Pokój w Raciążku

Pokój w Raciążu – porozumienie polsko-litewsko-krzyżackie z 22 maja 1404 roku dotyczące wykupu przez Polskę Ziemi dobrzyńskiej i zamku w Złotorii oraz potwierdzenia prawnego statusu Żmudzi.

Pokój w Raciążku

Państwo polsko-litewskie w latach 1386-1434

Ruiny zamku w Raciążku

Tło

W styczniu 1402 roku litewski książę Świdrygiełło zbiegł do Krzyżaków, z którymi wszedł wcześniej w porozumienie chcąc przy ich pomocy pozbawić władzy na Litwie księcia Witolda. Świdrygiełło w marcu 1402 roku przebywając w Malborku ogłosił się Wielkim Księciem Litewskim i zgodził się potwierdzić, że Krzyżacy mają prawa do Żmudzi oraz uznał ich pretensje do Pskowa. Jednocześnie zyskał poparcie prawosławnych bojarów na terenie Litwy. Następnie Świdrygiełło razem z Krzyżakami inflanckimi najechał na Litwę zagrażając Wilnu, ale nie udało mu się pokonać Witolda, którego wsparły wojska polskie (zdobyto krzyżacki Dyneburg i Gotterswerder). Wspólnemu stanowisku polsko-litewskiemu sprzyjała zawarta w 1401 roku Unia wileńsko-radomska. Zakon odpowiedział wielką wyprawą w lipcu 1402 roku, która jednak nie pokonała Witolda. W lutym 1403 roku Krzyżacy i Świdrygiełło ponowili atak, ale nie nie byli w stanie uzyskać konkretnych rezultatów. W 1403 roku polska dyplomacja uzyskała od papieża bullę zakazującą Krzyżakom atakowania Litwy. Doprowadziło to do rozejmu, na mocy którego Krzyżacy w 1404 roku zerwali układ sojuszniczy ze Świdrygiełłą.

W dniach 18-23 maja 1404 roku na zamku w Raciążku przebywali król Władysław II Jagiełło i książę Witold Kiejstutowicz, których posłowie spotkali się z posłami krzyżackimi na wiślanej wyspie pod zamkiem. Negocjacje zakończono 21 maja, a dokumenty podpisano 22 maja na kępie wiślanej pod zamkiem.

Postanowienia pokoju

• Król Władysław Jagiełło otrzymał prawo wykupu Ziemi dobrzyńskiej od Zakonu Krzyżackiego za kwotę 50 000 florenów węgierskich w ciągu 1 roku i 6 tygodni. Ziemia dobrzyńska została wykupiona przez Polskę w 1405 roku.
• Król otrzymał prawo wykupu Zamku w Złotorii wraz z dystryktem za kwotę 2400 kop groszy czeskich w ciągu 1 roku i 6 tygodni. Zamek ten bezprawnie oddał w zastaw Krzyżakom w 1391 roku Władysław Opolczyk.
• Książę Witold Kiejstutowicz odnowił postanowienia Pokoju salińskiego i potwierdził rezygnację ze Żmudzi.
• Konrad von Jungingen zrzekł się wszelkich pretensji do Litwy.

• 

  Pieczęć majestatyczna duża króla Władysława Jagiełły

  Konrad von Jungingen zobowiązał się nie zawierać sojuszy z ludźmi, którzy mogliby być szkodliwi dla Korony Królestwa Polskiego. Zobowiązanie to dotyczyło m.in. Świdrygiełły.
• Król Władysław Jagiełło i Konrad von Jungingen potwierdzili Pokój kaliski z 1343 roku podpisany przez Kazimierza Wielkiego i Zakon.
• Król Władysław Jagiełło jako najwyższy książę litewski potwierdził Pokój saliński z 1398 roku, w którym Witold odstąpił Żmudź na rzecz Zakonu Krzyżackiego.
• Witold zgodził się, że jeśliby naruszył Pokój saliński to naraziłby się na wojnę z Zakonem, która nie objęłaby jednak Królestwa Polskiego i nie naruszyłaby zawartego z nim pokoju.
• Witold Kiejstutowicz zobowiązał się nie przyjmować w swoim kraju Żmudzinów przed rozmowami jego pełnomocników z posłami Zakonu.
• Przy okazji zjazdu Witold zaprezentował też polskie postulaty dotyczące Pomorza Gdańskiego.

Kolejny spór

Porozumienie okazało się mieć charakter przejściowy, gdy w maju 1409 wybuchło na Żmudzi powstanie przeciwko Krzyżakom, a Ulryk von Jungingen wypowiedział wojnę Królestwu Polskiemu i rozpoczęła się Wielka wojna z zakonem krzyżackim.

Bibliografia

• Marek Derwich, Monarchia Piastów, Warszawa-Wrocław 2003, Wydawnictwo Dolnośląskie, ISBN 83-7023-989-7
• Przemysław Nowak, Dokumenty pokoju w Raciążku w 1404 roku [Die Urkunden des Friedens von Razianz aus dem Jahr 1404], Kraków, Studia Źródłoznawcze - Commentationes 40 (2002), 57–77
• M. Goyski, Sprawa zastawu ziemi dobrzyńskiej przez Władysława Opolczyka i pierwsze lata sporu, Przegląd Historyczny 3, 1906

Zobacz też

• stosunki polsko-krzyżackie
• Historia Polski (1386–1492)