Cukrowiec lekarski
Systematyka | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Klad | |
Klad | |
Klad | |
Klasa | |
Klad | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek |
cukrowiec lekarski |
Nazwa systematyczna | |
{{{nazwa łacińska}}} L. 1753 {{{cytat}}} |
Cukrowiec lekarski, trzcina cukrowa (Saccharum officinarum L.) – gatunek byliny należący do rodziny wiechlinowatych (Poaceae), rodzaju cukrowiec. Prawdopodobnie pochodzi z Nowej Gwinei. Z Azji południowej ok. 800 r. n.e. do Basenu Morza Śródziemnego przenieśli ją Arabowie.
Morfologia
- Łodyga
- Źdźbło osiąga wysokość do 2–6 (8) m i średnicę 2–7 cm, jest nierozgałęzione. U dołu nagie i woskowate, z pierścieniami blizn po liściach, u góry okryte zachodzącymi na siebie pochwami liściowymi. Zwykle żółtawe lub czerwonawe. Międzywęźla mają ok. 20 cm, skracają się w dole źdźbła.
- Liście
- Naprzemianległe o długości 50–200 cm i szerokości 4–10 cm. Z szerokim i jasnym nerwem środkowym oraz ostrym brzegiem blaszki.
- Kwiaty
- Niepozorne, w biało owłosionych kłoskach zebranych setkami w piramidalną wiechę.
- Owoce
- Podłużne ziarniaki, w uprawie rzadko obecne.
Biologia
W węzłach łodygi wyrastają korzenie (w dole) lub ich zawiązki, a nad nimi znajduje się strefa przyrostu pozbawiona nalotu woskowego.
Miękisz wewnątrz źdźbła zawiera do 20% cukrów.
Zastosowanie
- Roślina jadalna
- Surowiec do wyrobu cukru spożywczego – trzcina cukrowa jest surowcem, z którego powstaje ponad połowa światowej produkcji cukru (cukier uzyskiwany z trzciny cukrowej nazywany jest cukrem trzcinowym). W strefie umiarkowanej trzcina zastępowana jest przez burak cukrowy, z którego produkuje się cukier buraczany.
- Surowiec do wyrobu alkoholu – podstawowy surowiec do produkcji rumów.
- Kawałki źdźbła spożywane są jako słodycze.
- Inne zastosowania
- W Brazylii część trzciny przeznacza się na produkcję etanolu, gdzie alkohol ten służy jako paliwo do samochodów.
- Trzcina może być również surowcem w przemyśle papierniczym i farmaceutycznym.
- Surowiec do wyrobu celoteksu.
Uprawa
Uprawy koncentrują się w strefie klimatu zwrotnikowego i podzwrotnikowego między 30° szerokości geograficznej północnej i południowej. Okres wegetacji wynosi od 12 do 16 miesięcy[2]. Do jej uprawy niezbędne są opady w granicach 1200-1600 mm/rocznie, wysokie temperatury – powyżej 20 °C, żyzne gleby i intensywne nawożenie. Gatunek rośnie na różnych glebach – od umiarkowanie kwaśnych do umiarkowanie zasadowych, pod warunkiem, że są dobrze odwodnione, luźne, głębokie i utrzymują wilgoć. Długa pora deszczowa pozwala na 7-10 miesięcy wzrostu rośliny, krótki okres suchy – na wzrost zawartości cukru, a także sprawia, że dostęp do pól staje się łatwiejszy, zmniejsza też straty powstające wówczas, kiedy trzcina jest ścinana przy dużej wilgotności. Większość odmian trzciny może dać kilka kolejnych zbiorów, z których każdy następny jest mniejszy. Na dużą skalę trzcina cukrowa jest uprawiana najczęściej na obszarach o mało urozmaiconej rzeźbie terenu – sprzyja to mechanizacji w uprawie oraz transportowi. W celu uzyskania maksymalnego plonu cukru, trzcina musi być jak najszybciej przetransportowana do cukrowni oraz przetworzona.
Najwięksi producenci trzciny cukrowej (2014)[3] (w milionach ton) | |
---|---|
Brazylia | 737,2 |
Indie | 352,1 |
Chiny | 125,6 |
Tajlandia | 103,7 |
Pakistan | 67,5 |
Meksyk | 56,7 |
Kolumbia | 38,2 |
Filipiny | 32,5 |
Indonezja | 28,6 |
Stany Zjednoczone | 28,0 |
Łącznie na świecie | 1,90 mld ton |
Przypisy
- ↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website. 2001–. [dostęp 2016-10-25]. (ang.).
- ↑ Od trzciny do rumu. aacoffee.pl.
- ↑ FOOD AND AGRICULTURE ORGANIZATION OF THE UNITED NATIONS: FAOstat. [dostęp 2011-03-03]. (ang.).
Bibliografia
- J.G. Rohwer: Atlas roślin tropikalnych. Warszawa: Bertelsmann Media Sp z o.o., 2002. ISBN 83-7311-378-9.