Peace Tower

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Peace Tower
Tour de la Paix
Ilustracja
Państwo

 Kanada

Miejscowość

Ottawa

Adres

111 Wellington Street, Ottawa, Ontario[1]

Typ budynku

wieża

Styl architektoniczny

neogotyk

Architekt

Jean Omer Marchand, John A. Pearson

Wysokość całkowita

92,2 m

Rozpoczęcie budowy

1916[1]

Ukończenie budowy

1927[1]

Położenie na mapie Kanady
Mapa konturowa Kanady, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Peace Tower”
Ziemia45°25′29,3″N 75°41′58,6″W/45,424800 -75,699600
Multimedia w Wikimedia Commons

Peace Tower (fr. Tour de la Paix), znana również jako Tower of Victory and Peace[2] (fr. Tour de la Victoire et de la Paix)[3] – centralny dzwon i wieża zegarowa znajdujące się w środkowej osi Centre Block, głównego budynku kanadyjskiego parlamentu w Ottawie. Teraźniejszy budynek zastąpił 55-metrową Victoria Tower[4], która spłonęła wraz z większością Centre Block w 1916 roku (ocalała wówczas jedynie biblioteka)[5]. Jest jednym z symboli Kanady[6][7]. Została umieszczona na kanadyjskim banknocie dwudziestodolarowym[8].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Wieża w trakcie budowy w 1921 roku

Pomysł wybudowania wieży na miejscu budynków parlamentu zniszczonych w 1916 roku w wyniku pożaru zbiegł się w czasie z I wojną światową. Mając to na uwadze, premier Robert Borden poświęcił w 1917 roku miejsce pod przyszłą budowlę, opisując ją jako pomnik długu naszych przodków i męstwa tych Kanadyjczyków, którzy w Wielkiej Wojnie walczyli o wolności Kanady, Imperium i ludzkości[9]. 1 września 1919 roku kamień węgielny pod budowę Peace Tower położył Edward, książę Walii (późniejszy król Edward VIII) podczas swojej podróży po Kanadzie[10].

Latem 1925 roku odbyły się nieformalne ceremonie w izbie pamięci, podczas których dokonano wmurowania fundamentów pod zgrupowane marmurowe kolumny podtrzymujące sklepienie wachlarzowe w każdym rogu pomieszczenia. Architekt zaprosił do udziału w prywatnych ceremoniach m.in. gubernatora generalnego Kanady Juliana Bynga, premierów Arthura Meighena i Williama Lyona Mackenziego Kinga oraz marszałka polnego Douglasa Haiga, co miało podkreślać znaczenie zarówno władz cywilnych, jak i wojskowych w czasie wojny i ich odpowiednie uwzględnienie w tej izbie[11]. Następnie książę Walii powrócił do Ottawy w 1927 roku, aby poświęcić ołtarz w izbie pamięci[2]. 1 lipca 1927 po raz pierwszy zagrano również na znajdującym się w wieży carillonie. Ceremonia inauguracyjna instrumentu była wielkim wydarzeniem, była to też pierwsza audycja radiowa transmitowana na żywo w całej Kanadzie. Szacuje się, że koncert inauguracyjny usłyszało kilka milionów osób zarówno w Kanadzie, jak i za granicą[12]. Od momentu zakończenia budowy Peace Tower była jedną z najwyższych budowli w Ottawie, a do lat 60. XX wieku zakazane było stawianie budynków wyższych od niej[13].

W 1994 roku wieża została zakryta, dzwony i zegar zatrzymano, a udostępnione przestrzenie zamknięto na czas dwuletnich działań konserwatorskich, których celem było odwrócenie procesu niszczenia muru i wykonanie niezbędnych prac murarskich. Ponownego otwarcia dokonano 2 grudnia 1996 roku[14]. Mechanizm zegara nie był jednak objęty zakresem prac renowacyjnych i 24 maja 2006 roku doszło do samoistnego zatrzymania się zegara po raz pierwszy od momentu jego zainstalowania na wieży – wskazówki czterech zegarów, które zdobią każdą stronę Peace Tower, zatrzymały się o godzinie 7:28 w wyniku awarii małego przekaźnika elektrycznego[15].

Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

Zaprojektowana przez Jeana Omera Marchanda i Johna A. Pearsona wieża jest neogotycką dzwonnicą, której wysokość sięga 92,2 m[16]. Rozmieszczono na niej wiele kamiennych rzeźb, w tym około 370 gargulców i fryzów, zachowując przy tym gotycki styl wiktoriański reszty kompleksu parlamentarnego[17]. Ściany wykonane są z piaskowca z Nepean, a dach – z żelbetu pokrytego miedzią[18].

Jedna z rzeźb umieszczonych w narożniku wieży

W 1981 roku zainstalowano nową windę pochyłą. Porusza się ona pod kątem 10° przez pierwsze 30 m, przesuwając w tym czasie swoją pozycję poziomo o prawie 4 m, a pozostałe 18,5 m pokonuje pionowo. Kabina windy pozostaje ustawiona poziomo przez cały czas trwania ruchu dzięki zamontowanej na przegubie podwójnej ramie. Przed zainstalowaniem nowej windy do punktu obserwacyjnego można było dotrzeć, korzystając najpierw z jednej windy, a następnie wspinając się po schodach do drugiej windy[19].

Tarcza zegara i szklane okna tarasu widokowego poniżej

Zegar[edytuj | edytuj kod]

W pobliżu wierzchołka wieży znajdują się tarcze zegarowe o średnicy 4,8 m, po jednej na każdej z czterech fasad[18]. Zegar na Peace Tower został podarowany Kanadzie przez rząd Wielkiej Brytanii z okazji 60. rocznicy powstania Konfederacji Kanady w 1927 roku. Oryginalny mechanizm pomiaru czasu skonstruowany przez brytyjskich zegarmistrzów jednak już nie działa i został zastąpiony. Autentyczny mechanizm wystawiono dla publiczności w szklanej gablocie w obszarze obserwacyjnym wieży[20].

Tarcze zegara mają szczególną wartość estetyczną. Metalowe i szklane powierzchnie są połączone razem z segmentami wykonanymi z brązu. Wskazówki są wyprodukowane z aluminium. Tarcze zegara napędzane są silnikiem elektrycznym. Zegar główny, który steruje silnikiem elektrycznym napędzającym wskazówki, znajduje się na piątym piętrze wieży. Jest on ustawiony zgodnie z czasem zegara atomowego w National Research Council of Canada[20].

Mechanizmu zegara nie można cofnąć, dlatego podczas jesiennej zmiany czasu mechanizm jest zatrzymywany i uruchamia się go godzinę później. Ta zmiana jest zwykle dokonywana w nocy. Podczas zmiany na czas letni przesuwa się wskazówkę zegara głównego, a w trakcie wykonywania tej czynności systemy pomiaru czasu i dzwony muszą zostać odłączone, aby zapobiec wybijaniu godziny, które standardowo ma miejsce co 15 minut[20].

Wiersz On Going to the Wars autorstwa Earle’a Birneya na jednej z tablic w izbie pamięci

Izba pamięci[edytuj | edytuj kod]

Peace Tower została zaprojektowana przez architekta Johna A. Pearsona nie tylko jako obiekt architektoniczny, ale także jako pomnik Kanadyjczyków dla tych, którzy oddali życie we Francji i Flandrii podczas I wojny światowej[21]. W ten sposób w wieży mieści się również izba pamięci o wymiarach 7,3 × 7,3 m[7].

Na wczesnym etapie realizacji projektu architekt postanowił zwrócić się do rządów brytyjskiego, francuskiego i belgijskiego o dostarczenie kamienia celem jego wykorzystania przy tworzeniu izby pamięci. Latem 1921 roku Pearson odwiedził Europę i z własnej inicjatywy podzielił się swoim projektem z urzędnikami w Wielkiej Brytanii, Francji i Belgii. Pokazał im rysunki architektoniczne i wskazał potrzebne ilości kamienia. Podczas wycieczek na główne pola bitew organizował zbieranie kamieni do ich późniejszego wykorzystania. Jego starania zakończyły się sukcesem: do sierpnia 1923 roku cały kamień potrzebny do wykonania podłogi, ścian i sufitu izby dotarł do Ottawy[21].

W celu wykonania ołtarza władze Wielkiej Brytanii dostarczyły też blok wapienia z okolic Middleton-by-Wirksworth. Przedstawiciele Belgii podarowali czarny marmur z przeznaczeniem na cokoły ścienne i stopnie ołtarza, a także marmur do budowy kolumn podtrzymujących sklepienie wachlarzowe w każdym rogu pomieszczenia. Rząd Francji ofiarował kamień wykorzystany do postawienia murów i sklepienia izby[21].

Jeden z witraży w izbie pamięci

Izba pamięci to reprezentacyjna sala, która skłania do refleksji, odczucia spokoju i szacunku. Styl neogotycki nadaje małej przestrzeni podiosły wygląd ze względu na wyjątkową wysokość ścian. Umieszczone za otwartym maswerkowym ekranem ściany zewnętrzne składają się ze zwieńczonej witrażami ślepej arkady na dolnym poziomie[21].

Pamiątkowy charakter izby jest podkreślony przez pochodzenie ze szlachetnych materiałów i starannie zaplanowaną dekorację, na którą składają się m.in. rzeźby i witraże. Zgodnie z projektem centralnym punktem izby jest ołtarz z księgą pamięci zawierającą ponad 66 tys. nazwisk Kanadyjczyków, którzy zginęli podczas I wojny światowej. Ołtarz spoczywa na stopniach wykonanych z kamienia wydobytego z pól Flandrii. Wokół izby umieszczono jeszcze sześć ołtarzy; znajdują się na nich księgi pamięci wymieniające tych, którzy zginęli w konfliktach zbrojnych w służbie Kanady[21][22].

W izbie znajduje się siedemnaście marmurowych tablic przedstawiających zaangażowanie kanadyjskiej armii w obronie kraju. Kilka tablic przedstawia fragmenty literackie, których zadaniem było niesienie nadziei narodowi kanadyjskiemu. Są to fragmenty Biblii, wiersz In Flanders Fields autorstwa kanadyjskiego poety, lekarza i żołnierza I wojny światowej, Johna McCrae, a także fragmenty powieści Bonheur d’occasion autorstwa kanadyjskiej pisarki Gabrielle Roy[7].

W tworzeniu podniosłego charakteru tego narodowego sanktuarium dominującą rolę odgrywają witraże o bogatej kolorystyce, harmonijnej kompozycji i właściwej tematyce. Podczas swojej wizyty w Europie latem 1921 roku Pearson konsultował projekt okien z kilkoma twórcami witraży z Wielkiej Brytanii. Ostateczny kontrakt na projekt został jednak przyznany twórcy z Toronto, Frankowi S.J. Hollisterowi, który spędził cztery lata w aktywnej służbie wojskowej podczas I wojny światowej. Wstępne rysunki wraz z opisem każdego okna przygotowano do zatwierdzenia w 1925 roku[23].

Duże okna, każde podzielone na cztery części, ukazują dwa rzędy wysokich postaci, najczęściej o symbolicznym charakterze. Różnorodność detali zdobniczych i heraldycznych uzupełnia atrybuty i oblicza tych postaci. Maswerki w górnej części okien przedstawiają herby Wielkiej Brytanii, Kanady i jej prowincji[23].

Carillon[edytuj | edytuj kod]

Zegarowi na wieży towarzyszy 53-dzwonowy carillon, który zgodnie z ustawą parlamentu stanowi upamiętnienie rozejmu z 1918 roku kończącego I wojnę światową. Zabrzmiał on po raz pierwszy 1 lipca 1927 roku, w 60. rocznicę powstania Konfederacji Kanady[12]. Największy z dzwonów (bourdon) waży 10 090 kg, ma średnicę 2,5 m oraz wysokość 2,1 m, a najmniejszy waży 4,5 kg przy średnicy 16,6 cm i wysokości 14,2 cm. Skala carillonu ma szerokość 4,5 oktawy[24]. Wszystkie 53 dzwony zostały odlane i nastrojone w ludwisarni Gillett & Johnston w Croydon[12]. Carillonista gra zarówno regularne recitale na instrumencie[16], jak i bije w dzwony, aby uczcić ważne uroczystości, takie jak pogrzeby państwowe czy Dzień Pamięci[25]. Każdy z dzwonów jest nieruchomy. Dźwięk wydobywa się dzięki ruchowi ich wewnętrznych klap połączonych bezpośrednio z klawiaturą carillonu. Działanie carillonu, podobnie jak fortepianu, pozwala więc carilloniście na zmianę brzmienia instrumentu poprzez zmianę sposobu uderzania w klawisze. Dźwięk, który usłyszą słuchacze, to dźwięk dzwonów, a nie ich nagranie ani syntetyzacja. Carillon jest instrumentem akustycznym, mechanicznym i ręcznym pozbawionym elementów elektronicznych oraz elektrycznych[12].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Parliament Hill Centre Block [online], Skyscraper Source Media [dostęp 2021-08-13] (ang.).
  2. ↑ a b Library and Archives Canada, History of the books [online], Queen’s Printer for Canada [dostęp 2021-08-13] (ang.).
  3. ↑ Library and Archives Canada, Histoire des livres [online], Queen’s Printer for Canada [dostęp 2021-08-13] (fr.).
  4. ↑ The Two Towers: Uncovering Centre Block’s lost foundations [online], Senate of Canada, 3 lutego 2021 [dostęp 2021-08-13] (ang.).
  5. ↑ Parliament Hill Tour – Centre Block [online], ottawakiosk.com [dostęp 2021-08-13] [zarchiwizowane z adresu 2006-06-15] (ang.).
  6. ↑ Unofficial symbols of Canada [online], Canadian Government Publishing, 5 czerwca 2020 [dostęp 2021-08-13] (ang.).
  7. ↑ a b c Library of Parliament, The Memorial Chamber [online], Queen’s Printer for Canada [dostęp 2021-08-13] [zarchiwizowane z adresu 2007-11-09] (ang.).
  8. ↑ $20 Polymer Note [online], Bank of Canada [dostęp 2021-08-13] (ang. • fr.).
  9. ↑ Library of Parliament’s Research Publications, Parliament Remembers [online], Queen’s Printer for Canada, 10 listopada 2016 [dostęp 2021-08-13] (ang.).
  10. ↑ Peace Tower [online], Veterans Affairs Canada, 10 marca 2021 [dostęp 2021-08-13] (ang.).
  11. ↑ The House of Commons Heritage Collection [online], Parliament of Canada [dostęp 2021-08-13] [zarchiwizowane z adresu 2012-10-16] (ang.).
  12. ↑ a b c d The Peace Tower Carillon, [w:] History, Arts and Architecture [online], House of Commons of Canada [dostęp 2021-08-13] (ang.).
  13. ↑ Spencer Van Dyk, Capital Facts: Buildings taller than the Peace Tower were once prohibited [online], The Ottawa Citizen, 27 czerwca 2017 [dostęp 2021-08-13] (ang.).
  14. ↑ Chapter 21: The Inauguration of the Carillon (It was not William Lyon Mackenzie King’s Best Day.), [w:] Don Nixon, The Other Side of the Hill, wyd. 3, Carleton Place: Don Nixon Consulting, 2012, s. 227, ISBN 978-1-105-40882-3 [dostęp 2021-08-13] (ang.).
  15. ↑ Time stands still on Parliament Hill [online], CBC News, 25 maja 2006 [dostęp 2021-08-13] [zarchiwizowane z adresu 2007-02-03] (ang.).
  16. ↑ a b Parliament Hill Tour – Parliament History [online], ottawakiosk.com [dostęp 2021-08-13] [zarchiwizowane z adresu 2008-12-04] (ang.).
  17. ↑ Mik Woodgate, Canada’s ‘Big Ben’, the Peace Tower Clock is immortalised on a fine five-ounce silver coin [online], AgAuNEWS, 5 lipca 2017 [dostęp 2021-08-13] (ang.).
  18. ↑ a b Public Works and Government Services Canada, Peace Tower [online], Queen’s Printer for Canada, 4 kwietnia 2012 [dostęp 2021-08-13] [zarchiwizowane z adresu 2012-07-07] (ang.).
  19. ↑ Carter B. Horsley, Ottawa Elevator Changes Course, The New York Times, 1 lutego 1981 [dostęp 2021-08-13] (ang.).
  20. ↑ a b c Public Works and Government Services Canada, Peace Tower Clock [online], Queen’s Printer for Canada, 22 grudnia 2011 [dostęp 2021-08-13] [zarchiwizowane z adresu 2012-07-30] (ang.).
  21. ↑ a b c d e Memorial Chamber [online], Veterans Affairs Canada, 10 marca 2021 [dostęp 2021-08-13] (ang.).
  22. ↑ John Paul Tasker, Remembrance Day: Parliament Hill’s Centre Block stands as a memorial to fallen soldiers [online], CBC News, 11 listopada 2015 [dostęp 2021-08-13] (ang.).
  23. ↑ a b Stained Glass Windows, [w:] History, Arts and Architecture [online], House of Commons of Canada [dostęp 2021-08-13] (ang.).
  24. ↑ Library of Parliament, Peace Tower Carillon Quick Facts, [w:] History, Arts and Architecture [online], House of Commons of Canada [dostęp 2021-08-13] (ang.).
  25. ↑ CTVNews.ca Staff, Peace Tower carillon performances will be streamed online, CTVNews.ca, Ottawa, 11 listopada 2018 [dostęp 2021-08-13] (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

  • Library and Archives Canada, New Centre Block Plans [online], Queen’s Printer for Canada, 28 września 2006 [dostęp 2021-08-13] [zarchiwizowane z adresu 2013-06-29] (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Peace_Tower&oldid=65208286”