Antoni Giełgud (1792–1831): Różnice pomiędzy wersjami

Antoni Giełgud
	generał
Data i miejsce urodzenia	1792 ; Zamek Giełgudów
Data i miejsce śmierci	13 lipca 1831 ; Schnaugsten
	Przebieg służby
Lata służby	1812-1831
Siły zbrojne	Armia Księstwa Warszawskiego
Jednostki	21 Pułk Piechoty Księstwa Warszawskiego; 1 Dywizja Piechoty Królestwa Kongresowego; 2 Dywizja Piechoty (powstanie listopadowe)
Stanowiska	generał brygady ;
Główne wojny i bitwy	Bitwa pod Wawrem; Bitwa pod Białołęką; Bitwa o Olszynkę Grochowską; Bitwa pod Ponarami Wojny napoleońskie; Powstanie listopadowe
	Odznaczenia

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 17:00, 17 gru 2012

Antoni Giełgud herbu Giełgud (ur. 1792, zm. 13 lipca 1831 koło wsi Schnaugsten/Šnaukštai koło Kłajpedy) – generał polski, generał brygady Królestwa Kongresowego^[1], brał udział w kampanii 1812 oraz w Powstaniu listopadowym.

Syn Michała Giełguda oraz Eleonory z Tyszkiewiczów.

Podczas Kampanii napoleońskich wystawił własnym kosztem 21 Pułk Piechoty Księstwa Warszawskiego, którym dowodził w stopniu pułkownika od 29 sierpnia 1812.
W czasie Powstania listopadowego początkowo pełnił służbę generała 1 brygady 1 dywizji piechoty generała Jana Krukowieckiego. Po tym gdy odznaczył się w bitwie pod Wawrem dowodząc trzema batalionami 5 pułku piechoty liniowej oraz kilka dni później w bitwie pod Białołęką wiążąc rosyjskie oddziały gen. Sackena mianowany został dowódcą 2 Dywizji Piechoty.

Osłaniał główne siły polskie od wschodu podczas bitwy pod Ostrołęką, jednak po przegranej i odcięciu od pozostałych wojsk polskich, został skierowany na Litwę w celu podtrzymania powstania w tym regionie. 29 maja stoczył zwycięską bitwę pod Rajgrodem, otwierając sobie tym samym drogę na Wilno. Na Litwie połączył swoją 2 Dywizją Piechoty z wysłanym wcześniej, małym korpusem gen. Dezyderego Chłapowskiego. Giełgud podjął próbę zdobycia Wilna, jednak 19 czerwca przegrał z Rosjanami bitwę pod Ponarami tracąc 2 tys. żołnierzy, po czym był zmuszony przebijać się przez Kowno na Żmudź w kierunku portu w Połądze skąd miało nadejść brytyjskie zaopatrzenie.

W dniu 8 lipca 1831 roku Giełgud zaatakował niewielki rosyjski garnizon w Szawlach, ale atak się nie powiódł. Po tej porażce Giełgud 9 lipca podzielił polskie oddziały na trzy operujące oddzielnie korpusy - była to grupa Chłapowskiego (3600 żołnierzy), Dembińskiego (4000 żołnierzy), Rohlanda (5200 żołnierzy). W połowie lipca korpus gen. Chłapowskiego (dowodzony przez gen. Giełguda) i korpus gen. Franciszka Rohlanda zmuszone zostały przez Rosjan do przekroczenia granicy Królestwa Prus, co oznaczało, że wojska powstańcze utraciły 15 000 żołnierzy regularnej polskiej armii z pełnym uzbrojeniem i wyposażeniem.

Przy przekraczaniu granicy w połowie lipca 1831 gen. Giełgud został zastrzelony przez podwładnego oficera (kpt.Stefan Skulski z 7 pułku piechoty). W liście do żony Deyzydery Chłapowski pisał, że żołnierze wściekli byli na Giełguda za jego niedołęstwo "długo mu grozili i jeden oficer już na terytorium pruskim strzelił mu z pistoletu prosto w serce". W późniejszych relacjach wspomina się, że gen. Giełgud był dobrym żołnierzem, jednak nie potrafił działać samodzielnie i miał zbyt łagodny charakter na głównodowodzącego tak dużą grupą wojsk, które przez to uległo rozprzężeniu.

Z wyprawy litewskiej ocalał jedynie 4-tysięczny korpus gen. Henryka Dembińskiego, który zdołał przebić się 3 sierpnia do Warszawy.

Generała Giełguda pochowano w miejscowości Kisin (lit. Kisiniai) w odległości 10 km od Kłajpedy.

Odznaczony Orderem Świętego Stanisława II klasy z nadania Aleksandra I Romanowa^[2]. W lipcu 1831 odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Virtuti Militari^[3].

Zobacz też

Bibliografia

Tokarz W., Wojna polsko-rosyjska 1830 i 1831 r., Warszawa 1930;
Wojna polsko-ruska 1831 r., oprac. A. K. Puzyrewski, Warszawa 1899;
Wyprawa na Litwę opowiedziana wg zapisków hr. Macieja Mielżyńskiego, Kraków 1908;
Zarembianka Z., Giełgud Antoni [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 7, Kraków 1948-1958, s. 438-440.

↑ Rocznik Woyskowy Królestwa Polskiego. Na rok 1830, s. 8.
↑ Zbigniew Dunin-Wilczyński, Order Św. Stanisława, Warszawa 2006 s. 221.
↑ Xsięga pamiątkowa w 50-letnią rocznicę powstania roku 1830 zawierająca spis imienny dowódzców i sztabs-oficerów, tudzież oficerów, podoficerów i żołnierzy Armii Polskiej w tymż roku Krzyżem Wojskowym „Virtuti Militari” ozdobionych, Lwów 1881, s. 128.

[1] Rocznik Woyskowy Królestwa Polskiego. Na rok 1830, s. 8.

[2] Zbigniew Dunin-Wilczyński, Order Św. Stanisława, Warszawa 2006 s. 221.

[3] Xsięga pamiątkowa w 50-letnią rocznicę powstania roku 1830 zawierająca spis imienny dowódzców i sztabs-oficerów, tudzież oficerów, podoficerów i żołnierzy Armii Polskiej w tymż roku Krzyżem Wojskowym „Virtuti Militari” ozdobionych, Lwów 1881, s. 128.

[1]

[2]

[3]

@@ Linia 18: / Linia 18: @@
  |jednostki           = [[21 Pułk Piechoty Księstwa Warszawskiego]]<br />[[1 Dywizja Piechoty Królestwa Kongresowego]]<br />[[2 Dywizja Piechoty (powstanie listopadowe)]]
  |stanowiska          = [[generał|generał brygady]] <br />
- |wojny i bitwy       = [[Bitwa pod Wawrem]]<br />[[Bitwa pod Białołęką]]<br />[[Bitwa o Olszynkę Grochowską]]<br />[[Bitwa pod Ostrołęką]]
+ |wojny i bitwy       = [[Bitwa pod Wawrem]]<br />[[Bitwa pod Białołęką]]<br />[[Bitwa o Olszynkę Grochowską]]<br />[[Bitwa pod Ponarami]]
 '''[[Wojny napoleońskie]]'''<br />
 '''[[Powstanie listopadowe]]'''
  |późniejsza praca    =
- |odznaczenia = [[Plik:POL Virtuti Militari Kawalerski BAR.svg|40px|Krzyż Kawalerski Orderu Wojennego Virtuti Militari]]
+ |odznaczenia = [[Plik:POL Virtuti Militari Kawalerski BAR.svg|40px|Krzyż Kawalerski Orderu Wojennego Virtuti Militari]][[Plik:RUS Order św. Stanisława (baretka).svg|40px|center]]
  |commons =
 }}
@@ Linia 32: / Linia 32: @@
 W czasie Powstania listopadowego początkowo pełnił służbę generała 1 brygady 1 dywizji piechoty generała Jana Krukowieckiego. Po tym gdy odznaczył się w [[Bitwa pod Wawrem|bitwie pod Wawrem]] dowodząc trzema batalionami 5 pułku piechoty liniowej oraz kilka dni później w [[Bitwa pod Białołęką|bitwie pod Białołęką]] wiążąc rosyjskie oddziały gen. [[Fabian Gottlieb von der Osten-Sacken|Sackena]] mianowany został dowódcą 2 Dywizji Piechoty.
-Po przegranej [[Bitwa pod Ostrołęką (1831)|bitwie pod Ostrołęką]] skierowany na [[Litwa|Litwę]] w celu podtrzymania [[Powstanie listopadowe na ziemiach zabranych|powstania]] w tym regionie. [[29 maja]] stoczył zwycięską [[bitwa pod Rajgrodem|bitwę pod Rajgrodem]], otwierając sobie tym samym drogę na [[Wilno]]. Na Litwie połączył swoją [[2 Dywizja Piechoty (powstanie listopadowe)|2 Dywizją Piechoty]] z wysłanym wcześniej, małym korpusem gen. [[Dezydery Chłapowski|Dezyderego Chłapowskiego]]. Giełgud podjął próbę zdobycia Wilna, jednak 19 czerwca przegrał z Rosjanami [[Bitwa pod Ponarami|bitwę pod Ponarami]] tracąc 2 tys. żołnierzy, po czym był zmuszony przebijać się przez Kowno na Żmudź w kierunku portu w Połądze skąd miało nadejść brytyjskie zaopatrzenie. Giełgud 9 lipca podzielił polskie oddziały na trzy operujące oddzielnie korpusy. W połowie lipca korpus gen. Chłapowskiego (dowodzony przez gen. Giełguda) i korpus gen. [[Franciszek Rohland|Franciszka Rohlanda]] zmuszone zostały przez Rosjan do przekroczenia granicy [[Królestwo Prus|Królestwa Prus]], co oznaczało, że wojska powstańcze utraciły 15 000 żołnierzy regularnej polskiej armii z pełnym uzbrojeniem i wyposażeniem.
+Osłaniał główne siły polskie od wschodu podczas [[Bitwa pod Ostrołęką (1831)|bitwy pod Ostrołęką]], jednak po przegranej i odcięciu od pozostałych wojsk polskich, został skierowany na [[Litwa|Litwę]] w celu podtrzymania [[Powstanie listopadowe na ziemiach zabranych|powstania]] w tym regionie. [[29 maja]] stoczył zwycięską [[bitwa pod Rajgrodem|bitwę pod Rajgrodem]], otwierając sobie tym samym drogę na [[Wilno]]. Na Litwie połączył swoją [[2 Dywizja Piechoty (powstanie listopadowe)|2 Dywizją Piechoty]] z wysłanym wcześniej, małym korpusem gen. [[Dezydery Chłapowski|Dezyderego Chłapowskiego]]. Giełgud podjął próbę zdobycia Wilna, jednak 19 czerwca przegrał z Rosjanami [[Bitwa pod Ponarami|bitwę pod Ponarami]] tracąc 2 tys. żołnierzy, po czym był zmuszony przebijać się przez Kowno na Żmudź w kierunku portu w Połądze skąd miało nadejść brytyjskie zaopatrzenie.
+W dniu 8 lipca 1831 roku Giełgud zaatakował niewielki rosyjski garnizon w [[Szawle|Szawlach]], ale atak się nie powiódł. Po tej porażce Giełgud 9 lipca podzielił polskie oddziały na trzy operujące oddzielnie korpusy - była to grupa Chłapowskiego (3600 żołnierzy), Dembińskiego (4000 żołnierzy), Rohlanda (5200 żołnierzy). W połowie lipca korpus gen. Chłapowskiego (dowodzony przez gen. Giełguda) i korpus gen. [[Franciszek Rohland|Franciszka Rohlanda]] zmuszone zostały przez Rosjan do przekroczenia granicy [[Królestwo Prus|Królestwa Prus]], co oznaczało, że wojska powstańcze utraciły 15 000 żołnierzy regularnej polskiej armii z pełnym uzbrojeniem i wyposażeniem.
-Przy przekraczaniu granicy w połowie lipca [[1831]] gen. Giełgud został zastrzelony przez podwładnego oficera (kpt.Stefan Skulski z 7 pułku piechoty). W liście do żony Deyzydery Chłapowski pisał, że żołnierze wściekli byli na Giełguda za jego niedołęstwo ''"długo mu grozili i jeden oficer już na terytorium pruskim strzelił mu z pistoletu prosto w serce"''.
+Przy przekraczaniu granicy w połowie lipca [[1831]] gen. Giełgud został zastrzelony przez podwładnego oficera (kpt.Stefan Skulski z 7 pułku piechoty). W liście do żony Deyzydery Chłapowski pisał, że żołnierze wściekli byli na Giełguda za jego niedołęstwo ''"długo mu grozili i jeden oficer już na terytorium pruskim strzelił mu z pistoletu prosto w serce"''. W późniejszych relacjach wspomina się, że gen. Giełgud był dobrym żołnierzem, jednak nie potrafił działać samodzielnie i miał zbyt łagodny charakter na głównodowodzącego tak dużą grupą wojsk, które przez to uległo rozprzężeniu.
-Z wyprawy litewskiej ocalał jedynie 4-tysięczny korpus gen. [[Henryk Dembiński (generał)|Henryka Dembińskiego]], który zdołał przebić się do Warszawy.
+Z wyprawy litewskiej ocalał jedynie 4-tysięczny korpus gen. [[Henryk Dembiński (generał)|Henryka Dembińskiego]], który zdołał przebić się 3 sierpnia do Warszawy.
-Generała pochowano w miejscowości Kisin (lit. [[Kisiniai]]) w odległości 10 km od Kłajpedy.
+Generała Giełguda pochowano w miejscowości Kisin (lit. [[Kisiniai]]) w odległości 10 km od Kłajpedy.
 Odznaczony [[Order Świętego Stanisława|Orderem Świętego Stanisława]] II klasy z nadania [[Aleksander I Romanow|Aleksandra I Romanowa]]<ref>Zbigniew Dunin-Wilczyński, Order Św. Stanisława, [[Warszawa]] [[2006]] s. 221.</ref>. W lipcu [[1831]] odznaczony Krzyżem Kawalerskim [[Order Virtuti Militari|Orderu Virtuti Militari]]<ref>Xsięga pamiątkowa w 50-letnią rocznicę powstania roku 1830 zawierająca spis imienny dowódzców i sztabs-oficerów, tudzież oficerów, podoficerów i żołnierzy Armii Polskiej w tymż roku Krzyżem Wojskowym „Virtuti Militari” ozdobionych, [[Lwów]] [[1881]], s. 128.</ref>.