Piłka nożna w Andorze

Mecz Ukrainy z Andorą w 2009 roku.

Piłka nożna (kat. Futbol ˈfutbɔl) jest najpopularniejszym sportem w Andorze. Jej głównym organizatorem na terenie Andory pozostaje Federació Andorrana de Futbol (FAF).

Federacja piłkarska

Andorski związek piłki nożnej (Federació Andorrana de Futbol) jest ogólnokrajowym związkiem sportowym, działającym na terenie Andory. Jest on jedynym prawnym reprezentantem andorskiej piłki nożnej, zarówno mężczyzn, jak i kobiet, we wszystkich kategoriach wiekowych w kraju i za granicą. Siedziba związku mieści się w Escaldes-Engordany. Związek powstał w 1994, w tym samym roku stał się członkiem UEFA, a dwa lata później FIFA. Prezesem jest Victor Manuel Domingos dos Santos, który zastąpił Antoniego Giribeta. Związek jest organizatorem Primera Divisió, czyli najwyższej klasy rozgrywkowej w Andorze, a także reprezentacji krajowej.

System rozgrywek ligowych

Najwyższą w hierarchii klasą męskich ligowych rozgrywek piłkarskich w Andorze jest Primera Divisió, będąca jednocześnie najwyższym szczeblem centralnym (I poziom ligowy). Utworzono ją w 1895 roku i od samego początku była ona zarządzana przez FAF. Oficjalne rozgrywki ligowe po raz pierwszy zainaugurowano w sezonie 1995/1996 (z już usystematyzowaną strukturą i określonym organizatorem, pod nazwą Lliga andorrana de futbol). W sezonie 1999/2000 zmieniono nazwę ligi na Primera Divisió. Obecny format ligi zakładający podział rozgrywek na 2 rundy obowiązuje od sezonu 2000/01.

Rozgrywki składają się z 27 kolejek spotkań rozgrywanych pomiędzy drużynami systemem kołowym. Każda para drużyn rozgrywa ze sobą dwa mecze – jeden w roli gospodarza, drugi jako goście. Po zakończeniu dwóch pierwszych rund (serii 21 spotkań) zespoły dzieli się na dwie grupy (mistrzowską i spadkową) w zależności od zajętych miejsc. W każdej z grup, zespoły rozgrywają dwukrotnie mecze ze sobą co daje kolejnych 6 meczów dla każdej z drużyn. Punkty i bramki zdobyte w pierwszej części sezonu wliczane są do drugiej jego części. Od sezonu 2015/16 w lidze występuje 8 zespołów. W przeszłości liczba ta wynosiła od 7 do 12. Drużyna zwycięska za wygrany mecz otrzymuje 3 punkty, 1 za remis oraz 0 za porażkę.

Triumfator ligi zostaje Mistrzem Andory. Kwalifikuje się on do eliminacji Ligi Mistrzów UEFA. Druga drużyna zdobywa możliwość gry w Lidze Europy UEFA. Również zwycięzca Pucharu Andory startuje w eliminacjach do Ligi Europy lub, w przypadku, w którym zdobywca krajowego pucharu zajmie pierwsze miejsce w lidze – możliwość gry w eliminacjach do Ligi Europy otrzymuje również trzecia drużyna klasyfikacji końcowej. Zajęcie ostatniego miejsca wiąże się ze spadkiem drużyny do Segona Divisió (II ligi andorskiej). Przedostatnia drużyna w tabeli walczy w barażach play-off z drugą drużyną Segona Divisió o utrzymanie w najwyższej lidze.

W przypadku zdobycia tej samej liczby punktów, klasyfikacja końcowa ustalana jest w oparciu o wynik dwumeczu pomiędzy drużynami, w następnej kolejności w przypadku remisu – różnicą bramek w pojedynku bezpośrednim, następnie ogólnym bilansem bramkowym osiągniętym w sezonie, większą liczbą bramek zdobytych oraz w ostateczności losowaniem.

Estadi Comunal d'Andorra la Vella, gdzie swoje mecze rozgrywa drużyna Andory.

Wszystkie kluby uczestniczące w rozgrywkach są drużynami amatorskimi. Amatorami jest też większość piłkarzy. Najbardziej utytułowaną drużyną w kraju jest FC Santa Coloma. Ma ona w swoim dorobku 13 mistrzostw Andory, 10 pucharów i 6 superpucharów kraju.

Reprezentacja narodowa

Pierwszy oficjalny mecz międzynarodowy reprezentacji zakończył się porażką 1:6 w towarzyskim spotkaniu z Estonią w listopadzie 1996 roku. Od kwalifikacji do EURO 2000 Andora bierze udział w eliminacjach do wszystkich mistrzostw kontynentu i świata, jednakże bez większych sukcesów. Do tej pory Andorczycy wygrali tylko sześć meczów, spośród których cztery rozgrywano w Księstwie. Andorska kadra ma na koncie dwa zwycięstwa w meczu o stawkę (1:0 przeciwko Macedonii w kwalifikacjach do Mundialu 2006 i 1:0 z Węgrami w eliminacjach do MŚ 2018). Pozostałe cztery zwycięstwa miały miejsce w meczach towarzyskich – u siebie rywalami były Białoruś w kwietniu 2000 i Albania dwa lata później. Oba mecze zakończyły się wynikiem 2:0 dla gospodarzy, natomiast na wyjeździe San Marino w lutym 2017 (Andora wygrała ten mecz 2:0) oraz Liechtenstein w marcu 2018 (Andorczycy wygrali 1:0). Najwyżej w rankingu FIFA Andora była 12 września 2005, oraz 16 grudnia tego samego roku. Zajmowała wówczas 125. lokatę z 356 punktami (w grudniu) i 368 punktami (we wrześniu). Najwięcej występów (123), oraz goli (11) w kadrze narodowej ma Ildefons Lima. Selekcjonerem reprezentacji od 2010 roku jest Koldo Álvarez, były hiszpański piłkarz.

Jednym z najbardziej znanych piłkarzy mających andorskie korzenie (zawodnik urodził się w Barcelonie, jego rodzice są Andorczykami) jest Albert Celades, zawodnik m.in. Realu Madryt i FC Barcelony. Nigdy nie grał on jednak w andorskiej kadrze narodowej, grał natomiast w reprezentacji Hiszpanii.

Bibliografia

• Oficjalna strona Primera Divisio (kat.)
• Primera Division, [w:] baza Soccerway (liga–sezon) [dostęp 2021-01-03] .
• Tabele ligowe w bazie League321 (ang.)
• Oficjalny profil reprezentacji na stronie FIFA. fifa.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-03-30)]. (ang.)
• Oficjalna strona Andorskiego Związku Piłki Nożnej (kat.)
• Archiwum wyników meczów i tabel w bazie RSSSF (ang.)