Jezioro Hartowieckie
53°23′42″N 19°50′13″E/53,395000 19,836944 Widok na jezioro ze wschodniego brzegu w kierunku południowo-zachodnim. Na brzegu widoczne zabudowania Ostaszewa | |
| Położenie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowości nadbrzeżne | |
| Region | |
| Wysokość lustra |
155,5 m n.p.m. |
| Morfometria | |
| Powierzchnia |
69,6 ha |
| Wymiary • max długość • max szerokość |
|
| Głębokość • średnia • maksymalna |
|
| Objętość |
1995,2 tys. m³ |
| Hydrologia | |
| Klasa jakości wody |
III (2016) |
| Rzeki zasilające | |
| Rzeki wypływające |
Katlewska Struga |
| Rodzaj jeziora | |
Położenie na mapie gminy Rybno  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu działdowskiego  | |
| 53°23′42″N 19°50′13″E/53,395000 19,836944
| |
Jezioro Hartowieckie – jezioro w Polsce, w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie działdowskim, w gminie Rybno[1]. Północny skrawek jeziora znajduje się w powiecie nowomiejskim, w gminie Grodziczno[2].
Położenie i charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Jezioro rynnowe[3], leży na Garbie Lubawskim, który jest częścią Pojezierza Chełmińsko-Dobrzyńskiego[4], natomiast w regionalizacji przyrodniczo-leśnej – w mezoregionie Garbu Lubawskiego[5], w dorzeczu Katlewska Struga–Wel–Drwęca–Wisła[6][2]. Jest jeziorem przepływowym na cieku Katlewska Struga[7] (inne nazwy: Katlewka, Kotlewska Struga[6]). Powierzchnia zlewni całkowitej akwenu wynosi 9,4 km² (według innego źródła: 8,67 km²[2]), a większość jej powierzchni (ok. 75%) stanowią grunty orne i tereny o zabudowie rozproszonej. Jezioro jest wydłużone w kierunkach południowy wschód–północny zachód[6]. Przy wschodnim brzegu jeziora leży wieś Hartowiec, natomiast po zachodniej stronie znajdują się głównie tereny rekreacyjne[6] w miejscowości Ostaszewo[8]. Przy północnej części linii brzegowej znajdują się lasy[6]. W pobliżu wschodnich i północnych wybrzeży zlokalizowane są tory kolejowe linii nr 9 (Warszawa–Gdańsk)[9]. W Hartowcu znajduje się ogólnodostępna plaża nad jeziorem[10].
Linia brzegowa nie jest urozmaicona. Dno muliste i mulisto-piaszczyste[6]. W otoczeniu znajdują się zróżnicowane tereny, zarówno pagórkowate, jak i płaskie, dominuje jednak rzeźba falista[2]. Dno jeziora jest w dużej części zarośnięte zarówno roślinnością zanurzoną, jak i wynurzoną, zwłaszcza w części północnej, która jest płytsza[2]. Brzegi głównie wysokie i strome, gdzieniegdzie łagodne i płaskie[2].
Jezioro jest jednolitą częścią wód Hartowieckie o kodzie PLLW20151[3]. Zgodnie z typologią abiotyczną zbiornik wodny został sklasyfikowany jako jezioro o wysokiej zawartości wapnia, o dużym wypływie zlewni, niestratyfikowane, leżące na obszarze Nizin Środkowopolskich (3b)[3].
Jezioro leży na terenie obwodu rybackiego Jeziora Hartowieckiego w zlewni rzeki Drwęca – nr 55[11]. Zbiornik wodny według typologii rybackiej jezior zalicza się do leszczowych[6].
Morfometria[edytuj | edytuj kod]
Według danych Instytutu Rybactwa Śródlądowego powierzchnia zwierciadła wody jeziora wynosi 69,6 ha. Średnia głębokość zbiornika wodnego to 2,9 m, a maksymalna – 5,2 m. Lustro wody znajduje się na wysokości 155,5 m n.p.m. Objętość jeziora wynosi 1995,2 tys. m³[12].
Inne dane uzyskano natomiast poprzez planimetrię jeziora na mapach w skali 1:50 000 opracowanych w Państwowym Układzie Współrzędnych 1965, zgodnie z poziomem odniesienia Kronsztadt. Otrzymana w ten sposób powierzchnia zbiornika wodnego to 69,0 ha, a wysokość bezwzględna lustra wody to 155,6 m n.p.m.[12]
Według danych MGGP S.A. i Instytutu Ochrony Środowiska powierzchnia zbiornika wodnego to 69,27 ha[6].
Długość jeziora wynosi ok. 2 km, natomiast jego szerokość to ponad 0,5 km[6].
Przyroda i jakość wody[edytuj | edytuj kod]
Jezioro leży na terenie utworzonego w 1998 roku Hartowieckiego Obszaru Chronionego Krajobrazu o łącznej powierzchni 395,02 ha[13]. W skład rybostanu wchodzą m.in. okoń, płoć, lin i leszcz, natomiast wśród występujących ptaków wymienić można przedstawicieli takich gatunków jak bąk, błotniak stawowy, remiz oraz wodnik[13].
Ze względu na wysoką trofię, w latach 90. XX wieku wśród glonów żyjących w jeziorze stwierdzano dominację wiciowców (latem Ceratium hirundinella) czy okrzemek Melosira granulata. Stwierdzono również występowanie sinic z gatunku Aphanizomenon flos-aquae[14].
Zgodnie z badaniem z 1991 akwenowi przyznano III klasę czystości według ówczesnych kryteriów. Wynikało to przekroczenia norm dla zawartości różnych form azotu i zasolenia wyrażonego jako przewodność elektrolityczna właściwa. Pozostałe badane wówczas wskaźniki mieściły się w ówczesnych normach, a natlenienie ze względu na silne mieszanie wód było bardzo dobre mimo wysokiego BZT5[14]. W 1996 nadano klasę o jeden stopień lepszą[12]. W 2008 roku stan jeziora oceniono jako dobry, stwierdzono jednak, że zbiornik wodny jest ekstremalnie podatny na degradację[6]. W 2010 roku stan ekologiczny wód określono jako dobry[2]. W 2016 stan chemiczny wód sklasyfikowano jako dobry, natomiast stan ekologiczny wód jeziora sklasyfikowano jako umiarkowany, co oznacza III klasę jakości. O klasyfikacji takiej zadecydował stan fitoplanktonu i fitobentosu, mimo dość dobrych parametrów fizykochemicznych[3].
W XX wieku głównym źródłem zanieczyszczenia wody jeziora była gorzelnia w Hartowcu[14].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 2. Wody stojące, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 108, ISBN 83-239-9607-5.
- ↑ a b c d e f g Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Olsztynie, Raport o stanie środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w 2010 roku, Olsztyn: Biblioteka Monitoringu Środowiska, 2011, s. 29 [dostęp 2020-06-21].
- ↑ a b c d Ocena stanu jednolitych części wód jezior w latach 2011-2016 [xlsx], Główny Inspektorat Ochrony Środowiska (pol.).
- ↑ Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Aktualizacja granic mezoregionów fizyczno-geograficznych Polski [online] [dostęp 2020-06-21].
- ↑ Roman Zielony, Alina Kliczkowska: Regionalizacja przyrodniczo-leśna Polski 2010. Warszawa: Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, 2012. ISBN 978-83-61633-62-4.
- ↑ a b c d e f g h i j MGGP S.A. oraz Instytut Ochrony Środowiska, Sformułowanie w warunkach korzystania z wód regionu wodnego ograniczeń w korzystaniu z wód jezior lub zbiorników oraz w użytkowaniu ich zlewni, Kraków, Warszawa 2010, s. 284–288 [dostęp 2020-06-21].
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – nazwy obiektów fizjograficznych – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 51375
- ↑ Rady Gminy Grodziczno, Plan Odnowy Miejscowości Ostaszewo na lata 2011-2020. Załącznik nr 10 do Uchwały Nr X/79/2011 Rady Gminy Grodziczno z dnia 28 lipca 2011 r. w sprawie zatwierdzenia Planu Odnowy Miejscowości Ostaszewo na lata 2011 - 2020 [online], s. 3 [dostęp 2020-06-21].
- ↑ PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., Mapa Interaktywna Linii Kolejowych [online].
- ↑ Rada Gminy Rybno, Plan odnowy miejscowości Hartowiec. Załącznik do Uchwały Nr XXXIX/59/09 Rady Gminy Rybno z dnia 15 grudnia 2009 r., Hartowiec 2009, s. 14 [dostęp 2020-06-21].
- ↑ Rozporządzenie nr 209 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia: 10 maja 2001 r. w sprawie: ustanowienia obwodów rybackich na wodach płynących województwa warmińsko-mazurskiego. 10 maja 2001. [dostęp 2020-06-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (22 lutego 2019)].
- ↑ a b c Adam Choiński, Katalog Jezior Polski, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 400, ISBN 83-232-1732-7, OCLC 169954726.
- ↑ a b Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Hartowiecki Obszar Chronionego Krajobrazu [online] [dostęp 2020-06-21].
- ↑ a b c 131. Jezioro Hartowieckie, [w:] Dorota Cydzik, Danuta Kudelska, Hanna Soszka, Atlas stanu czystości jezior Polski badanych w latach 1989-1993, Warszawa: Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska, 1995, s. 610-613, ISBN 83-85-805-25-7 (pol.).