Monastyr Michajłowski o Złotych Kopułach

monastyr Michajłowski o Złotych Kopułach
Михайлівський Золотоверхий монастир
	nr rej. 80-391-9007
	; Widok zespołu klasztornego z dzwonnicy
Państwo	Ukraina
Miejscowość	Kijów
Kościół	Kościół Prawosławny Ukrainy
Rodzaj klasztoru	monaster
Eparchia	kijowska
Klauzura	nie
Typ monasteru	męski
	Obiekty sakralne
Sobór	św. Michała Archanioła o Złotych Kopułach
Fundator	Światopełk II Michał
Styl	barok kozacki
Data budowy	1108–1113, 1997–1998 (odbudowa)
Data zamknięcia	lata 30. XX wieku
Data zburzenia	1934–1936
Data reaktywacji	1999
	Położenie na mapie Ukrainy monastyr Michajłowski o Złotych Kopułach
	50°27′20″N 30°31′22″E/50,455556 30,522778
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Monastyr Michajłowski o Złotych Kopułach^[1] (ukr. Михайлівський золотоверхий монастир) – prawosławny zespół klasztorny w Kijowie. Cerkiew katedralna (główna świątynia) Kościoła Prawosławnego Ukrainy.

Pierwotny, niezachowany kompleks budynków sakralnych został zbudowany przez Światopełka II i rozbudowywany w XVIII wieku. Składał się z budynków monasteru, soboru św. Michała Archanioła, dzwonnicy (1716–1719), refektarza z cerkwią św. Jana Teologa (1713) oraz Bramy Ekonomicznej (1760). W latach 1934–1937 zburzony na mocy decyzji Biura Politycznego KC Komunistycznej Partii (bolszewików) Ukrainy. Po 1991 i uzyskaniu niepodległości przez Ukrainę klasztor odbudowano.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Według kronik ruskich pierwsza świątynia na tym miejscu została założona przez metropolitę kijowskiego Michała na miejscu wcześniejszej świątyni pogańskiej. Drewniany monaster ufundował książę Izasław, natomiast jego syn Światopełk nakazał budowę świątyni murowanej (1108–1113) jako wotum dziękczynne za zwycięstwo w walkach z Połowcami (1111). Był to pierwszy obiekt sakralny na Rusi, którego kopuły zostały pokryte złotem.

Monaster poniósł straty w czasie najazdu Mongołów w 1240, kiedy najeźdźcy zrabowali wyposażenie klasztornej cerkwi i złoto z kopuł obiektu. Kolejne dwa stulecia były okresem stagnacji; dopiero około 1496 na terenie monasteru podjęto prace budowlane, które powiększyły wielkość budynków. Szczególnego rozmachu prace nabrały za czasów ihumena Hioba (1619–1620). Również wsparcie finansowe ze strony hetmanów kozackich pozwoliło na dokonanie w I połowie XVII wieku znaczących zmian: budowy nowego monasteru, pomieszczeń dla pielgrzymów oraz przebudowy wcześniejszych obiektów w stylu barokowym. Do jednej istniejącej kopuły dobudowano dalszych sześć. Zachowano jednak wystrój wnętrza w stylu bizantyjskim. Monaster stał się, dzięki relikwiom św. Barbary, jednym z ważniejszych miejsc pielgrzymkowych na Ukrainie.

Mimo sekularyzacji części majątków ziemskich monasteru w XVIII wieku obiekt należał do najbogatszych klasztorów w Imperium Rosyjskim, liczył 240 mnichów.

Po przewrocie bolszewickim (rewolucji październikowej) i sowietyzacji Ukrainy, w 1922 monaster został zamknięty dla wiernych. W latach 30. XX wieku został uznany przez komisję powołaną przez władze stalinowskie za zabytek baroku kozackiego, a nie obiekt sięgający czasów Rusi Kijowskiej, i przez to zbyt mało cenny, by finansować jego konserwację. Udało się uratować z niego jedynie część wyposażenia soboru św. Michała, w tym 45 metrów kwadratowych mozaiki w stylu bizantyjskim. Usunięte mozaiki trafiły do różnych placówek muzealnych Kijowa i Moskwy. Rozbiórkę całego kompleksu ukończono w latach 1934–1936 przy użyciu dynamitu. Na miejscu monasteru miał stanąć zespół nowych obiektów rządowych, jednak ukończono jedynie budowę części z nich – dzisiejszego Ministerstwa Spraw Zagranicznych Ukrainy oraz kilku obiektów sportowych. Z oryginalnego zespołu architektonicznego pozostał jedynie refektarz (w 1963 uznany za zabytek kultury).

Monaster został odbudowany w latach 1997–1998, otwarty dla wiernych w rok później. W 2000 ukończono prace związane z ponowną dekoracją wnętrza.

W soborze św. Michała Archanioła w lutym 2014 r. urządzono szpital polowy dla rannych w protestach trwających od listopada 2013 na Placu Niepodległości.

W grudniu 2018 r. sobór św. Michała Archanioła stał się główną świątynią Kościoła Prawosławnego Ukrainy^[2].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Polski egzonim wprowadzony na 123. posiedzeniu KSNG.
↑ МИХАЙЛІВСЬКИЙ СОБОР БУДЕ ГОЛОВНИМ ХРАМОМ ПЦУ. risu.org.ua, 16 grudnia 2018. [dostęp 2018-12-16]. (ukr.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Oleg Aleksejczuk: Kijów i okolice. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Pascal, 2006. ISBN 83-7304-546-5.
Adam Dylewski: Ukraina. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Pascal, 2005. ISBN 83-7304-508-2.