Okoń pospolity

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Okoń pospolity
Perca fluviatilis[1]
Linnaeus, 1758
Ilustracja
Okoń w akwarium
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Podgromada

promieniopłetwe

Rząd

okoniokształtne

Podrząd

okoniowce

Rodzina

okoniowate

Rodzaj

Perca

Gatunek

okoń pospolity

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Okoń pospolity[3], okoń[3] (Perca fluviatilis) – gatunek drapieżnej ryby z rodziny okoniowatych (Percidae).

Występowanie[edytuj | edytuj kod]

Europa z wyjątkiem Półwyspu Iberyjskiego, północnej Szkocji, zachodniej Skandynawii, południowych i środkowych Włoch i zachodniej części Bałkanów oraz Azja aż do Kołymy. Aklimatyzowany m.in. na Irlandii i w Australii.

Występuje w wodach do 1000 m n.p.m., zarówno w płynących jak i stojących, a także w słonawych wodach przybrzeżnych w estuarium rzek. Młodsze osobniki często tworzą ławice, starsze żyją w niewielkich grupach bądź samotnie.

Opis[edytuj | edytuj kod]

Osiąga do 60 cm długości standardowej i masę ciała do 4,8 kg[4]. Ciało wysokie, bocznie spłaszczone. Łuski małe, ktenoidalne, mocno osadzone w skórze. Pokrywy skrzelowe zakończone ostrymi kolcami, a ich górna krawędź jest ząbkowana. Otwór gębowy duży, przedni, tylna krawędź szczęki sięga do oka.

Grzbiet ciemnoszary do oliwkowozielonkawego, boki jaśniejsze. Na grzbiecie i bokach 5–9 poprzecznych, ciemnych smug, brzuch biały lub wchodzący w czerwonawy kolor o srebrzystym połysku. Pierwsza płetwa grzbietowa szara z ciemną plamą w tylnej części, druga płetwa zielonkawoszara, lekko przezroczysta, płetwy piersiowe żółtawoszare, pozostałe płetwy jaskrawoczerwone. Ubarwienie zmienne w zależności od miejsca przebywania, osobniki żyjące w płytkich prześwietlonych wodach są bardziej jaskrawo ubarwione od tych żyjących w ciemnych, głębokich wodach.

Samce są jaskrawiej ubarwione.

Odżywianie[edytuj | edytuj kod]

Żeruje głównie o wschodzie i zachodzie słońca nie unikając innych pór dnia. Jednym z głównych pokarmów są skorupiaki z rzędu Calanoida Eudiaptomus gracilis[5]. Narybek żywi się planktonem, później ikrą innych ryb (zwłaszcza karpiowatych). Dorosłe osobniki zjadają głównie ryby, np. płocie oraz większe bezkręgowce, np. raki.

Rozród[edytuj | edytuj kod]

Trze się od marca do czerwca na płyciznach. Samica składa od 12 000 do 300 000 ziaren ikry o średnicy 2–2,5 mm[3], która jest przyklejana do kamieni, zanurzonych gałęzi, roślin wodnych itp. w postaci długich wstęg[6]. Wylęg po 14–21 dniach. Świeżo wylęgłe larwy mierzą 3–6 mm i posiadają jajowatego kształtu woreczek żółtkowy zawierający kroplę tłuszczu, która umożliwia im unoszenie się na wodzie.

Sen ryby[edytuj | edytuj kod]

Okoń europejski zapada w nocy w swego rodzaju „stan głębokiego snu”. W tym czasie przebywa przy dnie zbiornika, opierając się o dno płetwami brzusznymi i płetwą ogonową. Na ten okres „zwija” swoją płetwę grzbietową. Sen ten jest na tyle głęboki, że nie wytrąci i nie wystraszy z niego nawet jasny snop światła. Po obudzeniu, które trwa przez kilka minut, ponownie rozkłada płetwę grzbietową[7].

Znaczenie gospodarcze[edytuj | edytuj kod]

Nie posiada większego znaczenia gospodarczego, chociaż jego mięso, delikatne i smaczne, jest cenione przez smakoszy. Tym nie mniej są akweny, na których gatunek ten stanowi znaczącą część sumarycznej masy połowów. Np. z Jeziora Genewskiego (łącznie po stronach szwajcarskiej i francuskiej) w latach 1986–1994 pozyskiwano rocznie średnio 403 tony tej ryby, z czego ok. 35 ton stanowiły połowy na wędkę. Pozostała część przypadała na ok. 150 rybaków zawodowych łowiących siecią i stanowiła blisko połowę masy wszystkich złowionych przez nich w tym jeziorze ryb. Generalnie łowione są osobniki nieprzekraczające zwykle 20 cm długości[8]. W wielu restauracjach u brzegów jezior Genewskiego i Bourget jedną ze specjalności są panierowane, smażone filety z okonia (fr. filets de perches).

Okoń bardzo chętnie łowiony jest przez wędkarzy na spinning, spod lodu, oraz na żywą i martwą rybę, a także na spławik, grunt i na muchę.

Rak błotny w żołądku okonia
Wartość odżywcza
Okoń świeży
(100 g)
Wartość energetyczna 342 kJ (82 kcal)
Białka 18,4 g
Węglowodany 0,0 g
Tłuszcze 0,8 g
Woda 79,5 g
Dane liczbowe na podstawie: [9]
Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health[10]

Ochrona[edytuj | edytuj kod]

W Polsce podlega ochronie od 2011 r. Wymiar ochronny – 15 cm. W niektórych okręgach Polskiego Związku Wędkarskiego może być wprowadzony większy wymiar ochronny, np. lubelskim oraz Okręgu Nadnoteckim 18 cm (2010 rok), a w 2011 r. w radomskim, skierniewickim (18 cm) i w Jeziorsku.[potrzebny przypis]

Rekord Polski wagowy: 2,69 kg o długości 50 cm złowiony w ciepłym kanale w Gryfinie[11].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Perca fluviatilis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. Perca fluviatilis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
  3. a b c Nikolski 1970 ↓, s. 378–379
  4. Perca fluviatilis. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 2009-07-09]
  5. Antoni P. Tabacki, Widłonogi jako pokarm dla ryb akwariowych, AKWARIUM, Nr 3-4/81. [dostęp 2012-03-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
  6. Terofal i Militz 1997 ↓, s. 164
  7. Diana Ławniczak, Sen ryb, AKWARIUM, Nr 2/74. [dostęp 2012-03-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-29)].
  8. La pêche dans le Léman [w:] "Lemaniques. Revue de l'Association pou la Sauvegarde du Léman" nr 20, juin 1996
  9. Hanna Kunachowicz; Beata Przygoda; Irena Nadolna; Krystyna Iwanow: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wyd. II zmienione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 258. ISBN 978-83-200-5311-1.
  10. Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.).
  11. Wiadomości Wędkarskie online, www.ww.media.pl [dostęp 2017-11-25].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Fritz Terofal, Claus Militz: Ryby słodkowodne. Leksykon przyrodniczy. Henryk Garbarczyk, Eligiusz Nowakowski i Jacek Wagner. Warszawa: Świat Książki, 1997. ISBN 83-7129-441-7.
  • G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Franciszek Staff (tłum.). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970.