrakowskie” i stanowi jeden z najciekawszych obiektów znajdujących się na jego terenie.
Jaskinia Wierzchowska Górna jest położona na terenie obszaru Natura 2000 – PLH120005 „Dolinki Jurajskie”[3].
.jpg)
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jaskinie Polski [online], Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy [dostęp 2022-03-25].
- ↑ Decyzja RL-op-8311/59/66 Prezydium Wojewódzkiej rady Narodowej w Krakowie z dnia 14.09.1966 r.
- ↑ Obszar Natura 2000 „Dolinki Jurajskie” PLH120005 – walory przyrodnicze i przedmioty ochrony. [w:] Misja Natura [on-line]. [dostęp 2017-08-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-25)].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Christian Parma, Najpiękniejsze jaskinie, Warszawa: Voyager, 1992, ISBN 83-85496-01-7.
- Andrzej Górny, Mariusz Szelerewicz, Jaskinia Wierzchowska Górna – Przewodnik Turystyczny, Warszawa – Kraków: Kraj, 1984, ISBN 83-7005-060-3.
- Mariusz Szelerewicz, Andrzej Górny, Jaskinie Jury Krakowsko – Wieluńskiej, Warszawa – Kraków: Kraj, 1986, ISBN 83-7005-097-2.
- Wiesława Kołodziej, Jaskinia Wierzchowska, Kraków: Karpaty, 1997, ISBN 83-85204-45-8.
- Jerzy Roszkiewicz, Przewodnik Podziemne Trasy Turystyczne, Jolanta Sieradzka-Kasprzak (red.), Warszawa: Daunpol, 2009, ISBN 978-83-7475-374-6.