Zasłonak żółknący
_A._Pearson_173553.jpg) Starsze owocniki | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
zasłonak żółknący |
| Nazwa systematyczna | |
| Cystinarius rubicundulus (Rea) Niskanen & Liimat. Fungal Diversity: 10.1007/s13225-022-00499-9, [49] (2022) | |
_A._Pearson_190274.jpg)
_A._Pearson_303394.jpg)
_A._Pearson_303396.jpg)
Zasłonak żółknący (Cystinarius rubicundulus (Rea) Niskanen & Liimat.) – gatunek grzybów należący do rodziny zasłonakowatych (Cortinariaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cystinarius, Cortinariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten opisał w 1816 r. Carleton Rea nadając mu nazwę Agaricus rubicundulus. Obecną nazwę nadali mu Tuula Niskanen i Kare Liimatainen w 2022 r.[1] Synonimy:
- Agaricus rubicundulus Rea 1893
- Cortinarius rubicundulus (Rea) A. Pearson 1946
- Flammula rubicundula (Rea) Rea 1922[2].
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r., Andrzej Nespiak w 1975 r. opisywał ten gatunek pod nazwą zasłonak żółkniejący[3]. Obydwie nazwy są niespójne z aktualną nazwą naukową[1].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica 3–8 cm, kształt u młodych owocników półkulisty, później kolejno łukowaty, płaski i płytko zagłębiony lub z tępym garbem. Brzeg początkowo silnie podwinięty, potem równy, gładki i ostry. Powierzchnia pomarańczowobrązowa z drobnymi, przylegającymi włókienkami[4].
Szeroko przyrośnięte, wąskie. U młodych owocników są białawe, potem oliwkowoochrowe, w końcu o kolorze kawy z mlekiem. Ostrza gładkie, miejscami białawe[4].
Wysokość 4–5 cm, grubość 1–3 cm, walcowaty, beczułkowaty lub wrzecionowaty, początkowo pełny, później pusty. Powierzchnia górą kremowa, dołem żółtawa, pokryta pomarańczowoczerwonymi pozostałościami zasnówki[4].
Gruby, białawy, po uszkodzeniu żółknący. Smak gorzki, zapach niewyraźny[4].
- Cechy mikroskopowe
Skórka zbudowana z nitkowatych, septowanych strzępek z ochrowym pigmentem. Na ostrzach blaszek występują podłużne, wrzecionowate, żółte cystydy. Podstawki 4–zarodnikowe. Zarodniki rozmiarach 7,5–8 × 3,5–4,5 μm, lekko brodawkowate, ochrowe, migdałowate lub cytrynowate. Wysyp zarodników rdzawobrązowy[5].
- Gatunki podobne
Charakterystyczną cechą tego gatunku jest zmiana barwy z wiekiem: młode owocniki są żółtawe, starsze nabierają odcieni czerwonych. Charakterystyczną cechą jest także żółknięcie miąższu po uszkodzeniu[6]. Podobny jest zasłonak krępy (Cortinarius crassus), ale różni się brakiem pomarańczowych odcieni i jego miąższ nie żółknie po uszkodzeniu[7]. Zasłonak rudy (Cortinarius orellanus) różni się czerwonawymi ostrzami blaszek, bardziej wydłużonymi zarodnikami i nieżółknącym po uszkodzeniu miąższem[5].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Podano stanowiska tego gatunku w Ameryce Północnej, Europie i Japonii. W Europie występuje od Hiszpanii po Półwysep Skandynawski, brak informacji o występowaniu w Europie Wschodniej[8]. W Polsce do 2003 r. podano tylko jedno stanowisko (S. Domański, Zakopane, Księży Las, 1997)[3].
Rośnie na ziemi, w lasach liściastych, iglastych i mieszanych. Owocniki wytwarza od sierpnia do października[4].
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Żyje w mikoryzie z drzewami[3]. Grzyb niejadalny[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Index Fungorum [online] [dostęp 2023-01-16].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-01-16] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b ''Cortinarius rubicundulus'' [online] [dostęp 2018-01-18].
- ↑ California Fungi – ''Cortinarius rubicundulus'' [online] [dostęp 2018-01-18].
- ↑ Mycoquebec. ''Cortinarius rubicundulus'' [online] [dostęp 2018-01-18].
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2018-01-18].