Konstanty Moes-Oskragiełło

Konstanty Alfons Moes-Oskragiełło (ur. 6 stycznia 1850, zm. 17 stycznia 1910) – pionier polskiego ruchu wegetariańskiego, propagator homeopatii, leczenia słońcem i wełnianą odzieżą. Okultysta, erudyta, znawca religii blisko- i dalekowschodnich, członek Towarzystwa Teozoficznego.

Życie i działalność

Urodził się w Choroszczy jako Konstanty Alfons Moes. Jego przodkowie pochodzili z Holandii (według innych źródeł z Niemiec) i nosili nazwisko Moës.  W Polsce byli właścicielami Choroszczy i Nowosiółków pod Białymstokiem. Ojciec Christian August prowadził fabrykę włókienniczą produkującą kort, czyli tkaninę wełnianą o skośnym splocie. Brat Alfred prowadził w pobliskich Nowosiółkach postępowe gospodarstwo i browar.

Konstanty ukończył szkołę średnią w Polsce, potem studiował w Niemczech. W latach 70. XIX w. powrócił do Warszawy, gdzie zajmował się handlem i przemysłem. Powtórnie wyjechał do Niemiec, by studiować – tym razem medycynę. W nieznanych okolicznościach przyjął do nazwiska człon Oskragiełło, który miał sugerować jego pochodzenie litewskie.

Od urodzenia był wątłego zdrowia, od dzieciństwa chorował na żołądek. W trakcie studiów odwiedzał różne kurorty w Europie, szukając metody leczenia swoich dolegliwości. Kiedy nic mu nie pomagało, zwrócił się w stronę medycyny naturalnej. Przeszedł na ścisłą dietę wegańską (bez mięsa, ryb, tłuszczów, nabiału, przypraw, octu, soli i cukru) i wtedy stan jego zdrowia znacznie się poprawił.

Okres warszawski

Przyjechał do Warszawy, od hrabiego Zygmunta Kurtza kupił folwark Anielin (dziś część Otwocka) na którego części w Bojarowie na południowym brzegu rzeki Świder założył w 1883 zakład przyrodoleczniczy, zwany „odrodziskiem jarskim”, gdzie głównymi czynnikami leczniczymi było powietrze, światło słoneczne, kąpiele w ciepłej i zimnej wodzie, potrawy wegetariańskie i odpoczynek. Miało to pomagać w zwalczaniu newralgii, migreny, reumatyzmu, artretyzmu. Od swych kuracjuszy pobierał wynagrodzenie dopiero, gdy kuracja zakończyła się sukcesem. Pacjentów przyjmował również w Warszawie przy ul. Marszałkowskiej 54. W stolicy także, u pani Wilczkowej przy ul. Złotej 3, przyjmował stołowników na otwartych jarskich obiadach.

Przyjaźnił się z mieszkającym w pobliskich Brzegach Michałem Elwiro Andriollim, który dwa lata wcześniej założył sąsiednią osadę Brzegi, wznosząc na niej kilkanaście budynków na wynajem i zapoczątkowując tym samym rozwój Otwocka, jako osady wypoczynkowej.

Przetłumaczył i poprzedził wstępem książkę Alfreda von Seefelda pod tytułem „Jarosz i jarstwo (wegetaryjanizm). Przyczynki do nauki o pożywieniu wyłącznie roślinnym, jako jedyny środek wyzwolenia się od chorób fizycznych, moralnych i społecznych, słowem odrodzenia się rodzaju ludzkiego”. Książka została wydana w 1884 przez Księgarnię i Skład Nut Muzycznych Gustawa Sennewalda.

W roku 1888 ukazały się najsłynniejsze dzieła Oskragiełły. Pierwszym było „Jarstwo i wełniarstwo w dziejach słowiańszczyzny”, w którym dowodził, że Słowianie pochodzili od antycznych Hiperborejczyków i od zarania dziejów hołdowali jarstwu i nosili wełniane ubrania, czemu zawdzięczali nadzwyczajną siłę, wzrost olbrzymi, urodę i siłę. W drugim dziele pt. „Przyrodzone pokarmy człowieka i wpływ ich na dolę ludzką” przekonywał, że jarstwo jest odwieczną prawdziwą religią, zaś naukowe jarstwo jest religią przyszłości.

Okres krakowski

Działalność lecznicza nie przynosiła korzyści finansowych, więc ok. 1890 zlikwidował ją i przeniósł się do Krakowa. Tam zaczął studiować okultyzm i filozofię Wschodu, w którym to celu nauczył się sanskrytu.

W Krakowie nie zajmował się propagowaniem wegetarianizmu. Urzekł go natomiast podkrakowski Ojców i poruszyło traktowanie kuracjuszy i gości przez władze. Napisał wówczas 24-stronicową broszurę pt. „Położenie w Ojcowie: I.  Obrona Ojcowa i gości jego przed samowolą zarządu, II. Czy Ojców ma przyszłość jako latowisko?”, która ukazała się drukiem w Krakowie w 1895, będąc jednym z pierwszych opracowań na temat krajoznawstwa na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej.

W Krakowie posiadał liczący ponad tysiąc tomów księgozbiór, dostępny bezpłatnie dla każdego zainteresowanego.

Był też wspaniałym rysownikiem tworzącym plany domów, zamków, miast przyszłości, które byłyby praktyczne oraz odpowiadałyby wszystkim potrzebom ludzkości w zakresie higieny. Umeblowanie swego mieszkania wykonał według własnych rysunków „w starosłowiańskim duchu”.

Zmarł bezpotomnie w wieku 60 lat i został pochowany w Krakowie na cmentarzu Rakowickim (kw. XII b). Kilka dni przed śmiercią wziął ślub z Leonią z Kaplińskich (1859–1958), krewną Kazimierza Przerwy-Tetmajera.

Linki zewnętrzne

• Publikacje Konstantego Moes-Oskragiełły w bibliotece Polona