PS-1 (samolot)
.jpg)
| |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent |
Koło Mechaników Studentów Politechniki Warszawskiej |
| Konstruktor | |
| Typ |
samolot sportowy |
| Konstrukcja |
górnopłat o konstrukcji drewnianej |
| Załoga |
2 |
| Historia | |
| Data oblotu |
październik 1928 |
| Wycofanie ze służby |
1930 |
| Liczba egz. |
1 |
| Liczba wypadków • w tym katastrof |
4 |
| Dane techniczne | |
| Napęd |
Anzani |
| Moc | |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
10,3 m |
| Długość |
6,1 m |
| Wysokość |
2,2 m |
| Powierzchnia nośna |
16 m² |
| Profil skrzydła |
Devoitine 26 A |
| Masa | |
| Własna |
330 kg |
| Użyteczna |
257 kg |
| Startowa |
587 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. |
125 km/h |
| Prędkość przelotowa |
107 km/h |
| Prędkość minimalna |
68 km/h |
| Prędkość wznoszenia |
1,1 m/s |
| Pułap |
1120 m |
| Rozbieg |
120 m |
| Dobieg |
140 m |
| Dane operacyjne | |
| Użytkownicy | |
| Polska | |
PS-1 – polski samolot sportowy z okresu międzywojennego.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Stanisław Prauss w 1927 roku opracował projekt samolotu sportowego. Przy projektowaniu kadłuba samolotu wykorzystał swe doświadczenie zdobyte przy montażu samolotów Hanriot H.28 w Centralnych Warsztatach Lotniczych[1]. Dokumentację samolotu, obejmującą 102 rysunki, zaprezentował prof. Gustawowi Mokrzyckiemu w ramach zaliczenia egzaminu z mechaniki lotu[2]. Model samolotu przeszedł w grudniu badania w tunelu aerodynamicznym, po czym w warsztatach Sekcji Lotniczej Koła Mechaników Studentów Politechniki Warszawskiej (KMSPW) przystąpiono do budowy dwóch egzemplarzy. LOPP przyznało dotację na budowę samolotu[3]. Pierwszy egzemplarz, o numerze fabrycznym SL-01 wykorzystano do prób statycznych w Instytucie Badań Technicznych Lotnictwa, które przeprowadzono w dniach 6-8 października 1928 roku[4]. Drugi egzemplarz, oznaczony numerem SL-10, oblatano na lotnisku mokotowskim również w październiku przez Olimpiusza Nartowskiego[5][6].
Olimpiusz Nartowski wystartował na tym samolocie w II Krajowym Konkursie Awionetek rozegranym w Warszawie w dniach 29 października – 1 listopada 1928 roku i zajął na nim 4. miejsce. Samolot osiągnął na trasie 180 km średnią prędkość 108 km/h, w 30 minut wzniósł się na wysokość 1122 metrów. Podczas jednego z ostatnich lotów, z konstruktorem jako pasażerem, doszło do uszkodzenia łoża silnika, pilot zdołał wylądować w przygodnym terenie[7]. W 1929 roku samolot otrzymał znaki rejestracyjne SP-ACB. W latach 1928–1929 samolot dwukrotnie był uszkodzony, ale go remontowano i doprowadzano do stanu lotnego. W 1930 roku został przejęty przez Akademicki Aeroklub Warszawski. Służył tam do treningu zaawansowanego dla pilotów mających odbyte szkolenie na samolotach Caudron G.III i Hanriot H.28[8]. Z powodu słabego silnika samolot nie sprawdzał się w tych zadaniach, wymagał długiego rozbiegu i miał słabe wznoszenie i prędkość maksymalną. Witold Rychter w swych wspomnieniach odnotował, że samolot z tych powodów był nazywany „wroną na kółkach”[9]. Władysław Korbel poleciał na nim do Łodzi, po powrocie skarżył się kolegom, że wyprzedzały go motocykle[10]. Samolot też był trudny w eksploatacji z powodu specyficznej konstrukcji płata. Ponieważ leżał nisko nad kadłubem, w górnym płacie był wycięty otwór umożliwiający wchodzenie do pierwszej kabiny[11].
Kolejne katastrofy z udziałem samolotu miały miejsce w 1930 roku. Stanisław Hiszpański przy podejściu do lądowania zawadził płozą ogonową o dach płóciennego hangaru i uszkodził skrzydło PS-1 przy lądowaniu[12]. Ostatnia katastrofa z udziałem PS-1 miała miejsce podczas próby samodzielnego lotu Jana Matysiaka, z udziałem instruktora Aeroklubu Warszawskiego Kazimierza Kazimierczuka. Po długim rozbiegu samolot z trudem przeskoczył topole rosnące na skraju lotniska mokotowskiego i rozbił się na terenie wyścigów konnych. Samolot został całkowicie zniszczony, załoga nie odniosła poważniejszych obrażeń[13].
Konstrukcja[edytuj | edytuj kod]
Dwumiejscowy samolot sportowy konstrukcji drewnianej, w układzie zastrzałowego górnopłata.
Kadłub o przekroju prostokątnym, zaokrąglonym od góry, oparty na czterech podłużnicach, konstrukcji kratownicowej. W tylnej części usztywniony naciągami z drutu stalowego. Kabiny załogi otwarte, osłonięte wiatrochronami. Pokrycie w okolicach silnika wykonano z blachy aluminiowej, dalsza część była kryta płótnem. Kadłub był oddzielony od silnika przegrodą ogniową, tuż za nią znajdował się zbiornik paliwa[11].
Płat o obrysie prostokątnym ze ściętymi końcówkami, trójdzielny, profil Devoitine 26 A[14], konstrukcji drewnianej, dwudźwigarowy, kryty do pierwszego dźwigara sklejką, dalsza część kryta płótnem. Z kadłubem był połączony słupkami oraz dwiema parami zastrzałów. W okolicy kadłuba ścieniony. W centropłacie znajdował się otwór służący do wsiadania do przedniej kabiny[15].
Podwozie klasyczne z drewnianą, amortyzowaną płozą ogonową. Golenie podwozia głównego wykonane ze spawanych rur stalowych, amortyzowane sznurem gumowym. Usterzenie o konstrukcji i pokryciu drewnianym, powierzchnie sterowe kryte płótnem. Statecznik pionowy wykonany jako integralna część kadłuba. Statecznik poziomy dwudzielny, podparty zastrzałami. Napęd lotek i sterów linkowy. Napęd stanowił sześciocylindrowy gwiazdowy silnik chłodzony powietrzem firmy Anzani o mocy nominalnej 33 kW (45 KM), napędzał drewniane dwułopatowe śmigło o stałym skoku. Osłona silnika wykonana z blachy aluminiowej. Przy prędkości przelotowej samolot zużywał ok. 15 litrów paliwa na godzinę lotu[16].
Malowanie[edytuj | edytuj kod]
Samolot był pomalowany na kolor zielony[17] wg pomysłu Antoniego Kocjana[18].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Prauss 2019 ↓, s. 116.
- ↑ Prauss 2019 ↓, s. 109.
- ↑ Glass 2004 ↓, s. 337.
- ↑ Cynk 1971 ↓, s. 486.
- ↑ Dulęba, Glass 1983 ↓, s. 86.
- ↑ Glass 1976 ↓, s. 284.
- ↑ Prauss 2019 ↓, s. 151-153.
- ↑ Album dziesięciolecia 1930 ↓, s. 231.
- ↑ Rychter 1980 ↓, s. 71.
- ↑ Rychter 1980 ↓, s. 99.
- ↑ a b Skrzydlata Polska i 3'1956 ↓, s. 16.
- ↑ Rychter 1980 ↓, s. 100.
- ↑ Rychter 1980 ↓, s. 127-128.
- ↑ Album dziesięciolecia 1930 ↓, s. 175.
- ↑ Glass 2004 ↓, s. 339.
- ↑ Glass 1976 ↓, s. 285.
- ↑ PS-1. Historia Doświadczalnych Warsztatów Lotniczych. [dostęp 2020-12-16]. (pol.).
- ↑ Prauss 2019 ↓, s. 154.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Album dziesięciolecia lotnictwa polskiego. Poznań: „Lotnik”, 1930. OCLC 751101296.
- Jerzy B. Cynk: Polish aircraft 1893-1939. London: Putman & Company, 1971. ISBN 0-370-00085-4. OCLC 831346721.
- Leszek Dulęba, Andrej Glass: Samoloty RWD. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1983, seria: Biblioteczka Skrzydlatej Polski. Nr 17. ISBN 83-206-0315-3. OCLC 38307708.
- Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1976. OCLC 830596725.
- Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze do 1939 r. T. 1. Sandomierz: Stratus, 2004. ISBN 83-916327-8-4. OCLC 749402398.
- Zdzisław Gryglicki. Samolot SP-1. „Skrzydlata Polska”. 3/1956, 15 stycznia 1956. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- Stanisław Prauss: Z Zakopanego na Stag Lane : wspomnienia konstruktora samolotów PZL-23 Karaś i PZL-46 Sum, współpracownika brytyjskich wytwórni lotniczych Westland, de Havilland i Hawker Siddeley. Warszawa-Kraków: Oficyna Wydawnicza Mireki, 2019. ISBN 978-83-65902-19-1. OCLC 1135394948.
- Witold Rychter: Skrzydlate wspomnienia. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1980. OCLC 830198483.