Leon Ghilardi
 generał
| |
| Data i miejsce urodzenia |
19 września 1881 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
15 sierpnia 1935 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Stanowiska |
generalny inspektor armii |
| Odznaczenia | |
| |
.png){kind=small}
Leon Ghilardi, właśc. Leopold Ghilardi della Ghianda (ur. 19 września 1881 w Karlovacu, Austro-Węgry, zm. 15 sierpnia 1935 w Fierze[1]) – generał armii albańskiej, pochodzenia chorwacko-włoskiego.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Pochodzenie i wykształcenie[edytuj | edytuj kod]
Pochodził z rodziny chorwackiej, katolickiej, o korzeniach włoskich[2]. Był synem urzędnika kolejowego[2]. Uczył się w gimnazjum w Zagrzebiu, a następnie w latach 1898-1902 szkole kadetów w Karlovacu (Infanterie Kadetenschule)[3][2]. Od 1902 służył w 22 pułku piechoty, a następnie w jednostce huzarów armii austro-węgierskiej[3]. W 1913 wyniku skandalu obyczajowego (uwiódł żonę jednego z oficerów) okrył się niesławą i wystąpił z armii[2]. W 1913 pojawił się na Bałkanach i walczył w jednej z czet bułgarskich lub macedońskich przeciwko Serbom[2].
Działalność na terytorium Albanii[edytuj | edytuj kod]
Pod koniec 1913 przyjechał do Wlory, gdzie wstąpił do żandarmerii, tworzonej przez rząd tymczasowy, działający we Wlorze[1]. Był prawdopodobnie jednym z pierwszych cudzoziemców, naturalizowanych przez władze albańskie. Otrzymał wtedy stopień kapitana i wziął udział w walkach przeciwko Grekom w rejonie Korcza-Leskovik[2]. W kwietniu 1914 wyróżnił się w obronie Beratu przed rebeliantami, walczącymi przeciwko rządowi Turhana Paszy Përmetiego. Po wyjeździe księcia Albanii, Wilhelma zu Wieda i upadku państwa albańskiego, Gilardi działał w rejonie Wlory, a następnie przeniósł się do Macedonii, gdzie walczył przeciwko Serbom[2]. Po zajęciu ziem albańskich przez oddziały austro-węgierskie zgłosił się do gen. Viktora von Scheuchenstuela i zajął się rekrutacją Albańczyków do jednostek ochotniczych, walczących po stronie Austro-Węgier[2]. W marcu i kwietniu 1916, na czele 6000 ludzi prowadził działania na terytoriach okupowanych przez Włochów, dochodząc do rzeki Vjosy i przejmując w imieniu Austro-Węgier władzę nad Beratem[2].
W 1920 przeszedł z żandarmerii do tworzonej wówczas armii albańskiej. Nieufny wobec Ghilardiego Ahmed Zogu zmienił zdanie na jego temat w czerwcu 1924, kiedy ten przepłynął rzekę Drin, aby wesprzeć Zogu, walczącego z oddziałami rządowymi, lojalnymi wobec Fana Noliego[1]. W czasie pobytu na emigracji w Belgradzie Zogu współpracował ściśle z Ghilardim, który stał się jego głównym doradcą wojskowym[2].
Powrót Zogu do władzy w 1925 przyniósł kolejne awanse Ghilardiemu. W 1925 został majorem i adiutantem A. Zogu. W 1928 awansował na stopień generalski. W tym czasie był jednym ze współtwórców koncepcji obrony kraju i generalnym inspektorem armii. Od lutego 1930, po śmierci gen. Selaheddina Bloshmiego, nadzorował największą organizację młodzieżową w Albanii - Enti Kombëtar[3]. Był uważany za jednego z najbliższych doradców króla Zoga I, uczestnicząc w negocjacjach z Włochami.
Rebelia w Fierze[edytuj | edytuj kod]
W 1935 w Fierze doszło do rebelii wywołanej przez oficerów żandarmerii. Gen. Ghilardi znalazł się przypadkowo w okolicach miasta, jadąc samochodem w kierunku Pojana. Zginął zastrzelony przy samochodzie, wraz ze swoim kierowcą Vasem Kirim, kiedy próbował stawiać opór przy rozbrojeniu[1]. 17 sierpnia odbył się uroczysty pogrzeb państwowy, a następnie Ghilardiego pochowano na cmentarzu wojskowym w Petreli[2].
Odznaczony Wielką Wstęgą Orderu Skanderbega I kl.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Robert Elsie: A Biographical Dictionary of Albanian History. New York: I.B. Tauris, 2012, s. 323-324. ISBN 978-1-78076-431-3.
- ↑ a b c d e f g h i j k Krisztián Csaplár-Degovics. Nepoznati hrvatski casnik-pustolov u Albaniji: zivot Leopolda Ghilardija. „1914. – prva godina rata u Trojednoj Kraljevini i Austro-Ugarskoj Monarhiji”, s. 181–199, 2018.
- ↑ a b c Komandanti i Djelmënis Shqiptare. real.mtak.hu. [dostęp 2022-02-05]. (alb.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Kujtim Halili: Fjalor biografik ushtarak. Tirana: 2006, s. 16. ISBN 99943-849-2-9. (alb.).
- Robert Elsie: A Biographical Dictionary of Albanian History. I.B. Tauris: 2012, s. 167. ISBN 978-1-78076-431-3.