Lipusz (gmina)
54°06′N 17°47′E/54,097500 17,784444| gmina wiejska | |||||
| |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| TERC |
2206062 | ||||
| Wójt |
Mirosław Ebertowski (2006) | ||||
| Powierzchnia |
109,2 km² | ||||
| Populacja (30.06.2016) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
33,7 os./km² | ||||
| Nr kierunkowy |
58 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
GKS | ||||
Adres urzędu: ul. Wybickiego 2783-424 Lipusz | |||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||
| |||||
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
| 54°06′N 17°47′E/54,097500 17,784444
| |||||
| Strona internetowa | |||||
| Biuletyn Informacji Publicznej | |||||
_location_map.png)
Lipusz – gmina wiejska w województwie pomorskim, w powiecie kościerskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie gdańskim.
W skład gminy wchodzi 8 sołectw: Bałachy, Gostomko, Lipuska Huta, Lipusz, Płocice, Szklana Huta, Śluza, Tuszkowy
Siedziba gminy to Lipusz.
Według danych z 30 czerwca 2011[2] gminę zamieszkiwało 4200 osób. Natomiast według danych z 31 grudnia 2017 roku gminę zamieszkiwało 3723 osoby[3].
1 stycznia 2015 zniesiono nazwę nieistniejącej osady Nowy Dwór (nr SIMC 1014576), która prawdopodobnie mogła się znajdować w sołectwach Tuszkowy lub Śluza, gdyż w historycznych wykazach miejscowości wskazywano, że najbliższa stacja kolejowa znajdowała się w miejscowości Róg. Miejscowość ta nigdy nie występowała w ewidencji ludności[4][5].
Struktura powierzchni[edytuj | edytuj kod]
Według danych z roku 2005[6] gmina Lipusz ma obszar 109,2 km², w tym:
- użytki rolne: 23%
- użytki leśne: 66%
Gmina stanowi 9,37% powierzchni powiatu.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Gmina zbiorowa Lipusz została utworzona 1 sierpnia 1934 roku w powiecie kościerskim w woj. pomorskim z dotychczasowych jednostkowych gmin wiejskich: Gostomko[7], Lipusz, Płoczyce (główna część), Skwierawy, Śluza, Tuszki, Trzebuń (część), Kalisz (część), Grzybowo (część) i Loryniec (część) oraz z obszarów dworskich Tuszkowska Huta (główna część), Zdroje i Grzybowski Młyn (część), położonych na tych terenach, lecz nie wchodzących w skład gmin[8].
Podczas II wojny światowej do gminy Lipusz (Liebusch) włączono obszar zniesionej gminy Dziemiany (Sophienwalde)[9][10]. Ponadto 1 października 1944 od gminy Liebusch odłączono wsie Szklana Huta, Śluza i Tuszkowy (a także Dziemiany, Raduń i Trzebuń z przedwojennej gminy Dziemiany) na potrzeby poligonu Truppenübungsplatz Westpreußen[11].
Po wojnie powrócono do stanu administracyjnego sprzed wojny[12]. 7 kwietnia 1945 roku gmina wraz z całym powiatem kościerskim weszła w skład nowo utworzonego woj. gdańskiego[13]. Według stanu z dnia 1 lipca 1952 roku gmina składała się z 7 gromad: Gostomko, Lipusz, Płocice, Skwierawy, Szklana Huta, Śluza i Tuszki[14]. Gmina została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin[15]. Obszar gminy Dziemiany wszedł w skład gromad Lipusz (Lipusz, Śluza i Tuszkowy), Kalisz (Płocice i Szklana Huta) i Korne (Gostomko) w powiecie kościerskim oraz Nakla (Skwierawy) w powiecie kartuskim[16].
Gminę Lipusz reaktywowano w dniu 1 stycznia 1973 roku w powiecie kościerskim w woj. gdańskim[17]. W skład gminy weszło 8 sołectw: Gostomko, Korne, Lipusz, Lipuska Huta, Płocice, Szklana Huta, Śluza i Tuszkowy[18]. W porównaniu ze stanem z 1954 roku, gmina powięszyła się o sołectwo Korne (należące uprzednio do gminy Kościerzyna) kosztem sołectwa Skwierawy, które weszło w skład gminy Studzienice. 1 czerwca 1975 roku gmina znalazła się w nowo utworzonym mniejszym woj. gdańskim[19].
2 lipca 1976 roku gmina została zniesiona, a jej obszar połączono z gminą Dziemiany w nową gminę Dziemiany-Lipusz z siedzibą w Dziemianch, oprócz sołectw Gostomko i Korne, które równocześnie włączono do gminy Kościerzyna[20].
Gminę Lipusz reaktywowano 1 stycznia 1984 o nieco zmienionych granicach względem tych z 1976 roku[21]. W jej skład weszły sołectwa Lipusz, Lipuska Huta, Płocice, Szklana Huta, Śluza i Tuszkowy ze zniesionej gminy Dziemiany-Lipusz oraz sołectwo Gostomko z gminy Kościerzyna[21]. Poza gminą Lipusz, w gminie Kościerzyna, pozostało jedynie sołectwo Korne.
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Dane z 31 grudnia 2017 roku[3].
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| Populacja | 3 723 | 100 | 1 795 | 48,2 | 1 928 | 51,8 |
| Gęstość zaludnienia [mieszk./km²] |
34 | 16 | 18 | |||
- Piramida wieku mieszkańców gminy Lipusz w 2014 roku[1].
Ochrona przyrody[edytuj | edytuj kod]
Komunikacja[edytuj | edytuj kod]
Przez północną część gminy przebiega droga krajowa nr 20 ze Stargardu do Gdyni oraz droga wojewódzka nr 235 z Kornych do Chojnic.
Sąsiednie gminy[edytuj | edytuj kod]
Dziemiany, Kościerzyna, Parchowo, Sulęczyno, Studzienice
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Osoby związane z Gminą Lipusz[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Gmina Lipusz w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
- ↑ a b Gmina Lipusz w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-01-17], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ MAiC: Rozporządzenie ministra administracji i cyfryzacji z dnia 4 grudnia 2014 r. w sprawie ustalenia zmiany i zniesienia urzędowych nazw niektórych miejscowości oraz ustalenia nazw obiektów fizjograficznych. 2014-12-04. [dostęp 2015-01-01].
- ↑ Uchwała Nr XXXV/194/2013 Rady Gminy Lipusz z dnia 24 października 2013.
- ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
- ↑ Przyłączonej z powiatu kartuskiego (Dz.U. z 1934 r. nr 49, poz. 455).
- ↑ Dz.U. z 1934 r. nr 68, poz. 601.
- ↑ Liebusch.
- ↑ Amtsbezirk Lienfelde.
- ↑ Truppenübungsplatz Westpreußen.
- ↑ Dz.U. z 1944 r. nr 2, poz. 8.
- ↑ Dz.U. z 1945 r. nr 11, poz. 57.
- ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa.
- ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191.
- ↑ Uchwała Nr 23/III/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu starogardzkiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku z dnia 22 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku z dnia 30 listopada 1954 r., Nr. 16, Poz. 91).
- ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312.
- ↑ Uchwała Nr XVIII/108/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku z dnia 4 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie gdańskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku z dnia 15 grudnia 1972, Nr 20, Poz. 195).
- ↑ Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92.
- ↑ Dz.U. z 1976 r. nr 24, poz. 143.
- ↑ a b Dz.U. z 1983 r. nr 70, poz. 314.
- Siedziba gminy: Lipusz
| Wsie | |
|---|---|
| Osady | |
| Osady leśne | |
| Części wsi | |
| Osada wsi | |
| Nieoficjalny przysiółek |
