Śluza II Św. Trójcy
53°07′33″N 17°59′35″E/53,125833 17,993056 Dawny dom śluzowego, rozebrany 15–17 VII 2013 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Droga wodna | |
| Lokalizacja |
na ok. 12,5 km |
| Dane techniczne | |
| Długość |
44,5 m |
| Szerokość |
9,22 m |
| Różnica poziomów |
3,02 m |
| Wrota |
drewniane dwuskrzydłowe |
| Rodzaj napędu |
ręczny |
Położenie na mapie Bydgoszczy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
| 53°07′33″N 17°59′35″E/53,125833 17,993056
| |
Śluza II „Grottgera” – niezachowana śluza na Kanale Bydgoskim.
Stanowiła jedną z budowli hydrotechnicznych starego odcinka Kanału Bydgoskiego, wyłączonego z eksploatacji w 1915 roku. Jest to dawna trzecia śluza drogi wodnej Wisła-Odra. Istniała w latach 1774–1972.
Lokalizacja[edytuj | edytuj kod]
Śluza znajdowała się w Bydgoszczy, przy ul. Grottgera, ok. 200 m na zachód od Śluzy Miejskiej.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Śluzę wybudowano w latach 1773–1774 jako drewnianą. Formę murowaną nadano budowli w latach 1803–1810, kiedy dokonano pierwszej przebudowy drogi wodnej Wisła-Odra. Eksploatowana była z przeznaczeniem dla barek o ładowności do 200 ton do roku 1915, kiedy oddano nowy odcinek Kanału z nowo wybudowanymi śluzami Okole i Czyżkówko. Do końca lat 40. XX w. wykorzystywana była awaryjnie. Ostateczne wyłączenie z eksploatacji nastąpiło pod koniec lat 60. XX w.
W latach 1970–1972 śluzę zasypano wraz z 500-metrowym odcinkiem Kanału Bydgoskiego z powodu budowy węzła drogowego tzw. grunwaldzkiego[1]. Pod koniec 2010, w czasie budowy linii tramwajowej do dworca PKP, po zerwaniu asfaltu po północnej stronie jezdni ulicy Focha ukazał się fragment muru ceglanego północnej głowy górnych wrót śluzy[2].
Do czasów obecnych zachował się fragment akwenu prowadzącego z Brdy w stronę śluzy. Istniejący tu dawniej dom śluzowego został rozebrany w dniach 15–17 lipca 2013[3]. Był on zbudowany z czerwonej licowanej cegły, pokryty dachówką, otoczony ogrodem. Schowany był za wysokim ceglanym murem ze stalową bramą wejściową od ul. Grottgera. Stylistyką nawiązywał do podmiejskiej architektury willowej z końca XIX w. Zdobiły go ceglane motywy, drewniane detale umieszczone były na styku połaci dachowych[4].
Most przy śluzie[edytuj | edytuj kod]
Od końca XVIII wieku przy głowie dolnej śluzy znajdował się most dla pieszych. W 1836 r. zbudowano most drogowy o nawierzchni kamiennej z chodnikami dla pieszych, oparty na ceglanych przyczółkach. W latach 1962-1964 Płockie Przedsiębiorstwo Robót Mostowych rozebrało starą konstrukcję i wzniosło nowy most w formie żelbetowej, jednoprzęsłowej, opartej na starych przyczółkach. Rozbiórka mostu nastąpiła w 1980 roku w związku z budową mostów północnych i tramwajowych w ciągu ulicy marszałka Focha[5].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Była to śluza komorowa o konstrukcji ceglanej. Posiadała zamknięcia w postaci drewnianych wrót wspornych dwuskrzydłowych. Zasuwy umożliwiające regulację przepływu wody i napełnianie komory posiadały napęd ręczny. Śluza dysponowała dwoma kładkami technologicznymi na głowie dolnej i górnej, rozchylane razem z wrotami. Ponadto przy głowie dolnej znajdował się mostek dla pieszych łączący ulicę Grottgera z ul. marszałka Focha[5]
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Istniejący do VII 2013 dom śluzowego przy ul. Grottgera -
Akwen prowadzący w stronę śluzy II -
Akwen -
Pozostałości po śluzie
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Krzysztof Bartowski: W 231. rocznicę Kanału Bydgoskiego (1774-2005). [w:] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. Zeszyt 10. Bydgoszcz 2005.
- Walenty Winid: Kanał Bydgoski. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Popierania Nauki, 1928.
- Agnieszka Woźniak-Hlebionek: Kanał Bydgoski, Brda i Noteć w pruskich planach inwestycyjnych w latach 1773–1915. [w:] Kronika Bydgoska XXIII (2001). Bydgoszcz 2002.
| cieki i akweny | |
|---|---|
| kanały historyczne | |
| wyspy | |
| śluzy czynne | |
| śluzy nieczynne zabytkowe | |
| śluzy nieistniejące | |
| jazy | |
| kaskady | |
| tamy | |
| mosty i kładki | |
| elektrownie wodne | |
| porty | |
| mariny | |
| obiekty sportowe | |
| tereny zieleni |
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Maciej Kulesza "Zasypali Stary Kanał, bo zwiększał się ruch samochodowy" [dostęp 26.04.2014]
- ↑ tamże, zob. zdjęcie odsłoniętej śluzy
- ↑ Anna Tarnowska: Stary dom legł w gruzach. „To zamach na tożsamość miasta” [dostęp 22.07.2013]
- ↑ Maciej Kulesza: Cztery cegły z domu przy ul. Grottgera 4 [dostęp 12.08.2013]
- ↑ a b Monografia mostów województwa kujawsko-pomorskiego. Brda i Kanał Bydgoski. Tom II z serii: Mosty z biegiem rzek pod red. Krzysztofa Dudka. Bydgoszcz – Grudziądz 2012. Wydawca: Związek Mostowców Rzeczypospolitej Polskiej Oddział Pomorsko-Kujawski. ISBN 978-83-934160-2-8