Czerwonogród (obwód tarnopolski): Różnice pomiędzy wersjami

Czerwonogród
Урочище Червоне
	; Widok ruin pałacu Ponińskich
	Herb
Państwo	Ukraina
Obwód	tarnopolski
Rejon	zaleszczycki
	Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Położenie na mapie Ukrainy Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}\|type:landmark}

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 11:43, 11 gru 2015

Położenie Czerwonogrodu na pol. mapie sztabowej z 1925

Położenie na mapie woj. tarnopolskiego w roku 1939

Czerwonogród, dziś Uroczyszcze Czerwone (ukr. Урочище Червоне) koło Nyrkowa) – miejscowość na Podolu w zachodniej Ukrainie, w rejonie zaleszczyckim obwodu tarnopolskiego. Czerwonogród, położony jest nad rzeką Dżuryń, wpadającą do Dniestru w pobliżu Zaleszczyk.

Historia

Według jednej z hipotez jest to historyczny "Czerwień" - położona na terenie plemienia Lędzian (Lechitów) stolica polskich Grodów Czerwieńskich (Ziemi Czerwieńskiej)^[1], które to potem (wedle opisu Nestora) na Polakach zdobył książę ruski wyprawiając się na Lachów, zajął ich Grody. Wtedy Czerwonogród stał się jedną z siedzib książąt ruskich ...Rusi Czerwonej. W późniejszym czasie rządzili tu Tatarzy, hospodarze mołdawscy, a także władcy litewscy. Kiedy w XIV w. Litwini wygnali z tych ziem Mongoło-Tatarów i zbudowali pierwszą drewnianą fortecę, osiadł tu zakon dominikanów, budując pierwszy klasztor misyjny. W 1395 r. król Jagiełło podporządkował (przywrócił) te ziemie Polsce. W Czerwonogrodzie intensywnie rozwijały się rzemiosła i handel. W 1434 r. miasto zdobyło miano królewskiego, a 14 lat później, w 1448 r., otrzymało prawo magdeburskie. W ХVII w. Miasto stało się własnością rodu Danyłowiczów, którzy zbudowali tam pierwszą kamienną fortecę. W 1615 r. na koszt rodziny Lisieckich zbudowano tu również kościół.

Do 1772 roku w zamku mieściła się siedziba powiatu w województwie podolskim I Rzeczypospolitej, do 1772 był również Czerwonogród starostwem niegrodowym. Po rozbiorze Polski w 1772 r. utracił znaczenie. W 1778 r. stał się własnością księcia Karola Ponińskiego.

Podczas II wojny światowej Czerwonogród z uwagi na dogodne położenie był siedzibą polskiej samoobrony przed atakami bojówek OUN-UPA. W murowanych budynkach zamku, młyna, kościoła i Domu Ludowego włącznie z mieszkańcami sąsiednich wsi nocowało do 1500 osób. W nocy z 2 na 3 lutego 1945 roku UPA spaliła Czerwonogród i zabiła 49-60 Polaków. Zamordowanych, w tym księdza Jurasza, pochowano w dole po wapnie usytuowanym na placu kościelnym. Pozostali przy życiu ewakuowali się do Tłustego i Zaleszczyk.

Osobny artykuł: Zbrodnia w Czerwonogrodzie.

W 2003 r. na terenie Czerwonogrodu zamieszkali mnisi Ukraińskiej Autokefalicznej Cerkwi Prawosławnej.

Czerwonogród znany jest też z najwyżej położonego wodospadu na obszarze dawnej Małopolski Wschodniej^[2].

Jedna z hipotez historycznych wiąże genezę pochodzenia nazwy Rusi Czerwonej od miejscowości Czerwonogród^[a]. Obecnie hipoteza ta została przez historyków podważona, a naukowcy wskazują na Czerwień jako faktyczny gród z którego nazwy wywodzi się termin "Rusi Czerwonej".

Zabytki

zamek - w XIV w. Litwini zbudowali pierwszą drewnianą fortecę. W ХVII w. ród Danyłowiczów zbudował tu pierwszą kamienną fortecę. Do 1772 roku w zamku mieściła się siedziba powiatu w województwie podolskim I Rzeczypospolitej. Na początku ХІХ w. istniejący tu zamek przebudowano na pałac według projektu lwowskiego architekta Juliana Zacharowicza. W ciągu pierwszej połowy XIX w. pałac był udoskonalany przez syna Ponińskiego, Kaliksta. Ostatnią jego właścicielką została na początku ХХ w. księżna Maria Lubomirska. Podczas pierwszej i drugiej wojny światowej zamek poważnie zniszczono. W 2013 roku, ze względu na brak prowadzenia prac konserwatorskich i zabezpieczających, jedna z dwóch wież zamkowych uległa częściowemu zawaleniu.

Urodzeni

Tadeusz Somogi urodził się 1 stycznia 1922 w Czerwonogrodzie, polski aktor teatralny i filmowy.

Zobacz też

↑ Nazwa Czerwonogród pochodzić ma od czerwonego piaskowca, który tu licznie występuje

↑ Piotr Wiesław Jakubiak: [http://blogmedia24.pl/node/50524 Grody Czerwieńskie Monumentalne fałszerstwo historii]. [dostęp 2014-09-30].
↑ Ewa Perlińska. Zapomniana Historia. Czerwonogród na Podolu. „Ciekawe Miejsca”. 2, s. 7–10, maj 2007. (pol.).

Linki zewnętrzne

Czerwonogród, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 845 .
Oksana Dudar: Czerwonogrodu nie znajdziemy już na żadnej mapie. Kurier Galicyjski, 16 - 28 lipca 2010. [dostęp 2015-01-01]. (pol.).
zamek w Czerwonogrodzie
zdjęcia z Czerwonogrodu

Literatura

Andrzej W. Kaczorowski, Czerwonogród - perła Podola [w:] Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej Nr 1-2 (96-97) styczeń-luty 2009, s. 156-161

[3] Nazwa Czerwonogród pochodzić ma od czerwonego piaskowca, który tu licznie występuje

[1] Piotr Wiesław Jakubiak: [http://blogmedia24.pl/node/50524 Grody Czerwieńskie Monumentalne fałszerstwo historii]. [dostęp 2014-09-30].

[2] Ewa Perlińska. Zapomniana Historia. Czerwonogród na Podolu. „Ciekawe Miejsca”. 2, s. 7–10, maj 2007. (pol.).

[1]

[2]

[a]

@@ Linia 36: / Linia 36: @@
 Do [[1772]] roku w zamku mieściła się siedziba powiatu w [[Województwo podolskie|województwie podolskim]] [[I Rzeczpospolita|I Rzeczypospolitej]], do 1772 był również Czerwonogród starostwem niegrodowym. Po rozbiorze Polski w 1772 r. utracił znaczenie. W 1778 r. stał się własnością księcia Karola Ponińskiego.
-Podczas [[II wojna światowa|II wojny światowej]] Czerwonogród z uwagi na dogodne położenie był siedzibą polskiej samoobrony przed atakami bojówek [[Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów|OUN]]-[[Ukraińska Powstańcza Armia|UPA]]. W murowanych budynkach zamku, młyna, kościoła i Domu Ludowego włącznie z mieszkańcami sąsiednich wsi nocowało do 1500 osób. W nocy z 2 na [[3 lutego]] [[1945]] roku UPA spaliła Czerwonogród i zabiła 49-60 Polaków. Pozostali przy życiu ewakuowali się do [[Tłuste (rejon zaleszczycki)|Tłustego]] i [[Zaleszczyki|Zaleszczyk]].
+Podczas [[II wojna światowa|II wojny światowej]] Czerwonogród z uwagi na dogodne położenie był siedzibą polskiej samoobrony przed atakami bojówek [[Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów|OUN]]-[[Ukraińska Powstańcza Armia|UPA]]. W murowanych budynkach zamku, młyna, kościoła i Domu Ludowego włącznie z mieszkańcami sąsiednich wsi nocowało do 1500 osób. W nocy z 2 na [[3 lutego]] [[1945]] roku UPA spaliła Czerwonogród i zabiła 49-60 Polaków. Zamordowanych, w tym księdza Jurasza, pochowano w dole po wapnie usytuowanym na placu kościelnym. Pozostali przy życiu ewakuowali się do [[Tłuste (rejon zaleszczycki)|Tłustego]] i [[Zaleszczyki|Zaleszczyk]].
 {{Osobny artykuł|Zbrodnia w Czerwonogrodzie}}