Zamek Kazimierzowski w Przemyślu

Zamek Kazimierzowski (Króla Kazimierza III Wielkiego)
	nr rej. A-275 z 12.05.1960
	; Zamek Kazimierzowski
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Miejscowość	Przemyśl
Adres	al. 25 Polskiej Drużyny Strzeleckiej 1
Styl architektoniczny	renesans
Rozpoczęcie budowy	XI wiek
Ukończenie budowy	po 1340 r.
	Położenie na mapie Przemyśla Zamek Kazimierzowski (Króla Kazimierza III Wielkiego)
	Położenie na mapie Polski Zamek Kazimierzowski (Króla Kazimierza III Wielkiego)
	Położenie na mapie województwa podkarpackiego Zamek Kazimierzowski (Króla Kazimierza III Wielkiego)
	49°46′49,65″N 22°45′54,37″E/49,780458 22,765103
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Zamek Kazimierzowski – renesansowy zamek w Przemyślu, na Wzgórzu Zamkowym, położonym na wysokości 270 m n.p.m.

Pierwszy murowany zamek został wzniesiony na wzgórzu po roku 1340, za panowania Kazimierza Wielkiego w miejscu drewniano-ziemnego grodu, w którym już w początkach XI wieku król Bolesław Chrobry, który zbudował murowaną romańską rotundę i palatium (pałac). Zamek Kazimierza Wielkiego został zbudowany w stylu gotyckim. Z tego okresu do dziś zachowała się jedynie ostrołukowa brama wjazdowa. Zamek ten został uszkodzony podczas najazdu Wołochów w 1498 roku.

Zamek rozbudowano i wzmocniono podczas odbudowy w latach 1514–1553, którą przeprowadził Piotr Kmita Sobieński, wzmacniając jego obronność poprzez budowę bastei. Wzmocniony przez niego zamek posiadał plan czworoboku z okrągłymi basztami na narożach, a w narożniku południowym czworoboczną wieżę. Pod zamkiem znajdował się ufortyfikowany przygródek. W latach 1616–1633 starosta Marcin Krasicki zlecił Galeazzo Appianiemu przeprowadzenie przebudowy zamku podwyższając baszty północną i wschodnią, natomiast skrzydło północno-wschodnie przekształcił na budynek mieszkalny z krużgankami. W 1678 roku starosta Marcin Kazimierz Kątski umieścił na zamku zbrojownię. W 2 poł. XVII wieku podejmowano kolejne próby wzmocnienia obronności zamku.

W latach 1759–1762 starosta Stanisław Poniatowski zburzył kurtynę południowo-zachodnią wraz z południową i zachodnią basztą i wybudował nowy mur, pomniejszający obszar zamku o ok. 10 metrów. Do budynku bramnego dodano przypory.

W latach 1865–1867 wykonano remont skrzydła północno-wschodniego i baszty północnej. Zburzono też drugie piętro bramy zamkowej. Od 1884 roku na zamku swoją siedzibę miało Przemyskie Towarzystwo Dramatyczne „Fredreum”.

Pod koniec XX wieku odbudowano częściowo mur kurtynowy od strony południowo-zachodniej i obie baszty przy tej kurtynie. Na dziedzińcu odsłonięto zarys romańskiej rotundy i palatium powstałego pod koniec panowania Bolesława Chrobrego. W 2012 r. zapoczątkowano prace nad wyeksponowaniem tych reliktów oraz odkrytej w trakcie prac romańskiej bazyliki trzynawowej mylnie określanej jako Cerkiew Wołodara.