Jason (statek)
 „Jason”, ok. 1890 | |
| Bandera | |
|---|---|
| Właściciel |
A/S Oceana |
| Dane podstawowe | |
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia |
Rødsverven, Sandefjord |
| Data budowy |
1881 |
| Dane techniczne | |
| Długość całkowita (L) |
40 m |
| Szerokość (B) |
9 m |
| Masa całkowita |
570 |
| Napęd mechaniczny | |
| Silnik |
pomocniczy silnik parowy |
| Moc silnika |
60 KM |
| Prędkość maks. |
7 w. |
Jason później Stella Polare – norweski statek wielorybniczy, służył w dwóch wyprawach na Ocean Południowy Carla Antona Larsena w latach 1892–1894, a później jako statek badawczy Stella Polare w wyprawie arktycznej Luigiego Amadeo di Savoi (1873–1933) na biegun północny.
Historia[edytuj | edytuj kod]
„Jason” był trzymasztowym barkiem wyposażonym w napęd parowy o mocy 60 koni mechanicznych[1]. Miał prawie 40 m długości i 9 m szerokości, ważył 570 ton[1]. Mógł osiągać prędkość 7 węzłów[1].
Został zbudowany w 1881 roku[1] w norweskiej stoczni „Framnæs Mekaniske Værksted” Christena Christensena w Sandefjordzie[2]. Właścicielem statku była firma Christensena A/S Oceana[2].
Jason – wyprawy[edytuj | edytuj kod]
W latach 1888–1889 „Jason” był statkiem wyprawy Fridtjofa Nansena (1861–1930) na Grenlandię, podczas której uczestnicy ekspedycji przeprawili się na nartach przez wyspę ze wschodu na zachód[2].
W latach 1892–1894 „Jason” dwukrotnie służył jako statek wypraw zwiadowczych w poszukiwaniu wielorybów na wody Oceanu Południowego[3]. Ekspedycje były organizowane przez Christena Christensena (1845–1923)[4]. Kapitanem statku był norweski wielorybnik Carl Anton Larsen (1860–1924)[4].
Celem pierwszej wyprawy w latach 1892–1893 było sprawdzenie raportów Jamesa Clarka Rossa (1800–1862) o mnogości waleni na Morzu Weddella[5]. Według Millsa, podczas wyprawy nie zaobserwowano żadnych waleni[5], natomiast według Basberga walenie widziano, lecz ich nie upolowano[4].
W drugiej wyprawie w latach 1893–1894 obok statku Larsena uczestniczyły dwie inne jednostki „Castor” i „Hertha”[5]. Według Millsa, podczas wyprawy znowu nie zaobserwowano żadnych waleni[6]. Larsen widział jednak wiele fałdowców, na które można było polować przy zastosowaniu systemu połowu Svenda Foyna[6]. Miało to zainspirować go do rozwinięcia nowoczesnego wielorybnictwa na wodach południowch[6].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Dla upamiętnienia statku „Jason” nazwano półwysep na Ziemi Grahama – Jason Peninsula[7].
Stella Polare – wyprawy[edytuj | edytuj kod]
 „Stella Polare”, Arktyka, 1899 | |
| Bandera | |
|---|---|
| Właściciel |
Luigi Amadeo di Savoia (1873–1933) |
Pod koniec XIX w. Luigi Amadeo di Savoia (1873–1933) planował włoską wyprawę na biegun północny i w 1899 roku[8] na jej potrzeby zakupił statek „Jason”, który został przebudowany i doposażony tak, by mógł służyć jako kwatera dla uczestników ekspedycji w okresie zimowym[1]. Na jego pokładzie umieszczono zakład stolarski i ciemnię fotograficzną[1].
Jednostka została przemianowana na „Stella Polare”, ponieważ statek miał dopłynąć do miejsca, w którym Gwiazda Polarna znajduje się w zenicie[1]. Kapitanem statku został Carl Julius Evensen (1851–1937), który wcześniej towarzyszył Larsenowi w wyprawie antarktycznej[9].
Wyprawa dopłynęła do Ziemi Franciszka Józefa i później osiągnęła szerokość 86°34'N – było to wówczas najbardziej na północ wysunięte miejsce, do którego dotarł człowiek[5].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g Tenderini i Shandrick 1997 ↓.
- ↑ a b c Frammuseet: The First Crossing of Greenland (1888-1889). [w:] frammuseum.no [on-line]. [dostęp 2020-08-22]. (ang.).
- ↑ Basberg 2020 ↓.
- ↑ a b c Basberg 2007 ↓, s. 584.
- ↑ a b c d Mills 2003 ↓, s. 373.
- ↑ a b c Mills 2003 ↓, s. 374.
- ↑ SCAR Composite Gazetteer of Antarctica: Jason Peninsula. [w:] data.aad.gov.au [on-line]. [dostęp 2020-08-22]. (ang.).
- ↑ Fleming 2011 ↓.
- ↑ Mills 2003 ↓, s. 2.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Bjørn Lorens Basberg: C A Larsen. W: Norsk biografisk leksikon. 2020-02-25. (norw. bokmål).
- Bjørn Lorens Basberg: Larsen, Carl Anton. W: Beau Riffenburgh: Encyclopedia of the Antarctic,. Taylor & Francis, 2007, s. 583–585. ISBN 978-0-415-97024-2. [dostęp 2020-08-15]. (ang.).
- Fergus Fleming: Ninety Degrees North: The Quest For The North Pole. Granta Books, 2011. ISBN 978-1-84708-543-6. [dostęp 2020-08-22]. (ang.).
- William James Mills: Exploring Polar Frontiers. ABC-CLIO, 2003. ISBN 978-1-57607-422-0. [dostęp 2020-08-15]. (ang.).
- Mirella Tenderini, Michael Shandrick: The Duke of Abruzzi: An Explorer's Life. Mountaineers Books, 1997. ISBN 978-1-59485-837-6. [dostęp 2020-08-22]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- 1881 Seil/DS JASON (SFJ002188102). [w:] skipshistorie.net [on-line]. [dostęp 2020-08-22]. (norw. bokmål).