Śluza V Czarna Droga
 Śluza jesienią | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Droga wodna | |
| Lokalizacja |
na 14,6 km |
| Dane techniczne | |
| Długość |
43,2 m |
| Szerokość |
6,6 m |
| Różnica poziomów |
1,5 m |
| Wrota |
drewniane dwuskrzydłowe |
| Rodzaj napędu |
ręczny |
Położenie na mapie Bydgoszczy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
 53°07′44,011″N 17°58′06,046″E/53,128892 17,968346
| |
Śluza V „Czarna Droga” – śluza na Starym Kanale Bydgoskim w Bydgoszczy.
Stanowi jedną z budowli hydrotechnicznych starego odcinka Kanału Bydgoskiego, wyłączonego z eksploatacji w 1915 r. Jest to dawna szósta śluza drogi wodnej Wisła-Odra oraz piąta śluza na Kanale Bydgoskim (1774-1915).
Zarządcą obiektu jest Zarząd Miasta Bydgoszczy.
Lokalizacja[edytuj | edytuj kod]
Śluza znajduje w Bydgoszczy, przy ul. Czarna Droga, w centralnej części parku nad starym Kanałem Bydgoskim.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Śluzę wybudowano w latach 1773-1774. Obecna forma budowli pochodzi z lat 1804-1807, kiedy dokonano pierwszej przebudowy drogi wodnej Wisła-Odra. Od połowy XIX wieku przy śluzie zlokalizowano szereg obiektów gastronomiczno-rozrywkowych, m.in. restaurację "Schweizer Haus" oraz restaurację i kawiarnię "Carl Rasmus". Śluza była eksploatowana z przeznaczeniem dla barek o ładowności do 200 ton do roku 1915, kiedy oddano nowy odcinek kanału z nowo wybudowanymi śluzami Okole i Czyżkówko. Do końca lat 40. XX w. wykorzystywana była awaryjnie. Ostateczne wyłączenie z eksploatacji nastąpiło pod koniec lat 60. XX w.
Od 1972 Stary Kanał Bydgoski wraz ze śluzami znajdował się w gestii miasta Bydgoszczy. W latach 1992-1993 śluzę odrestaurowano według projektu Gerarda Graczyka. W 2005 śluzę wraz z całym zespołem Kanału Bydgoskiego wpisano do rejestru zabytków województwa kujawsko-pomorskiego[1].
Mostek przy śluzie[edytuj | edytuj kod]
Od końca XVIII wieku przy śluzie znajdował się mostek dla pieszych. Na początku XIX wieku most poszerzono i wyposażono m.in. w ławki dla spacerowiczów. W 1906 roku obiekt przebudowano dostosowując go do ruchu drogowego. W 1948 roku dokonano kolejnej przebudowy. Powstała kładka dla pieszych na stalowych dźwigarach. Wobec dużego zużycia i korozji, w 1991 roku bydgoska firma "Rawex" wykonała nową kładkę według własnego projektu autorstwa mgr inż. Krzysztofa Maciejewskiego i inż. A. Henninga. Nowy obiekt posiadał formę prefabrykowanej kładki opartej na żelbetowych ławach wykonanych w ceglanej konstrukcji starych przyczółków[1]. W II połowie 2022 kładka została poddana kapitalnemu remontowi, w wyniku którego uzyskała nową nawierzchnię, izolację i stylowe balustrady[2] .
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Jest to śluza komorowa o konstrukcji ceglanej posadowiona na ruszcie palowym. Posiada zamknięcia w postaci drewnianych wrót wspornych dwuskrzydłowych. Zasuwy umożliwiające regulację przepływu wody i napełnianie komory posiadają napęd ręczny. Zachowany układ mechaniczny zasuw pochodzi z 1872 roku[1].
Most przy śluzie[edytuj | edytuj kod]
Przy głowie dolnej śluzy znajduje się most dla pieszych w ciągu ulicy Czarna Droga w Bydgoszczy. Jego długość wynosi 7,4 m, szerokość 2,75 m oraz nośność 5 ton. Konstrukcja składa się z płyty żelbetowej monolitycznej opartej na przyczółkach ceglanych. Przeprawa mieści chodnik dla pieszych i rowerzystów z nawierzchnią asfaltową. Przestrzeń żeglugowa pod obiektem wynosi 6,5 x 5,5 m[1]. Obiektem dysponuje Zarząd Dróg Miejskich i Komunikacji Publicznej w Bydgoszczy.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Monografia mostów województwa kujawsko-pomorskiego. Brda i Kanał Bydgoski. Tom II z serii: Mosty z biegiem rzek pod red. Krzysztofa Dudka. Bydgoszcz – Grudziądz 2012. Wydawca: Związek Mostowców Rzeczypospolitej Polskiej Oddział Pomorsko-Kujawski. ISBN 978-83-934160-2-8
- ↑ Bydgoszczanie mogą korzystać z trzech właśnie wyremontowanych kładek
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Badtke Marek: Kanał Bydgoski: Bydgoszcz, 2006.
- Bartowski Krzysztof: W 231. rocznicę Kanału Bydgoskiego (1774-2005). [w:] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. Zeszyt 10. Bydgoszcz 2005.
- Umiński Janusz. Brzegiem Brdy do Brdyujścia. [w:] Kalendarz Bydgoski 2001.
- Winid Walenty: Kanał Bydgoski: Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Popierania Nauki, 1928.
- Woźniak-Hlebionek Agnieszka. Kanał Bydgoski, Brda i Noteć w pruskich planach inwestycyjnych w latach 1773-1915. [w:] Kronika Bydgoska XXIII (2001). Bydgoszcz 2002.
- Program Rewitalizacji i Rozwoju Bydgoskiego Węzła Wodnego na stronie Miejskiej Pracowni Urbanistycznej w Bydgoszczy
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Program Rewitalizacji i Rozwoju Bydgoskiego Węzła Wodnego na stronie Miejskiej Pracowni Urbanistycznej w Bydgoszczy
- Zdjęcie śluzy przed remontem, koniec lat 80. XX wieku
| cieki i akweny | |
|---|---|
| kanały historyczne | |
| wyspy | |
| śluzy czynne | |
| śluzy nieczynne zabytkowe | |
| śluzy nieistniejące | |
| jazy | |
| kaskady | |
| tamy | |
| mosty i kładki | |
| elektrownie wodne | |
| porty | |
| mariny | |
| obiekty sportowe | |
| tereny zieleni |
