Maryna Mniszchówna

Szablon:Władca kraju infobox Maryna Mniszchówna (ur. ok. 1588 w Laszkach Murowanych, zm. 1615 w Kołomnie) – carowa Rosji, koregentka Dymitra Samozwańca I

Życiorys

Maryna była najstarszą córką wojewody sandomierskiego, Jerzego Mniszcha i Jadwigi z Tarłów. Pochodziła z rodziny Mniszchów, wywodzącej się z Królestwa Czech. Protoplasta rodu, Mikołaj Mniszech przybył w XVI wieku do Małopolski z Moraw i został zaufanym dworzaninem ostatniego z Jagiellonów, Zygmunta II Augusta. Dorobił się znaczącego majątku, który pozwolił jego potomkom wejść w szeregi magnaterii Rzeczypospolitej.

W zamian za rękę swojej córki Maryny, Jerzy Mniszech zażądał od Dymitra Samozwańca dla niej Psków i Nowogród, a dla siebie Siewierszczyznę i Smoleńsk. Samozwaniec zgodził się i ojciec wyraził zgodę na ślub per procura z córką Maryną, z przebywającym wtedy w Moskwie panem młodym - carem Dymitrem Samozwańcem. Uroczystości ślubne odbyły się w Krakowie 22 września 1605 z błogosławieństwem powinowatego Mniszchówny - kardynała Bernarda Maciejowskiego i w obecności króla: Zygmunt III Wazy i jego siostry oraz syna, a także nuncjusza papieskiego. Orszak Maryny Mniszchówny ruszył z Krakowa odwiedzając miejscowości z siedzibami Mniszchów; Samoklęski, Dębowiec, Potok i Krosno do Sambora, gdzie urzędował jej ojciec.

W kwietniu 1606, Maryna z ojcem i z całym orszakiem, przekroczyła granicę Rzeczypospolitej. Po przybyciu do Moskwy 8 maja 1606, odbyła się uroczysta koronacja Maryny Mniszchówny na Carową Rosji w Soborze Uspieńskim na Kremlu i ponowny ślub z Dymitrem 12 maja 1606 według obrządku prawosławnego patriarcha Hermogenes pobłogosławił ten związek, mimo że pan młody przeszedł na katolicyzm.

W nocy z 26 na 27 maja 1606 roku spiskowcy napadli na jej męża - cara i zastrzelili go. Maryna nie podzieliła losu zabitego Dymitra I, gdyż z uwagi na swój niewielki wzrost skryła się pod spódnicą swojej ochmistrzyni Barbary Kazanowskiej. Mimo że zginęło ponad 2000 Polaków, ocalała wraz z ojcem, który był protektorem Dymitra Samozwańca I. Jednak wraz z rodziną została ujęta podczas tej I Dymitriady przez Wasyla Szujskiego w 1606; na mocy czteroletniego rozejmu po zrzeczeniu się przez Mniszchów praw do korony, czołowy organizator spisku - nowy car, uwolnił ją wraz z rodziną i odesłał w 1608 do Jarosławia do Polski.

Gdy tylko Jerzy Mniszech z córką znaleźli się na wolności, rozpoznali w nowym Samozwańcu swego zięcia i męża. W czasie II Dymitriady, została ona żoną Dymitra II (1608–1610). W zamian za to nowy mąż zobowiązał się wypłacić jej ojcu wojewodzie sandomierskiemu 300 tys. rubli, wydać 14 zamków pogranicznych i hojnie wynagrodzić innych Mniszchów.

3 sierpnia 1609 ojciec Maryny Mniszech wraz wojskiem polsko-litewskim pod wodzą hetmana Żółkiewskiego stanął u bram Moskwy. Car Wasyl i jego bracia zostali wydani w ręce Polaków. W 1610 ojciec jej brał udział w zwycięskiej bitwie pod Kłuszynem, gdzie wojsko moskiewskie dowodzone przez księcia Michała Skopina Szujskiego poniosło klęskę i zmuszono cara do wyrzeczenia się władzy. J. Mniszech z polskimi oddziałami, dowodzonymi przez Stanisława Żółkiewskiego 22 września 1610 roku wszedł do Moskwy i przez kilka lata utrzymywał stolicę.

Po tym, gdy poniósł śmierć Dymitr II, wdowa Maryna wyszła za mąż za atamana kozackiego Iwana Zaruckiego, który zobowiązał się osadzić jej syna Iwana na rosyjskim tronie. W styczniu 1611 Maryna Mniszchówna powiła syna Iwana, który wg przypuszczeń był dzieckiem Zaruckiego, lecz matka twierdziła, że ojcem dziecka był Dymitr i kazała nazywać syna Iwanem Dymitriewiczem. W styczniu 1611, Zarucki połączył siły kozackie i polskie przeciw Rosji. W 1613 ojciec jej, Jerzy Mniszech poniósł śmierć. Gdy 7 listopada 1612. Polacy zostali wyparci z Moskwy, Maryna z dzieckiem i z Zaruckim musieli uciekać do Astrachania, a potem w góry Uralu, gdzie została schwytana wraz z mężem, który został zamordowany przez Piotra Urusowa.

Maryna Mniszchówna została zabita w 1614 przez Rosjan na Niedźwiedzim Ostrowiu - obecnej rzeki Ural, lub, jak podają inni, zmarła w więzieniu. Na rozkaz cara Michała Romanowa w Moskwie powieszono trzyletniego carewicza Iwana Dymitrowicza (1611-1614)- syna Maryny i Dymitra Samozwańca II. Kozaka atamana Iwana Zaruckiego spod Tarnopola - trzeciego męża Maryny, wbito na pal. Wyroki te zatwierdził car Michał Romanow, dziad Piotra Wielkiego.

Stanisław Niemojewski jest autorem pamiętnika z podróży do Moskwy na zaślubiny Maryny Mniszchówny z carem Rosji Dymitrem Samozwańcem. ("Diariusz drogi spisanej i różnych przypadków pociesznych i żałosnych prowadząc córkę Jerzego Mniszcha, Marynę, Dymitrowi Iwanowiczowi w roku 1606"; Stanisław Niemojewski; Warszawa; 2006).

Genealogia

4. Mikołaj Mniszech
			2. Jerzy Mniszech
5. Barbara Kamieniecka
						1. Maryna Mniszchówna
6. Mikołaj Tarło
			3. Jadwiga Tarło
7. Jadwiga Stadnicka

Bibliografia

• Słownik władców Europy nowożytnej i najnowszej. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1998. ISBN 83-86138-35-1. Brak numerów stron w książce
• Andrzej Andrusiewicz: Carowie i cesarze Rosji. Warszawa: Bertelsmann, 2001. ISBN 83-7311-126-3. Brak numerów stron w książce
• Władimir Fedorowski: Caryce. Od Katarzyny I do Ludmiły Putin. Warszawa: Bertelsmann, 2002. ISBN 83-7311-372-X. Brak numerów stron w książce
• Romuald Romański: Niewyjaśnione zagadki historii Polski. Warszawa: Bellona, 2004. ISBN 831109926-X. Brak numerów stron w książce
• Henryk Wisner: Król i car. Rzeczpospolita i Moskwa w XVI i XVII wieku. Warszawa: Książka i Wiedza, 1995. ISBN 83-05-12776-1. Brak numerów stron w książce

Zobacz też

• Wielka Smuta

Linki zewnętrzne

• Koronacja Maryny Mniszchówny. www2.muzhp.pl. [dostęp 24 sierpnia 2009]. (pol.).zły zapis daty dostępu
• Maryna Mniszchówna - caryca Rosji. veltro.w.interia.pl. [dostęp 24 sierpnia 2009]. (pol.).zły zapis daty dostępu
• Piotr Burda: Maryna Mniszchówna wzbudza kontrowersje. www.skarzysko.org. [dostęp 24 sierpnia 2009]. (pol.).zły zapis daty dostępu
• Hanna Widacka: Wesele Maryny Mniszchówny. www.wilanow-palac.pl. [dostęp 24 sierpnia 2009]. (pol.).zły zapis daty dostępu