Zygmunt Celichowski
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
polski bibliotekarz |
| Odznaczenia | |
| |
Zygmunt Celichowski (ur. 12 sierpnia 1845 we Wronkach, zm. 26 stycznia 1923 w Kórniku) – polski działacz społeczny, bibliotekarz, historyk, wydawca.
Życiorys
Był synem Antoniego, pedagoga, autora podręczników szkolnych, i Emilii z Jezierskich. Już jako uczeń poznańskiego Gimnazjum św. Marii Magdaleny działał w tajnych związkach narodowych, co przypłacił niedługim pobytem w więzieniu. We Wrocławiu (potem w Berlinie) studiował prawo, filologię i historię, w 1870 obronił doktorat w Lipsku.
Od 1869 był sekretarzem Jana Działyńskiego, później jego pełnomocnikiem i zarządcą Biblioteki Kórnickiej. Prowadził prace nad porządkowaniem zbiorów, dbał o powiększanie zbiorów (zwłaszcza o rękopisy i dawne druki), udostępniał materiały historykom. Po przejęciu firmy wydawniczej Jana Konstantego Żupańskiego (1887) rozwinął produkcję wydawniczą Biblioteki Kórnickiej.
Prowadził przez wiele lat starania o utworzenie specjalnego pisma historyczno-literackiego dla Wielkopolski. Wygłaszał odczyty, publikował artykuły, działał w stowarzyszeniach. Był czynnym członkiem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, przewodniczącym Wydziału Historyczno-Literackiego, redaktorem "Roczników PTPN", wreszcie prezesem Towarzystwa (1917-1919); w 1917 otrzymał członkostwo honorowe.
Był także członkiem korespondentem PAU (1903), potem członkiem zwyczajnym (1920).
Uniwersytet Poznański nadał mu tytuł honorowego profesora (1922). Celichowski działał ponadto m.in. w kółkach rolniczych, Towarzystwie Szerzenia Wstrzemięźliwości, Towarzystwie Czytelni Ludowych, Radzie Narodowej, władzach Polskiego Banku Handlowego.
Kontynuował wydawanie serii Acta Tomiciana (w latach 1876-1919 ukazały się tomy 9-13). Opublikował wiele prac z zakresu bibliografii, historii i historii literatury, m.in. na łamach prowadzonych przez siebie czasopism "Kórniczanin" i "Pobudka do Szerzenia Wstrzemięźliwości"; pisał także do "Gazety Toruńskiej", "Dziennika Poznańskiego", "Lecha", "Warty".
Z małżeństwa z Zofią z Ziemnych (od 1873) miał pięcioro dzieci - córki Halinę i Jadwigę oraz synów Kazimierza (chemika), Witolda (adwokata, wojewodę poznańskiego) i Stanisława (adwokata, działacza Stronnictwa Narodowego, wiceministra w rządzie londyńskim).
Wybrane prace
Opracował i wydał wiele staropolskich źródeł historycznych w tym m.in.
- Marchołt, Poznań 1876,
- O działach majątkowych z tekstem i objaśnieniami szląskiej ordynacji ziemskiej, Poznań 1885,
- Insignia seu clenodia Regis et Regni Poloniae autorstwa Jana Długosza, Poznań 1885[1].
Publikował na tematy historyczne:
- Kawiarnie ludowe, Poznań 1890.
- Znaczenie i rozwój przemysłu domowego i handlu ludowego: odczyt dr. Z. Celichowskiego na Zjeździe Przemysłowców w Poznaniu dnia 14 lipca 1895, Poznań 1895.
- Poglądy cudzoziemców na sprawę polską, Poznań 1900.
- Ogród zamkowy w Kórniku, Poznań 1906.
Odznaczenia
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1922)[2]
Przypisy
- ↑ Celichowski 1885 ↓.
- ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 17.
Bibliografia
- Zygmunt Celichowski: Jan Długosz, "Insignia seu clenodia regis et regni Poloniae.Z kodeksu kórnickiego.". Poznań: Zygmunt Celichowski, 1885.
- Izabela Teresińska, Zygmunt Celichowski, w: Wielkopolski słownik biograficzny, Warszawa-Poznań 1981, ISBN 83-01-02722-3
Literatura dodatkowa
- Stanisław Bodniak: Celichowski Zygmunt. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 3: Brożek Jan – Chwalczewski Franciszek. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1937, s. 221–222. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03291-0