Ulica Malarska we Wrocławiu
| Stare Miasto | |||||||||||||
.JPG)
| |||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||
| Długość |
84 m | ||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie Wrocławia  | |||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||||||||||||
| 51°06′44,357″N 17°01′50,600″E/51,112321 17,030722 | |||||||||||||
Ulica Malarska – ulica położona we Wrocławiu na Starym Mieście. Łączy ulicę Odrzańską z ulicą Kiełbaśniczą. Ma 84 m długości[1][2][3]. Przy tej ulicy położony jest zespół zabytkowych kamieniczek, których południowe elewacje tworzą północną pierzeję Starych Jatek[2][3][4].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Ulica do około 1497 r. nie miała nazwy i określana była w odniesieniu do jej położenia względem Starych Jatek lub kościoła św. Elżbiety[2][3]. Traktowana była bowiem jako zaplecze dla Wielkich Jatek powstałych w XIII wieku (Stare Jatki)[3]. Dopiero po nabyciu przy tej ulicy jednego z domów przed 1497 r. przez cech malarzy otrzymała ona nazwę nawiązującą właśnie do tej grupy twórców[a][2].
Odbudowę i remonty istniejącej tu, a zniszczonej lub znacząco uszkodzonej zabudowy, prowadzono po wojnie i w 1958 r. oddano pierwsze budynki pod adresem 19-24, kolejne pod numerami 7-11. Roboty kontynuowano od 1969 r.[3].
Nazwy[edytuj | edytuj kod]
W swojej historii ulica nosiła następujące nazwy:
- Mała Malarska, przed 1497 r. do 1741 r.[a][2]
- Za Wielkimi Jatkami, XVIII wiek[3]
- Malergasse, od 1741 r. do 1945 r. [2][3][5]
- Malarska, do 1945 r.[1][2][6].
Pierwsza nazwa ulicy Mała Malarska została przypisana jej po nabyciu przez cech malarzy domu położonego przy tej ulicy[a][2]. Nazwy tej ulicy począwszy od 1741 r. odnoszą się do cechu malarzy[5], przy czym nazwa ta pojawia się wówczas w dokumentach podatkowych i tylko w odniesieniu do zabudowy północnej, gdyż domy po stronie południowej nadal przypisane były do Jatek[3]. Współczesna nazwa ulicy została nadana przez Zarząd Miejski i ogłoszona w okólniku nr 97 z 31.11.1945 r.[1].
Układ drogowy[edytuj | edytuj kod]
Do ulicy przypisana jest droga gminna o długości 84 m[1] klasy dojazdowej[7][8].
Ulice i place powiązane z ulicą Malarską:
- skrzyżowanie: ulica Odrzańska[1][9]
- skrzyżowanie: ulica Kiełbaśnicza[1][10].
Zabudowa i zagospodarowanie[edytuj | edytuj kod]
Ulica Malarska znajduje się w obrębie Starego Miasta, w którym dominuje zabudowa mieszkalna i usługowa, ze szczególnym naciskiem na tworzenie miejsc centrotwórczych, przy równoczesnej ochronie zabytków i historycznego układu przestrzennego[11][12].
Po obu stronach ulicy, północnej i południowej, znajduje się zabudowa ciągła, pierzejowa. Południową część stanowią zabytkowe kamieniczki, których fasady południowe stanowią północną pierzeję Starych Jatek, gdzie współcześnie zlokalizowano lokale handlowe i galerie, między innymi związane z malarstwem. Północną pierzeję tworzą trzy zachowane kamienice oraz dwa budynki powojenne uzupełniające zniszczoną zabudowę[3][4][13].
Ochrona i zabytki[edytuj | edytuj kod]
Obszar, na którym położona jest ulica Więzienna, podlega ochronie w ramach zespołu urbanistycznego Starego Miasta z XIII-XIX wieku, wpisanego do rejestru zabytków pod nr. rej.: 196 z 15.02.1962 oraz A/1580/212 z 12.05.1967 r.[14][15]. Inną formą ochrony tych obszarów jest ustanowienie historycznego centrum miasta, w nieco szerszym obszarowo zakresie niż wyżej wskazany zespół urbanistyczny, jako pomnik historii[16][17]. Samo miasto włączyło ten obszar jako cenny i wymagający ochrony do Parku Kulturowego "Stare Miasto", który zakłada ochronę krajobrazu kulturowego oraz uporządkowanie, zachowanie i właściwe kształtowanie krajobrazu kulturowego i historycznego charakteru najstarszej części miasta[18]. Ochronę narzucają także miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, między innymi w zakresie zachowania określonych elementów budynków i kształtowania zabudowy[4].
Przy ulicy i w najbliższym sąsiedztwie znajdują się następujące zabytki:
| obiekt, położenie | powstanie | nr rej.[b] | foto |
|---|---|---|---|
| zamknięcie zachodniej osi widokowej | |||
| Kamienica, ob. Hotel PRIMA BEST WESTERN z restauracją ulica Kiełbaśnicza 19[4][19][20][21] |
ok. 1880 r., ok. 2000 r.[4] XV-XX w.[20] |
A/1502/514/Wm z dn. 24.03.1993[4][19][20][21] | 
|
| pierzeja południowa | |||
| Kamieniczka w zespole kramów "Stare Jatki" ulica Malarska 1-2[4][22][23] |
XIV w., XVIII w., l. 1969-1970 (odbudowa i remont), ok. 2010 r. (remont)[4] XVII-XVIII w., po 1945 r.[23] |
122-128 z dn. 6.12.1949 r.[23] oraz A/1610/91 z dn. 12.02.1962[4][24][23][25] |
.JPG)
|
| Kamieniczka w zespole kramów "Stare Jatki" ulica Malarska 3-6[4][26][23] |
XIV w., XVIII w., l. 1965-1968 (odbudowa i remont), 2009 r. (remont)[4] XVII-XVIII w., po 1945 r.[23] |
.JPG)
| |
| Kamieniczka w zespole kramów "Stare Jatki" ulica Malarska 7-11[4][27][23] |
XIV w., XVIII w., l. 1965-1968 (odbudowa i remont), ok. 2008 r. (remont)[4] XVII-XVIII w., po 1945 r.[23] |
.JPG)
| |
| Kamieniczka w zespole kramów "Stare Jatki" ulica Malarska 12-15[4][28][23] |
XIV w., 1558 r., XVIII w., l. 1970-1974 (odbudowa i remont), 2008 r. (remont)[4] XVII-XVIII w., po 1945 r.[23] |
.JPG)
| |
| Kamieniczka w zespole kramów "Stare Jatki" ulica Malarska 16-18[4][29][23] |
XIV w., XVIII w., l. 1970-1974 (odbudowa i remont), ok. 2008 r. (remont)[4] XVII-XVIII w., po 1945 r.[23] |
.JPG)
| |
| Kamieniczka w zespole kramów "Stare Jatki" ulica Malarska 19-24[4][30][23] |
XIV w., XVIII w., l. 1950-1951 (remont i odbudowa), ok. 2008 r. (remont)[4] XVII-XVIII w., po 1945 r.[23] |
.JPG)
| |
| zamknięcie wschodniej osi widokowej | |||
| Kamienica "Pod Zielonym Preclem", ob. budynek mieszkalny z usługowym parterem ulica Odrzańska 8[4][31][32][33] |
ok. 1830 r., 2011 r. (remont)[4] XVIII/XIX w.[32] |
A/1513/117 z dn. 15.02.1962[4][31][32][33] | .jpg)
|
| pierzeja północna | |||
| Kamienica z usługowym parterem ulica Malarska 25[4][34][35] |
ok. 1880 r., ok. 1970 r.[4] | gez, mpzp[4][34][35] | 
|
| Kamienica rodziny Artzat, ob. budynek usługowo-biurowy z "Cafe Artzat" ulica Malarska 30[4][36][23][37] |
1690 r., l. 1970-1971 (remont), ok. 2008 r. (remont)[4] | A/1609/92 z dn. 12.02.1962[4][36][23][37] | 
|
| Kamienica, ob. budynek mieszkalny z usługowym parterem ulica Kiełbaśnicza 12[4][38][35] |
k. 1860-1880 r., l. 70.-80. XX w.[4] | gez, mpzp[4][38][35] | 
|
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Gdy ulicy tej nadano nazwę Mała Malarska istniała już ulica o nazwie Wielka Malarska, którą nosiła obecna ulica Piaskowa[2].
- ↑ Nr rej.: numer wpis do rejestru zabytków; mpzp – miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego; gez – gminna ewidencja zabytków.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 2891 (Malarska).
- ↑ a b c d e f g h i Harasimowicz 2006 ↓, s. 506 (Malarska).
- ↑ a b c d e f g h i Antkowiak 1970 ↓, s. 143 (Malarska).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae GEZ SIP 2019 ↓.
- ↑ a b Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 96 (Malergasse).
- ↑ Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 100 (Messerstr.).
- ↑ Uchwała RMWr 2002 ↓, §5 ust. 5 pkt 4.
- ↑ Uchwała RMWr 2002 ↓, §12 ust. 7.
- ↑ ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 3286-3288 (Odrzańska).
- ↑ ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 1987 (Kiełbaśnicza).
- ↑ Uchwała RMWr 2002 ↓, §25, 26, 29, 30, 33, 34, 37, 38.
- ↑ Uchwała RMWr 2002 ↓, § 24.
- ↑ MP SIP 2019 ↓.
- ↑ NID 2018 ↓, s. 207.
- ↑ GEZ 2019 ↓, poz. 68.
- ↑ NID 2013 ↓.
- ↑ MP 1994 ↓.
- ↑ wroclaw.pl 2018 ↓.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 3076.
- ↑ a b c NID 2018 ↓, s. 222.
- ↑ a b Uchwała RMWr 2002 ↓, § 23 ust. 3 pkt 1 lit. a.
- ↑ GEZ 2019 ↓, 4454.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p NID 2018 ↓, s. 224.
- ↑ GEZ 2019 ↓, 4454-4459.
- ↑ Uchwała RMWr 2003 ↓, § 25 ust. 4 pkt 1 lit. a.
- ↑ GEZ 2019 ↓, 4455.
- ↑ GEZ 2019 ↓, 4456.
- ↑ GEZ 2019 ↓, 4457.
- ↑ GEZ 2019 ↓, 4458.
- ↑ GEZ 2019 ↓, 4459.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, 5507.
- ↑ a b c NID 2018 ↓, s. 225.
- ↑ a b Uchwała RMWr 2002 ↓, § 26 ust. 3 pkt 1 lit. a.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, 4460.
- ↑ a b c d Uchwała RMWr 2002 ↓, § 24 ust. 3 pkt 1 lit. b.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, 4461.
- ↑ a b Uchwała RMWr 2002 ↓, § 24 ust. 3 pkt 1 lit. a.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, 3070.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Zygmunt Antkowiak, Ulice i place Wrocławia, Wrocław-Warszawa-Kraków, seria: Biblioteka Wrocławska, tom 11, Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich – Wydawnictwo, 1970, Zam nr A/185/70 (C-9) (pol.).
- Gminna Ewidencja Zabytków, Urząd Miejski Wrocławia, 18 kwietnia 2019 [dostęp 2019-06-03] (pol.).
- Gminna Ewidencja Zabytków - System Informacji Przestrzennej, Wrocław: Dział Systemu Informacji Przestrzennej Biura Rozwoju Wrocławia, 2019 [dostęp 2019-06-03] (pol.).
- Jan Harasimowicz (red.), Encyklopedia Wrocławia, wyd. III poprawione i uzupełnione, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, ISBN 83-7384-561-5, ISBN 978-83-7384-561-9 (pol.).
- M.P. z 1994 r. nr 50, poz. 425 Zarządzenie Prezydenta RP z 8 września 1994 roku, 1994 [dostęp 2016-11-30] (pol.).
- Mapa podstawowa - System Informacji Przestrzennej, Wrocław: Dział Systemu Informacji Przestrzennej Biura Rozwoju Wrocławia, 2019 [dostęp 2019-06-03] (pol.).
- Niemiecko-polski słownik nazw ulic, Wratislavia.net, 2012 [dostęp 2019-05-31] (pol.).
- Park kulturowy we Wrocławiu, Oficjalny serwis Wrocławia, 2018 [dostęp 2019-06-03] (pol.).
- Uchwała L/1753/02 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dnia 4 lipca 2002 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego północnej części obszaru Starego Miasta - rejon UNIWERSYTETU WROCŁAWSKIEGO, „uchwały RMWr.”, Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia / Akty Prawne; Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 7 sierpnia 2002 r. Nr 170, poz.2415;Biuletyn Urzędowy RMW z 20 lipca 2002 r. Nr 7, poz.348, Wrocław, 4 lipca 2002 [dostęp 2019-05-31] (pol.).
- Uchwała X/202/03 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dnia 2 czerwca 2003 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego centralnej części obszaru Starego Miasta rejonu RYNKU i PLACU SOLNEGO - część "A", „uchwały RMWr.”, Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia / Akty Prawne; Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 14 sierpnia 2003 r. Nr 126, poz.2251; Biuletyn Urzędowy RMW z 30 czerwca 2003 r. Nr 6, poz.167., Wrocław, 2 czerwca 2003 [dostęp 2019-05-30] (pol.).
- Wrocław – zespół historycznego centrum, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 18 kwietnia 2013 [dostęp 2016-11-30] (pol.).
- Wykaz dróg przebiegających przez miasto Wrocław, „ZDiUM/Infrastruktura/Ulice Wykaz dróg w zarządzie ZDiUM”, Ewa Iwanska, sporządziła ZDJOGA/NOXE/, Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta, Wrocław, 7 maja 2019 [dostęp 2019-05-31] (pol.).
- Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków, Województwo dolnośląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 grudnia 2018 [dostęp 2019-01-25] (pol.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Ulica Malarska, [w:] Wrocław, Stare Miasto [online], fotopolska.eu [dostęp 2019-05-31] (pol.).
- ul. Malarska, [w:] Wrocław, Stare Miasto [online], dolny-slask.org.pl (Wratislaviae Amici) [dostęp 2019-05-31] (pol.).
- ul. Malarska, wikimapia.org [dostęp 2019-05-31] (pol.).
