Jerzy Sadurski
 ppor. AK Jerzy „Zorza” Sadurski | |
 podporucznik
| |
| Data i miejsce urodzenia |
2 stycznia 1924 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
28 Kwietnia 1994 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
     
| |
Jerzy Sadurski (ur. 2 stycznia 1924 w Radomiu, zm. 28 kwietnia 1994 tamże) – technik, nauczyciel, żołnierz ZWZ i Armii Krajowej.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Jerzy Sadurski był synem Jana Sadurskiego i Anny z Lechów. Wychował się w rodzinie o tradycjach patriotycznych. Jego pradziadek – płk Paszkiewicz alias Antoni Brydycki brał udział w powstaniu listopadowym, a dziadek – Maciej Lech h. Dołęga – w powstaniu styczniowym[1]. Obaj zostali zesłani na Syberię, gdzie pozostali do końca życia[2].
W 1937 roku rozpoczął naukę w Państwowej Szkole Technicznej w Radomiu; po wybuchu wojny zmieniła nazwę na Państwowe Szkoły Przemysłowe. Naukę przerwał w końcu 1941, kiedy szkoła została zamknięta przez okupanta. Po wojnie ukończył Gimnazjum i Liceum Pedagogiczne w Radomiu. 18 września 1946 roku został przyjęty na studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. Nie mogąc jednak pogodzić studiów z pracą zawodową i nie mając innych możliwości utrzymania, po trzech latach zrezygnował. W kwietniu 1951 ożenił się w Radomiu z Marią Jadwigą Pobratyn, wnuczką Józefa Kochmana (ps. partyjny „Pług”), działacza frakcji bojowej PPS w Radomiu, zesłanego w 1907 na trzy lata katorgi na Syberię[3]. Mieli jednego syna, Krzysztofa.
Był odznaczony między innymi: Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami (1945), Krzyżem Walecznych (1945), Krzyżem Partyzanckim (1961), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1980), Odznaką „Za zasługi dla województwa radomskiego” (1983), Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia (1988), Krzyżem Armii Krajowej (1994).
Konspiracja[edytuj | edytuj kod]
Na początku 1940 roku, pod pseudonimem „Zorza” Jerzy Sadurski wstąpił do Związku Walki Zbrojnej, zwerbowany przez ówczesnego ppor. Kazimierza Aleksandrowicza ps. „Huragan”[4]. W pierwszym okresie działalność w ruchu oporu ograniczała się do tzw. małego sabotażu i kolportażu prasy podziemnej. Współpracował z konspiracyjną służbą zdrowia Inspektoratu Radom AK, na polecenie której przewoził do warszawskiego getta lekarstwa i materiały opatrunkowe pobierane ze składu aptecznego przy ul. Żeromskiego w Radomiu, należącego do Franciszka Aleksandrowicza ps. „Pień”[5]. W 1942 roku, już w ramach AK, został ponownie zaprzysiężony – jako wybrany do szkolenia kadrowego. Zajęcia na kursie podoficerskim, a później w podchorążówce prowadzone były w pięcioosobowych grupach w prywatnych mieszkaniach poza centrum miasta – na Wacynie, Zamłyniu i Młodzianowie. Ćwiczenia polowe połączone z ostrym strzelaniem odbywały się w lasach w okolicach Jedlni, Skaryszewa i Przytyka. Dzięki dobremu opanowaniu rysunku technicznego zlecono mu wykonywanie rysunków różnego rodzaju broni, map i schematów, które służyły jako materiał instruktażowy na kursach szkolenia bojowego. Zaprzestał akcji małego sabotażu i został włączony do akcji dywersyjnych na terenach obwodu kozienickiego i radomskiego. W czerwcu 1943 wraz z grupą partyzantów pod dowództwem Jerzego Nowosada ps. „Jur” brał udział w zatrzymaniu wojskowego samochodu ciężarowego, którym jechało trzech żołnierzy niemieckich. Partyzanci zdobyli cztery pistolety, trzy granaty i amunicję. Samochód spalono. 3 lipca 1943 roku ośmioosobowy oddział (Jerzy Nosowicz, Zygmunt Wykrota, Jerzy Sadurski, Jan Najda, Jan Surowiecki, Józef Gzik, Adam Haberko i Jerzy Nowosad) zorganizował na drodze między Pionkami a Kozienicami, w rejonie tzw. Załamanka, zasadzkę. Zaatakowali przejeżdżających esesmanów[6]. W zaciekłej walce zabito dziewięciu hitlerowców. Oddział zdobył wiele sztuk broni, części ekwipunku wojskowego i mapy sztabowe[7]. We wrześniu 1943 na ul. Grodzkiej w Radomiu, z grupą partyzantów pod dowództwem K. Aleksandrowicza „Huragan”, Sadurski brał udział w uwolnieniu zatrzymanych w czasie łapanki osób, którzy mieli być wywiezieni na roboty przymusowe[8].
W listopadzie 1943 ukończył kurs podoficerski i pięciomiesięczny kurs podchorążówki. 1 marca 1944, dzień po rozstrzelaniu w Radomiu, u zbiegu ulic Warszawskiej i Dalekiej, 36 więźniów politycznych, wraz z koleżankami i kolegami z radomskiego Urzędu Ziemskiego ustawił krzyż i położył wiązankę kwiatów[9]. W kwietniu tego roku odbywał ćwiczenia w oddziale partyzanckim „Huragana”.
Na początku sierpnia 1944 w ramach akcji „Burza” został odkomenderowany do I batalionu I kompanii 72 pp AK, którym dowodził mjr Edmund Mickiewicz ps. „Zryw” i przebywał na zgrupowaniu w lasach przysuskich. 26 września wziął udział w bitwie w rejonie Stefankowa i pod Gałkami, w trakcie której zniszczył gniazdo karabinu maszynowego, za co został odznaczony Krzyżem Walecznych. 27 września brał udział w grupie szturmowej, która wspólnie z partyzantami z 25 pp AK atakowała, bez powodzenia, posterunek żandarmerii w Przysusze[10]. W czasie walki został lekko ranny w rękę. Kolejna potyczka, w której brał udział, miała miejsce 29 września na przejeździe kolejowym na trasie Skarżysko – Końskie w okolicach wsi Skronino. Wywiązała się walka z pancerką kolejową ściągniętą przez Niemców z Petrykozów. Straty w ludziach odnieśli jedynie Niemcy. Ostatnia walka, w której wziął udział Jerzy Sadurski, miała miejsce 6 października 1944 roku w okolicy Eugeniowa. W lasach przysuskich jego kompania pozostała do końca października. Później, do czasu rozwiązania AK wrócił do służby konspiracyjnej.
2 stycznia 1945 rozkazem nr 7 Komendy Obwodu Kozienickiego Armii Krajowej został awansowany do stopnia podporucznika.
Praca zawodowa[edytuj | edytuj kod]
Jerzy Sadurski podjął pracę zawodową w 1941 roku w Urzędzie Ziemskim w Radomiu na stanowisku st. technika mierniczego. Stale oddelegowywany do różnych miejscowości dystryktu radomskiego, mógł z powodzeniem działać w konspiracji. Po wojnie, do końca listopada 1946 roku pracował jako sekretarz techniczny w Wojewódzkim Urzędzie Ziemskim w Kielcach[11]. W 1949 roku podjął pracę w Instytucie Techniki Budowlanej w Warszawie na stanowisku st. technika, gdzie w ramach wewnętrznej „komisji gruzowej” prowadził badania nad wykorzystaniem w konstrukcjach gruzobetonu ze zniszczonych podczas wojny obiektów. Sporządził wspólnie z inż. St. Bukowskim „Opracowanie technologiczno-materiałowe konstrukcji ściennych z pustaków muranowskich”[12]. Pracę w Instytucie zakończył w końcu 1955 roku w związku ze zmianą miejsca zamieszkania. Przeniósł się do Radomia, gdzie podjął pracę w Radomskich Zakładach Terenowych Przemysłu Materiałów Budowlanych w Radomiu (1955–1959) na stanowisku kierownika komórki inwestycyjnej. Następnie pracował w Zakładzie Doskonalenia Zawodowego w Radomiu (1959–1986) na stanowisku kierownika warsztatu szkoleniowego i jednocześnie w Zasadniczej Szkole Zawodowej nr 1 Radomiu jako nauczyciel[13]. Pracę zawodową zakończył w 1985 roku.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ K.Sadurski, Bitwy powstania styczniowego, „Zesłaniec” nr 74,2018, s. 3–10.
- ↑ K. Sadurski, W Irkucku i na Syberii w carskich czasach – Opowieść o rodzinach Brydyckich, Lechów i Sadurskich, [w:] Polacy w Irkucku w XIX i XX wieku, red. nauk. E. Niebelski, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2020, s. 325–347.
- ↑ Świadkowie przeszłości, Zbiory dokumentów z archiwów domowych mieszkańców Radomia i okolic, red. Anna Jankowska, Archiwum Państwowe w Radomiu, Radom 2016.
- ↑ Z rodzinnej szuflady, Archiwum Państwowe w Radomiu, 2015, s. 31.
- ↑ S. Perzanowska, Z okupacyjnych dziejów radomskiej służby zdrowia, Przegląd Lekarski, tom 30, nr 1, 1973, s. 10.
- ↑ W. Borzobohaty, „Jodła” Okręg Radomsko-Kielecki ZWZ-AK 1939-1945, PAX, Warszawa 1988, s. 143.
- ↑ J. Pawlak, Pięć lat w szeregach armii podziemnej, Instytut Wydawniczy, PAX, 1967, s. 79.
- ↑ W. Borzobohaty, „Jodła” Okręg Radomsko-Kielecki ZWZ-AK 1939-1945, PAX, Warszawa 1988, s. 130.
- ↑ Na pamiątkę, Radomianie na starych fotografiach, cz.2, Rada m. Radom, Radom, 2015, s. 238.
- ↑ L. Małecki i M. Małecki, Dzieje Ziemi Przysuskiej, Warszawa, Wrocław, Przysucha, Jakopol, 2016, s. 201.
- ↑ Wojewódzki Urząd Ziemski w Kielcach www.szukajwarchiwach.gov.pl.
- ↑ 70 lat Instytutu Techniki Budowlanej w polskiej i europejskiej przestrzeni badawczej, Instytut Techniki Budowlanej, Warszawa, 2015.
- ↑ Świadkowie przeszłości, Zbiory dokumentów z archiwów domowych mieszkańców Radomia i okolic, red. Anna Jankowska, Archiwum Państwowe w Radomiu, Radom 2016, s. 194.