Maria Róża Frankowska
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
radna miasta Gdynia, działaczka społeczna |
| Odznaczenia | |
| |
Maria Róża[1] Szylling-Frankowska[2] (ur. 1895 w Kijowie, zm. 13 kwietnia 1989 w Vancouver) – pierwsza i jedyna przedwojenna radna miasta Gdynia, działaczka społeczna[3][4].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Przyszła na świat w polsko-szkockiej rodzinie Marii Anny z Douglasów i Aleksandra Dobrowolskich. Po wybuchu rewolucji październikowej rodzina przeprowadziła się do Warszawy[2].
W dniu 27 kwietnia 1922 w kościele pw. św. Aleksandra wyszła za kom. Stefana Frankowskiego[5]. Zamieszkali w Paryżu, gdzie przyszedł na świat ich pierwszy syn Stefan. Następnie rodzina przeniosła się do Warszawy. Tam urodziła się córka Maria Jolanta. W 1933 Stefan został dowódcą Obrony Wybrzeża Morskiego w Gdyni. Rodzina przeprowadziła się do Willi Trzech Róż przy ul. Sienkiewicza w Gdyni[6].
Frankowska była przewodniczącą Stowarzyszenia „Rodzina Wojskowa”, będącej częścią Komisji Porozumiewawczej Organizacji Kobiecych, która popularyzowała aktywność obywatelską kobiet w Gdyni. Komisja stanowiła platformę działań na rzecz udziału kobiet w wyborach samorządowych i parlamentarnych. Stowarzyszenie Rodzina Wojskowa prowadziło dożywianie biednych dzieci, organizowało świetlice i przedszkola, tworzyło placówki sanitarne. Była też członkinią Miejskiej Komisji Opieki Społecznej. Przewodniczyła komitetowi pomocy marynarzom, wdowom i sierotom po marynarzach działającym przy Kole Marynarzy[6]. W 1934 pełniła funkcję przewodniczącej Komisji Organizacyjnej Okręgu Morskiego Organizacji Młodzieży Pracującej z siedzibą w Gdyni na powiaty: morski, kartuski, kościerski, tczewski i starogardzki[7]. Była wiceprezeską Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Francuskiej w Gdyni[8].
W marcu 1935, w związku z pełnionymi przez nią funkcjami społecznymi, została przewodniczącą Komisji Opieki Społecznej Rady Miejskiej. W dniu 18 czerwca 1937 została członkinią Rady Miejskiej w Gdyni, co było następstwem postulatów zawiązanej w 1936 Komisji Porozumiewawczej Organizacji Kobiecych w Gdyni. W wyborach parlamentarnych w 1938 kandydowała do Sejmu z ramienia pomorskiego Obozu Zjednoczenia Narodowego[6]. Zyskała poparcie kręgów wojskowych i organizacji kobiecych[9]. Uzyskała ponad 12 tys. głosów, ale jako druga pod względem liczby głosów w Gdyni nie weszła do parlamentu[6].
W 1940 została wdową (mąż zmarł w niewoli niemieckiej)[2]. Wraz z dziećmi została ewakuowana do Wielkiej Brytanii, a potem do Kanady. Wyjazd zorganizował rząd polski w Londynie. Zamieszkała w Montrealu[6]. Znajomość języka angielskiego umożliwiła jej pracę w biurze amerykańskiej kompanii RCA[10]. Awansowała na dyrektorkę personelu żeńskiego. Pomagała polskim emigrantom i emigrantkom w znalezieniu pracy w Kanadzie[6]. Była współzałożycielką Stowarzyszenia Polskich Uchodźców Wojennych (od 1958 Stowarzyszenie Polskie w Montrealu). Należała do Federacji Polek w Montrealu, działała w Komitecie Pomocy Dzieciom Polskim oraz w Sekcji Opieki nad Grobami Polskimi w Saint-Sauveur przy Stowarzyszeniu Polskim w Montrealu[2].
Była zainteresowana historią Kresów Wschodnich. Spisała historię polskich rodzin zamieszkałych na Rusi. Opublikowała Monografię Klucza Tulińskiego na tle genealogii właścicieli. Oryginał pracy przechowywany jest w archiwum państwowym Kanady, a kopia w Bibliotece Polskiej im. Wandy Stachiewicz przy Uniwersytecie McGilla w Montrealu[2].
W 1949 wyszła za maż za działacza polonijnego i wydawcę polskojęzycznej gazety, gen. Antoniego Szyllinga[6]. Po jego śmierci w 1971 przeniosła się do Vancouveru[2].
Została pochowana w polskiej sekcji cmentarza w Saint-Sauveur-des-Monts w prowincji Quebec[2].
Oznaczenia[edytuj | edytuj kod]
Przed II wojną światową została odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jerzy Krzyżanowski, Magda Krzyżanowska-Mierzewska, Według ojca, według córki. Historia rodu, Virtualo, 1 czerwca 2010, ISBN 978-83-7747-216-3 [dostęp 2022-01-07] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h Grób rodzin Szyllingów i Frankowskich [online], www.grobypolskie-stsauveur.ca [dostęp 2022-01-07].
- ↑ Redakcja, „Kobiety Gdyni”. O damach, artystkach i prostytutkach pisze Małgorzata Sokołowska [online], Gdynia Nasze Miasto, 25 października 2015 [dostęp 2022-01-07] (pol.).
- ↑ O kobietach Gdyni – nowa książka Małgorzaty Sokołowskiej [online], Oficjalny serwis internetowy miasta Gdynia [dostęp 2022-01-07] (pol.).
- ↑ Maria Róża Dobrowolska [online] [dostęp 2022-01-07].
- ↑ a b c d e f g Anna Zielińska-Fedoruk, Maria Róża Frankowska [online], Metropolitanka [dostęp 2022-01-07] (pol.).
- ↑ Jarosław Drozd, Krzysztof Chalimoniuk (red.), Archiwum Gdańskie. Raporty sytuacyjne komisarza rządu, t. 2: Raporty sytuacyjne komisarza rządu w Gdyni. Życie polityczne społeczne i mniejszości narodowe w Gdyni. Ruch wywrotowy i stan bezpieczeństwa publicznego. styczeń 1932–grudzień 1934, Gdynia 2017.
- ↑ O nas. Historia Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Francuskiej. Oddział w Gdyni [online] [dostęp 2022-01-07].
- ↑ Julian Aleksander Michaś, Obóz Zjednoczenia Narodowego w Gdyni w latach 1936–1939, „Zeszyty Gdyńskie”, 12, 2017, s. 33–54.
- ↑ Narodziny polskiej emigracji do Kanady 1940–1960 [online], www.polishwinnipeg.com [dostęp 2022-01-07].