Żmudź: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana]

Usunięta treść Dodana treść

Jednokolumnowy

Wersja z 12:46, 7 cze 2013


Współczesna flaga Żmudzi	Współczesny herb wielki Żmudzi

Regiony etnograficzne Litwy, kolorem jasnozielonym zaznaczono Żmudź ze stolicą w Telszach

Herb Księstwa Żmudzkiego I Rzeczypospolitej

Żmudź (łac. Samogitia, żmudz. Žemaitėjė, lit. Žemaitija) – jeden z pięciu regionów etnograficznych współczesnej Litwy, a także historyczna nazwa Dolnej Litwy. Dawna jednostka podziału terytorialnego (starostwo równoważne województwu) przedrozbiorowej Rzeczypospolitej Polskiej, jako Księstwo Żmudzkie należące do Wielkiego Księstwa Litewskiego. Od 1918 r. część Litwy.

Pod względem geograficznym tworzy Pojezierze Żmudzkie (zwane także Wysoczyzną Żmudzką) o charakterze morenowym, do 230 m wysokości n.p.m., w zachodniej części Litwy. Ziemie równinne, średnio urodzajne.

Od XIII wieku najeżdżana przez Krzyżaków i kawalerów mieczowych. W Królewcu w 1384 roku książę Witold obiecał Żmudź Zakonowi Krzyżackiemu w zamian za pomoc. Potwierdził to układ nad rzeką Ełkiem w 1390 roku.

W roku 1398 Witold Kiejstutowicz pokojem na wyspie Salin odstąpił region po rzekę Niewiaża Krzyżakom, którzy ustanowili tu własną jednostkę terytorialną: wójtostwo. Zaczęto wtedy powolną chrystianizację tej ziemi. W roku 1400 wojska litewskie pod wodza Witolda pomagały Krzyżakom zajmować Żmudź (w zamian Krzyżacy wzięli udział w bitwie nad Worsklą). Jednocześnie za wiedzą Witolda wybuchło na Żmudzi powstanie w 1401 roku. Pod koniec roku Litwa oficjalnie zaczęła pomagać powstańcom. Krzyżacy odpowiedzieli wspierając Świdrygiełłę, z którym podpisali układ w Malborku w 1402 roku. Wojna litewsko-żmudzka zakończyła się w roku 1403 pokojem w Raciążu, na mocy którego Żmudź pozostała w rękach Krzyżackich. W 1404 roku wójtem Żmudzi został Michał Küchmeister. W roku 1405 i 1406 wojska litewskie ponownie wspierały Krzyżaków przeciwko Żmudzinom. Głównymi zamkami krzyżackimi na Żmudzi były Dubissa, Tylża, Fredeburg, zamek nad Ełkiem. W czerwcu 1409 ponownie wybuchło powstanie, a Witold przysłał swego namiestnika Rumbolda.^[1] W 1411 r. Krzyżacy zrzekli się Żmudzi podpisując pokój toruński.

W 1413 r. Żmudź została włączona do Litwy jako starostwo z zachowaniem pewnych przywilejów. W tym samym roku przyjęła chrzest. Starostwem żmudzkim zarządzali starostowie. W 1417 powstała diecezja żmudzka ze stolicą w Miednikach.

W 1418 roku ludność Żmudzi podniosła bunt przeciwko Witoldowi i opowiadając się za Świdrygiełłą sprzeciwili się chrystianizacji, ale Kieżgajło Wolumintowicz krwawo go stłumił ścinając 60 najważniejszych przywódców żmudzińskich

Błąd w przypisach: Brak znacznika zamykającego </ref> po otwartym znaczniku <ref>

BŁĄD PRZYPISÓW

</ref>.

Władcy Polski przywrócili tytuł książąt żmudzkich w 1441 roku (łac. duces Samogitiae) i zachowali go do 1795.

Wielki książę

↑ Stefan Kuczyński: Wielka wojna z Zakonem Krzyżackim w latach 1409-1411. Warszawa: MON, 1955, s. 83-87.

Zobacz też

Linki zewnętrzne

Żmudź, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 795 .

Szablon:Link FA

[1] Stefan Kuczyński: Wielka wojna z Zakonem Krzyżackim w latach 1409-1411. Warszawa: MON, 1955, s. 83-87.

[1]

@@ Linia 23: / Linia 23: @@
 W roku [[1398]] Witold Kiejstutowicz [[Pokój na wyspie Salin|pokojem na wyspie Salin]] odstąpił region po rzekę [[Niewiaża]] Krzyżakom, którzy ustanowili tu własną jednostkę terytorialną: wójtostwo. Zaczęto wtedy powolną chrystianizację tej ziemi. W roku [[1400]] wojska litewskie pod wodza Witolda pomagały Krzyżakom zajmować Żmudź (w zamian Krzyżacy wzięli udział w [[bitwa nad Worsklą|bitwie nad Worsklą]]). Jednocześnie za wiedzą Witolda wybuchło na Żmudzi powstanie w [[1401]] roku. Pod koniec roku Litwa oficjalnie zaczęła pomagać powstańcom. Krzyżacy odpowiedzieli wspierając [[Świdrygiełło|Świdrygiełłę]], z którym podpisali układ w Malborku w [[1402]] roku. Wojna litewsko-żmudzka zakończyła się w roku [[1403]] [[pokój w Raciążu|pokojem w Raciążu]], na mocy którego Żmudź pozostała w rękach Krzyżackich. W [[1404]] roku wójtem Żmudzi został [[Michał Küchmeister von Sternberg|Michał Küchmeister]]. W roku [[1405]] i [[1406]] wojska litewskie ponownie wspierały Krzyżaków przeciwko Żmudzinom. Głównymi zamkami krzyżackimi na Żmudzi były [[Dubissa]], [[Tylża]], [[Fredeburg(żmudź)|Fredeburg]], zamek nad Ełkiem. W czerwcu [[1409]] ponownie wybuchło powstanie, a Witold przysłał swego namiestnika [[Rumbold Wolimuntowicz|Rumbolda]].<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Kuczyński| imię = Stefan| autor link = | tytuł =Wielka wojna z Zakonem Krzyżackim w latach 1409-1411 | wydawca = MON| miejsce = Warszawa| rok = 1955| strony =83-87| isbn = }}</ref> W [[1411]] r. Krzyżacy zrzekli się Żmudzi podpisując [[Pokój toruński 1411|pokój toruński]].
-W [[1413]] r. Żmudź została włączona do Litwy jako [[starosta|starostwo]] z zachowaniem pewnych przywilejów. W tym samym roku przyjęła chrzest. Starostwem żmudzkim zarządzali [[Starostowie generalni żmudzcy|starostowie]]. W [[1417]] powstała [[diecezja żmudzka]] ze stolicą w [[Wornie|Miednikach]]. [[Władcy Polski]] przywrócili tytuł [[Księstwo żmudzkie|książąt żmudzkich]] w [[1441]] roku (łac. ''duces Samogitiae'')  i zachowali go do [[1795]].
+W [[1413]] r. Żmudź została włączona do Litwy jako [[starosta|starostwo]] z zachowaniem pewnych przywilejów. W tym samym roku przyjęła chrzest. Starostwem żmudzkim zarządzali [[Starostowie generalni żmudzcy|starostowie]]. W [[1417]] powstała [[diecezja żmudzka]] ze stolicą w [[Wornie|Miednikach]].
+W 1418 roku ludność Żmudzi podniosła bunt przeciwko Witoldowi i opowiadając się za Świdrygiełłą sprzeciwili się chrystianizacji, ale Kieżgajło Wolumintowicz krwawo go stłumił ścinając 60 najważniejszych przywódców żmudzińskich<ref><ref>K. Pietkiewicz, Kieżgajłowie i ich latyfundium do poł. XVI wieku, UAM Poznań 1982</ref></ref>.
+[[Władcy Polski]] przywrócili tytuł [[Księstwo żmudzkie|książąt żmudzkich]] w [[1441]] roku (łac. ''duces Samogitiae'') i zachowali go do [[1795]].
 '''Wielki książę'''