Dwulistnik pszczeli

Dwulistnik pszczeli
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	storczykowate
Podrodzina	storczykowe
Rodzaj	dwulistnik
Gatunek	dwulistnik pszczeli
	Nazwa systematyczna
	Ophrys apifera Huds.; Sp. Pl. 948 1753
Synonimy
	Orchis apifera (Huds.) Salisb.; Arachnites apifera (Huds.) Hoffm.; Ophrys chlorantha Hegetschw. & Heer; Ophrys insectifera var. andrachnites;
	Orchis apifera (Huds.) Salisb.; Arachnites apifera (Huds.) Hoffm.; Ophrys chlorantha Hegetschw. & Heer; Ophrys insectifera var. andrachnites;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dwulistnik pszczeli (Ophrys apifera L.) – gatunek roślin z rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Zasięg atlantycko-śródziemnomorski, obejmujący obszary w Europie po Irlandię i Niemcy na północy oraz Krym, Kaukaz i północny Iran na wschodzie^[3]. W Polsce w 2010 roku odkryto po raz pierwszy populację na terenie Górnego Śląska^[4], a dekadę później w Sudetach^[5].

Rozmieszczenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]

Gatunek występuje w Europie południowej i zachodniej, a także na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej^[3]. W Polsce do 2010 roku nie był notowany. Pierwsze jego stanowisko odkryto w województwie śląskim, w nieczynnym kamieniołomie w okolicach miasta Imielin. Podejrzewa się, że gatunek dostał się przez Bramę Morawską, gdzie na Słowacji i w Czechach występują najbliższe Polsce stanowiska tego taksonu^[4]. O odkryciu kolejnego znajdującego się w Górach Kaczawskich powiadomiono w 2020^[5].

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Bylina, geofit. Zapylana jest przez błonkówki, nierzadko dochodzi do samozapylenia. Kwitnie od marca do czerwca. Na polskim stanowisku od połowy maja do czerwca.

Rośnie przede wszystkim na terenach otwartych, silnie nasłonecznionych i suchych. Głównie murawy kserotermiczne, niskie łąki i śródziemnomorskie makie, rzadziej widne lasy liściaste i iglaste^[6]. Zawsze na glebach wapiennych.

Zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]

W Polsce gatunek nie ujęty na liście gatunków rodzimych, ze względu na brak wcześniejszych danych o występowaniu na terenie kraju. Uznawany jest za gatunek obcy, potwierdzony dotychczas na jednym stanowisku^[7]. Został umieszczony na polskiej czerwonej liście w kategorii CR (krytycznie zagrożony)^[8].

Na wniosek Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska zarządzeniem nr 29/2017 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Katowicach z dn. 31 października 2017 r. (Dz. Urz. Woj. Śl. z dn. 6 listopada 2017 r., poz. 5845) na terenie woj. śląskiego gatunek został objęty na 5 lat ochroną gatunkową^[9].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-08-02] (ang.).
↑ ^a ^b Helmut Baumann, Siegfried Kunkele, Richard Lorenz: Storczyki Europy i obszarów sąsiednich. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010, s. 140. ISBN 978-83-7073-698-9.
↑ ^a ^b Osiadacz B. & Kręciała M.. Ophrys apifera Huds. (Orchidaceae), a new orchid species to the flora of Poland. „Biodiv. Res. Conserv.”. 36, s. 11-16, 2014.
↑ ^a ^b Anna Wójcicka-Rosińska, Dariusz Rosiński, Ewa Szczęśniak. Ophrys apifera Huds. (Orchidaceae) on a heap of limestone mine waste – the first population found in the Sudetes and the second in Poland. „Biodiv. Res. Conserv.”. 59, s. 9–14, 2020. DOI: 10.2478/biorc-2020-0007.
↑ Andreas Bartels: Rośliny śródziemnomorskie. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2009, s. 276-277. ISBN 978-83-7073-683-5.
↑ Ophrys apifera [online], www.atlas-roslin.pl [dostęp 2017-11-17] .
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
↑ Parusel Jerzy B.: Dwulistnik pszczeli chroniony w województwie śląskim, w: "Przyroda Górnego Śląska" nr 92, lato 2018, s. 16

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-08-02] (ang.).

[baumann-3] Helmut Baumann, Siegfried Kunkele, Richard Lorenz: Storczyki Europy i obszarów sąsiednich. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010, s. 140. ISBN 978-83-7073-698-9.

[osiadacz-4] Osiadacz B. & Kręciała M.. Ophrys apifera Huds. (Orchidaceae), a new orchid species to the flora of Poland. „Biodiv. Res. Conserv.”. 36, s. 11-16, 2014.

[rosinska-5] Anna Wójcicka-Rosińska, Dariusz Rosiński, Ewa Szczęśniak. Ophrys apifera Huds. (Orchidaceae) on a heap of limestone mine waste – the first population found in the Sudetes and the second in Poland. „Biodiv. Res. Conserv.”. 59, s. 9–14, 2020. DOI: 10.2478/biorc-2020-0007.

[6] Andreas Bartels: Rośliny śródziemnomorskie. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2009, s. 276-277. ISBN 978-83-7073-683-5.

[7] Ophrys apifera [online], www.atlas-roslin.pl [dostęp 2017-11-17] .

[8] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[9] Parusel Jerzy B.: Dwulistnik pszczeli chroniony w województwie śląskim, w: "Przyroda Górnego Śląska" nr 92, lato 2018, s. 16

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]