Stanisław Jastrzębski (pedagog)
| Data urodzenia |
11 kwietnia 1941 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
24 marca 2014 |
| Miejsce spoczynku |
cmentarz Rakowicki w Krakowie |
| Zawód, zajęcie |
nauczyciel historii |
| Narodowość |
polska |
| Alma Mater | |
| Pracodawca | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Stanisław Jastrzębski (ur. 11 kwietnia 1941, zm. 24 marca 2014 w Krakowie[1]) – polski pedagog, wieloletni nauczyciel historii w I Liceum Ogólnokształcącym im. Bartłomieja Nowodworskiego w Krakowie, animator Teatru Słowa pod Krzyżem.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Maturę zdał w II Liceum Ogólnokształcącym im. Sobieskiego w Krakowie[2] w 1958 r. Następnie po ukończeniu studiów historycznych na Uniwersytecie Jagiellońskim w 1964 roku rozpoczął pracę pedagogiczną w I Liceum Ogólnokształcącym w Krakowie, gdzie dał się poznać pokoleniom nowodworczyków jako wybitny nauczyciel historii[3]. W myśl anegdoty na lekcji tak sugestywnie omawiał postać Dymitra Samozwańca, zwanego Grigorijem „Griszką” Otriepjewem, że pseudonim „Grisza” przylgnął do niego na zawsze. Jesienią 1977 roku rozpracowywany przez Służbę Bezpieczeństwa w toku działań związanych z inwigilacją Andrzeja Wajdy[4].
Pod koniec życia schorowany zamieszkał w pawilonie artystów Zakładu im. Helclów[5]. Został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie[a][6][7].
Upamiętnienia[edytuj | edytuj kod]
Uczniowie I LO im. B. Nowodworskiego w Krakowie zainicjowali projekt „(Po)równaj do starszego” inspirowany postacią Jastrzębskiego, w ramach którego gromadzą informacje na temat absolwentów szkoły[8].
Twórczość teatralna[edytuj | edytuj kod]
Już w swojej pracy magisterskiej zdradzał zainteresowanie teatrem i pozostał mu wierny inspirując i pociągając za sobą wielu młodych ludzi jako animator Teatru Słowa pod Krzyżem. Teatr ten rozpoczął działalność w roku 1979 i funkcjonował w ramach Tygodni Kultury Chrześcijańskiej w stanie wojennym, wpisując się w nurt kultury niezależnej[9], a dla młodzieży stanowiąc doświadczenie twórczej i niekonwencjonalnej pedagogiki. Teatr dał liczne przedstawienia, m.in. u sióstr Sercanek, z którymi Stanisław Jastrzębski był od lat związany, a także w Rzymie, Paryżu, La Ferté, we Lwowie, Złoczowie i w kaplicach domów pomocy społecznej Krakowa, Górnego Śląska i Zagłębia. Tytuły niektórych przedstawień[10]:
- Hiob – młodzieńczy dramat Karola Wojtyły (1983)
- Historyja o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim paulina Mikołaja z Wilkowiecka (1986)
- Misterium Świętego Franciszka według dramatu Romana Brandstaettera (1994)
- Dzień gniewu według dramatu Romana Brandstaettera (1996)[11]
- Pokutnik z Osjaku według dramatu Romana Brandstaettera (2000)
- Maryja – Matka Życia (2005)
Stanisław Jastrzębski był także związany z Teatralnym Centrum Wartości i Pojednania „Theatrum Mundi” im. Mieczysława Kotlarczyka pod patronatem Uniwersytetu Papieskiego w Krakowie, gdzie wystawiał, grał i reżyserował w przedstawieniach, m.in.[12]:
- Królowa Polskiej Korony – misterium Maryjne oparte na tekstach Stanisława Wyspiańskiego, zagrane w Paryżu (2004)
- Polskie Betlejem – misterium bożonarodzeniowe (2004)[13]
Publikacje[edytuj | edytuj kod]
- Dzieje młodzieżowego teatru szkolnego w gimnazjach ogólnokształcących Krakowa z pierwszej połowy lat międzywojennych (praca magisterska, 1964)[14]
- Autobiografia (2018)[15]
Nagrody i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]
- złota odznaka lektora TWP[16]
- 2003 – Pro Ecclesia et Pontifice[17]
- 2013 – Medal 425-lecia I LO im. B. Nowodworskiego w Krakowie[18]
- 2014 – Odznaka „Honoris Gratia”[19]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ kwatera: LXXI, rząd: 20, miejsce: 1
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Bogdan Gancarz: Zmarł Stanisław Jastrzębski. [w:] Gość Niedzielny krakowski [on-line]. 2014-04-03. [dostęp 2019-04-15]. (pol.).
- ↑ Stanisław Jastrzębski. [w:] Sławni absolwenci [on-line]. II Liceum Ogólnokształcące im. Króla Jana III Sobieskiego w Krakowie, 2014. [dostęp 2019-04-15]. (pol.).
- ↑ Józef Bąk: Semper in altum: z dziejów Szkół Nowodworskich. Wyd. I. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1976, s. 313, seria: Cracoviana seria II: Ludzie i wydarzenia. [dostęp 2019-04-12]. Cytat: „Ponadto minister przyznał nagrody indywidualne […] Stanisławowi Jastrzębskiemu”. (pol.).
- ↑ Witold Bereś, Krzysztof Burnetko: Andrzej Wajda. Podejrzany. Kraków – Limanowa: Agora SA i Fundacja „Świat ma Sens”, 2013, s. 174, seria: Biblioteka Gazety Wyborczej. ISBN 978-83-268-1278-1.
- ↑ Janusz Kotynia: Grisza Nowodworek. YouTube, 2013. [dostęp 2019-04-14]. (pol.).
- ↑ (Po)Równaj Do Starszego. YouTube, 2014-2015. [dostęp 2019-04-14]. (pol.).
- ↑ Stanisław Dziwisz: List na uroczystość pogrzebową Stanisława Jastrzębskiego. W: Pamięci profesora… 2015 ↓. s. 17–20.
- ↑ Michał Dobrołowicz: Licealiści poznają swoich „starszych kolegów”: „(Po)równaj Do Starszego”. rmf24.pl, 1 kwietnia 2015. (pol.).
- ↑ Łucja Marek i inni, Pośród armii – muza w Kościele, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”, 11 (1-2 (122–123) 2011), Instytut Pamięci Narodowej, s. 2,10, ISSN 1641-9561 (pol.).
- ↑ Piotr Boroń. Rozmowa z prof. Jastrzębskim. „Tygodnik Salwatorski”. 48/102, 1996-12-01. [zarchiwizowane z adresu 2014-04-08]. (pol.).
- ↑ Tygodnik Salwatorski, 19 października 1997.
- ↑ Theatrum Mundi. Na początku było słowo…. Teatralne Centrum Wartości i Pojednania „Theatrum Mundi” im. Mieczysława Kotlarczyka. [dostęp 2014-04-08]. (pol.).
- ↑ Cezary Lackorzyński: Theatrum Mundi, czyli Pielgrzymowanie po śladach. Dziennik z podróży.. Tygodnik Katolicki Niedziela 2004, 11. [dostęp 2014-04-09]. (pol.).
- ↑ Pamięci profesora… 2015 ↓, s. 39–77.
- ↑ Nowodworek z pamięci… 2018 ↓, s. 479–482.
- ↑ Henryk Sędziwy: I Liceum im. Bartłomieja Nowodworskiego w Krakowie w latach 1945–1971. W: Sędziwy i Bąk 1988 ↓. s. 25.
- ↑ Noty o autorach: Stanisław Jastrzębski ps. „Grisza”. W: Nowodworek z pamięci… 2018 ↓. s. 490.
- ↑ Profesor Stanisław Jastrzębski. I Liceum Ogólnokształcące im. Bartłomieja Nowodworskiego w Krakowie, 2014. [dostęp 2019-04-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-31)]. (pol.).
- ↑ Zarządzenie nr 890/2014 Prezydenta Miasta Krakowa z dnia 03.04.2014 r. w sprawie nadania odznaki Honoris Gratia pośmiertnie panu Stanisławowi Jastrzębskiemu [online] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Henryk Sędziwy, Józef Bąk: Historia szkół nowodworskich w latach 1945–1988. Kraków: Wydawnictwo AGH, 1988. (pol.).
- Pamięci profesora Stanisława Jastrzębskiego. Julian Dybiec (red.). Kraków: Bikstudio Krzysztof Marek Szwaczka, 2015. ISBN 978-83-61466-23-9. (pol.).
- Nowodworek z pamięci: uczniowie, absolwenci i nauczyciele we wspomnieniach, biografiach i anegdotach. Wojciech Strokowski (oprac.). T. 1: 430 lat Szkół Nowodworskich (1588-2018) publikacja jubileuszowa. Kraków: Wydawnictwo Fall, 2018. ISBN 978-83-66027-20-6. (pol.).
- Absolwenci II Liceum Ogólnokształcącego im. Króla Jana III Sobieskiego w Krakowie
- Polscy nauczyciele historii
- Polscy pedagodzy
- Urodzeni w 1941
- Zmarli w 2014
- Pochowani na cmentarzu Rakowickim
- Polacy odznaczeni Krzyżem Pro Ecclesia et Pontifice
- Odznaczeni odznaką „Honoris Gratia”
- Absolwenci Wydziału Filozoficzno-Historycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego