Opłucna
Opłucna (łac. pleura) – surowicza błona, w której zamknięte są płuca. Jest cienką i błyszczącą stale zwilżaną błoną, ułatwia ruch płuc w czasie oddechu.
Składa się z dwóch blaszek:
- ściennej (łac. pleura parietalis), która bezpośrednio styka się z powięzią piersiową, śródpiersiem i przeponą;
- trzewnej (łac. pleura pulmonalis) pokrywającej płuco i ściśle do niego przylegającej, nazywana także opłucną płucną
Pomiędzy nimi znajduje się szczelinowata przestrzeń – jama opłucnej (łac. cavum pleurae) zawierająca kilka mililitrów płynu surowiczego zmniejszającego tarcie przy oddychaniu. Dostanie się powietrza atmosferycznego do jamy opłucnej powoduje odmę.
Opłucna płucna (trzewna)
Otacza całe płuco z wyjątkiem wnęki płuca (łac. hilus pulmonis), na której wywija się przechodząc płynnie w opłucną ścienną. W szczelinach między płatami opłucna dochodzi do dna szczeliny i ściśle przylegając, przechodzi na stronę przeciwległą. Płaty są więc oddzielone podwójną blaszką surowiczą, dzięki czemu ślizgają się między sobą ze zmniejszonym tarciem. Opłucna płucna nie zrasta się z płucami, lecz ściśle przylega. Dowodem na to jest występowanie obrzęku podopłucnowego (odmy).
Opłucna ścienna
Opłucna żebrowa (łac. pleura costalis)
Przylega do przedniej ściany klatki piersiowej dzięki powięzi wewnątrzpiersiowej. Pokrywa ona (w kolejności od przodu do tyłu):
- Powierzchnię wewnętrzną mostka
- Mięsień poprzeczny klatki piersiowej
- Naczynia piersiowe wewnętrzne
- Żebra (części kostne i chrzęstne)
- Mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne
- Naczynia i nerwy międzyżebrowe
- Pień współczulny
- Więzadła i kręgi piersiowe
Opłucna przeponowa (łac. pleura diaphragmatica s. phrenica)
Pokrywa ona obustronnie wypukłe części przepony sięgając aż do jej przyczepów. Czasami tę część opłucnej nazywa się powięzią przeponowo-opłucnową.
Opłucna śródpiersiowa (łac. pleura mediastinalis)
Zawiera się między mostkiem a kręgami piersiowymi i stanowi boczną ścianę śródpiersia. Pokrywa osierdzie (jako opłucna osierdziowa (łac. pleura pericardiaca)
Prawa opłucna śródpiersiowa pokrywa:
- Prawą część przełyku
- Tchawicę
- Żyłę nieparzystą, obie żyłę główną dolną, żyłę główną dolną oraz pień ramienno-głowowy
- Nerw błędny prawy
- Początkową część nerwu krtaniowego wstecznego
Lewa opłucna śródpiersiowa pokrywa:
- Lewą powierzchnię przełyku
- Aortę piersiową, łuk aorty
- Tętnicę podobojczykową lewą, szyjną wspólną lewą
- Żyłę ramienno-głowową lewą
- Nerw błędny lewy
- Początkową część nerwu krtaniowego wstecznego
- Osierdzie
Obie opłucne śródpiersiowe pokrywają:
- Nerwy przeponowe
- Naczynia osierdziowo-przeponowe
Osklepek opłucnej (łac. cupula pleurae)
To część opłucnej ściennej ograniczająca od góry jamę opłucnową, która wystaje ponad przedni brzeg otworu górnego klatki piersiowej. Znajduje się w miejscu przejścia opłucnej żebrowej w opłucną śródpiersiową.
Mocowanie osklepka:
- błona nadopłucnowa
- więzadło kręgowo-opłucnowe
- więzadło żebrowo-opłucnowe
- mięsień pochyły najmniejszy
Osklepek opłucnej rzutuje się 3–4 cm powyżej obojczyka.
Unaczynienie i unerwienie opłucnej
Unaczynienie
- Opłucna ścienna:
- Aorta piersiowa (łac. aortha thoracica):
- tętnice międzyżebrowe tylne
- gałęzie śródpiersiowe
- gałęzie przełykowe
- tętnice przeponowe górne (łac. arteriae phrenicae superiores)
- Tętnice piersiowe wewnętrzne (łac. arteriae thoracicae internae):
- gałęzie międzyżebrowe przednie
- Tętnice osierdziowo-przeponowe (łac. arteriae pericardiacophrenicae)
- Tętnice mięśniowo-przeponowe (łac. arteriae musculophrenicae)
- Aorta piersiowa (łac. aortha thoracica):
- Opłucna płucna:
- Gałęzie oskrzelowe
Unerwienie
- Opłucna ścienna:
- Włókna czuciowe II-X nerwów międzyżebrowych - opłucna ścienna żebrowa
- Nerw przeponowy - opłucna ścienna śródpiersiowa i przeponowa oraz osklepek opłucnej
- Opłucna płucna:
- Układ współczulny
Bibliografia
- Adam Bochenek, Michał Reicher: Anatomia człowieka. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1993. ISBN 78-83-200-4251-1.
