1. Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką SPZOZ w Lublinie

1. Wojskowy Szpital Szpital Kliniczny z Polikliniką SPZOZ
w Lublinie
1. WSzKzP SPZOZ w Lublinie
Nazwa angielska	1. Military Clinical Hospital and Polyclinic IPHC in Lublin
Dewiza	Specjalistyczne leczenie i troskliwa opieka
Data założenia	1944
Typ szpitala	kliniczny, wojskowy, samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej
Państwo	Polska
Adres	ul. aleje Racławickie 23; 20-049 Lublin
Dyrektor	płk dr n. biol Aleksander Michalski
	Położenie na mapie Lublina 1. Wojskowy Szpital Szpital Kliniczny z Polikliniką SPZOZ; w Lublinie
	Położenie na mapie Polski 1. Wojskowy Szpital Szpital Kliniczny z Polikliniką SPZOZ; w Lublinie
	Położenie na mapie województwa lubelskiego 1. Wojskowy Szpital Szpital Kliniczny z Polikliniką SPZOZ; w Lublinie
	51°15′01,933″N 22°32′04,110″E/51,250537 22,534475
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

1. Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Lublinie (1WSzKzP SPZOZ w Lublinie) – publiczny szpital ogólnopolski, założony i nadzorowany przez Ministra Obrony Narodowej^[1]. Jego główna siedziba znajduje się przy alejach Racławickich w Lublinie, gdzie szpital ten funkcjonuje od końca lipca 1944. W 2018 podporządkowano mu filię w Ełku (zlikwidowany 108 Szpital Wojskowy z Przychodnią SPZOZ z siedzibą w Ełku)^[2]. Kierownikiem szpitala jest Komendant Szpitala Klinicznego.

Szpital udziela świadczeń zdrowotnych i promuje zdrowie. Ponadto może prowadzić działalność dydaktyczną, szkoleniową, badania naukowe, badania kliniczne i prace badawczo-rozwojowe. Jest to także szpital kliniczny^[3]. Kształci on studentów medycyny Uniwersytetu Medycznego w Lublinie oraz Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Jest też szpitalem wiodącym dla II i VIII Obwodu Profilaktycznego-Leczniczego^[4]. Współpracuje z 3. Szpitalem Polowym w Lublinie.

Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

Szpital należy do tzw. sieci szpitali (systemu podstawowego szpitalnego zabezpieczenia świadczeń opieki zdrowotnej), gdzie został zakwalifikowany do grupy 6 – szpitali ogólnopolskich^[5]. W głównym budynku przy al. Racławickich 23 dysponuje 211 łóżkami. Ma oddziały: anestezjologii i intensywnej terapii, chorób wewnętrznych, chirurgii ogólnej i małoinwazyjnej, chirurgii onkologicznej, chirurgii urazowo ortopedycznej, gastroenterologii, neurochirurgii, otolaryngologii, dermatologii, neurologii, udarowym, okulistyki, rehabilitacji oraz urologii ogólnej i onkologicznej. Ponadto funkcjonują kliniki uniwersyteckie: ginekologii i endokrynologii z oddziałem ginekologii oraz klinice i oddziale kardiologii. Szpital dysponuje blokiem operacyjnym (8 sal), zakładem diagnostyki obrazowej, centralną pracownią endoskopową, zakładem analityki lekarskim z punktem pobrań, pracownią patomorfologii oraz centralną sterylizatornią. W izbie przyjęć udzielana jest pierwsza pomoc, diagnozowanie chorych zgłaszających się w stanach zagrożenia zdrowia lub życia oraz przyjmowanie chorych do oddziałów szpitalnych planowo lub w stanach nagłego zagrożenia zdrowia lub życia. Od 2020 przy szpitalu funkcjonuje lądowisko wyniesione dla śmigłowców sanitarnych – 1 WSzKzP SP ZOZ w Lublinie^[6].

Przy szpitalu w Lublinie funkcjonuje poliklinika, udzielając świadczeń w ramach podstawowej opieki zdrowotnej (lekarz rodzinny i pediatra, punkt szczepień) oraz ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (paradnie chirurgiczna, stomatologiczna, dermatologiczna, gastroenterologiczna, ginekologiczna, kardiologiczna, neurologiczna, otolaryngologiczna, okulistyczna, neurochirurgiczna, diabetologiczna, urologiczna, psychiatryczna, urazowo-ortopedyczna). Ponadto w przy ul. Skłodowskiej zlokalizowane jest centrum rehabilitacji^[6].

Historia szpitala wojskowego w Lublinie[edytuj | edytuj kod]

Szpitalnictwo wojskowe w Lublinie przed II wojną światową[edytuj | edytuj kod]

Historia szpitalnictwa wojskowego w Lublinie sięga okresu I Rzeczypospolitej. Wtedy to w mieście zaczęły przebywać na stałe regularne jednostki wojskowe i powstał garnizon Lublin. Od 1789 decyzją Komisji Wojskowej Obojga Narodów dyslokowano okresowo pododdziały jednostek z Dywizji Małopolskiej (z regimentu Czapskiego, regimentu Buławy Wielkiej Koronnej, pojedyncze chorągwie brygad narodowych kawalerii) i Dywizji Wielkopolskiej (z regimentu Królowej). W tamtym czasie w Lublinie funkcjonował lazaret wojskowy służący tym jednostkom^[7].

W roku 1809 wojska Księstwa Warszawskiego z księciem Józefem Poniatowskim wyzwoliły Lublin z rąk austriackich. Wojsko zajęło cześć obiektów zakonnych i prywatnych, które służyły jako koszary i lazarety. Pałac Tarłów przy ul. Narutowicza 2 był wykorzystywany jako lazaret aż do powstania listopadowego. Kompleks klasztorny Sióstr Wizytek (obecnie Centrum Kultury), był lazaretem w okresie wojen napoleońskich, później koszarami, a od powstania listopadowego ponownie stał się częściowo szpitalem wojskowym. Obiekt ten wykorzystywany był w tym celu aż do czasów II Rzeczypospolitej. W okresach wojen i zrywów niepodległościowych, jako lazarety przejściowo służyły inne lubelskie budynki, np. oficyny popijarskie (obecna siedziba Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. Hieronima Łopacińskiego) czy zabudowania klasztorne Karmelitów w okolicy Czwartku (późniejszy Szpital Jana Bożego w Lublinie)^[8]. W latach 1921–1939 Lublin był siedzibą w dowództwa Okręgu Korpusu Nr II i właśnie przy ul. Peowiaków 12 (kompleks powizytkowski) funkcjonowała filia 2 Szpitala Okręgowego w Chełmie.

Collegium Bobolanum przed II wojną światową

Collegium Bobolanum i Reserve Lazarett I Lublin „Kloster”[edytuj | edytuj kod]

W latach 1922–1926 w reprezentacyjnej osi alei Racławickich ze składek społeczeństwa wybudowano na potrzeby Towarzystwa Jezusowego – gmach zakonnego studium teologicznego, a od 1932 Wydziału Teologicznego świętego Andrzeja Boboli Collegium Bobolanum. Budynek zaprojektowany został przez lubelskiego architekta Ignacego Kędzierskiego. Była to w przedwojennym Lublinie jedna z trzech, poza Katolickim Uniwersytetem Lubelskim oraz Jeszywas Chachmej Lublin, uczelnia wyższa – funkcjonowała tam do 1939. Podczas kampanii wrześniowej w budynku Collegium Bobolanum zorganizowano 201 szpital wojenny, a w czasie obrony miasta (16–18 września) budynki Wydziału służyły jako punkty opatrunkowe i oporu^[9]^[10].

Po zajęciu przez Niemców Lublina okupanci zorganizowali w budynkach Collegium Bobolanum lazaret chirurgiczny jednego z siedmiu szpitali wojskowych w Lublinie^[11]^[12]: Reserve Lazarett I Lublin „Kloster” (Reserve Kreiglazarett Lublin), który służyły na potrzeby wojsk niemieckich. Collegium Bobolanum już nie wróciło do Lublina – przeniesiono je do Warszawy, przy ul. Rakowieckiej i stało się częścią Akademii Katolickiej.

Podczas II wojny światowej

Szpital wojskowy przy alejach Racławickich[edytuj | edytuj kod]

24 lipca 1944, po wyzwoleniu miasta, budynki szpitalne przy alejach Racławickich zostały zajęte przez 2 Polowy Szpital Chirurgiczny (polecenie Szefa Służby Zdrowia I Armii Wojska Polskiego płk. Michała Moguczego). Już na początku sierpnia 1944 umieszczano tam 62 Szpital Ewakuacyjny (kolejni komendanci: mjr lek. L. Przysuski, mjr lek. Mironow oraz kpt. lek Zofia Trawińska). Zmiana położenia frontu spowodowała, że szpital ten pozostał w Lublinie tylko do końca lutego 1945, a jego miejsce w marcu zajął 66 Szpital Ewakuacyjny (komendant: mjr lek. Leszek Kryska), który szybko przekształcano w stacjonarna placówkę: 2 Szpital Okręgowy (od 1948: 7 Szpital Okręgowy). W połowie 1949 wraz z likwidacją VII Okręgu Wojskowego, szpital przekształcono na lecznicę garnizonową, przy której funkcjonowało laboratorium sanitarnohigieniczne^[13].

W 1949 za zgodą władz wojskowych podpisano umowę z Wydziałem Lekarskim Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej i na bazie oddziałów szpitalnych powstały oddziały kliniczne Wydziału. Dało to możliwość przyjmowania pacjentów cywilnych, a obecność pracowników naukowo-dydaktycznych Uniwersytetu (od 1950 Akademii Lekarskiej, a później Akademii Medycznej w Lublinie) pozwoliła na rozwój kadry medycznej szpitala i postęp w zakresie nowych metod diagnostyki i leczenia. W 1950 szpital przemianowano na 101 Wojskowy Szpital Rejonowy z 600 łóżkami.

W 1963 powstał Punkt Krwiodawstwa. Współpraca z uczelnią medyczną trwała do wybudowania w 1964 Państwowego Szpitala Klinicznego nr 4 w Lublinie. Kliniki sukcesywnie opuszczały mury szpitala wojskowego. W sierpniu 1964 szpital przemianowano na 1 Wojskowy Szpital Okręgowy z bazą 300 łóżek. W lipcu 1978 za uzyskanie bardzo dobrych wyników Szpital został wyróżniony w rozkazie Ministra Obrony Narodowej.

W maju 1981 ponownie zmieniono etat i nazwę szpitala na 1 Szpital Wojskowy z Przychodnią. 1 stycznia 1999 stał się on samodzielnym publicznym zakładem opieki zdrowotnej^[14]. W tym okresie szpital wraz redukcją etatów Sił Zbrojnych RP utracił wielu doświadczonych oficerów lekarzy, zmienił profil z typowo wojskowego na publiczny otwarty na mieszkańców miasta i regionu. W roku 2005 ze struktury szpitala wyłączono stację krwiodawstwa, która jako terenowa stacja stała się częścią Wojskowego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Warszawie. Dużym wydarzeniem podsumowującym czas rozwoju i ponowne nawiązanie współpracy akademickiej było nadanie nowej nazwy – od 2011 jest to 1. Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką SPZOZ^[15]. W 1990 w szpitalu odtworzono kaplicę szpitalną pw. Matki Bożej Bolesnej^[13].

Odznaki pamiątkowa i rozpoznawcza[edytuj | edytuj kod]

W 2016 Minister Obrony Narodowej wprowadził odznakę pamiątkową oraz odznakę rozpoznawczą szpitala^[16]. Odznaka pamiątkowa opiera się na kształcie krzyża maltańskiego barwy wiśniowej ze złocistym obrzeżem, leżącego na wieńcu laurowo-dębowym. Na krzyżu umieszczona jest owalna granatowa tarcza ze srebrną laską Eskulapa, a poniżej szarfa zawierająca skrót nazwy szpitala: „1 WSzKzP”. Oznaka rozpoznawcza to tarcza herbowa z koziołkiem lubelskim opartego o laskę Eskulapa, z cyfrą „1” u podstawy, na wiśniowym tle (lub zielonym dla wersji w barwach ochronnych na mundur polowy). Elementy odznaki i oznaki nawiązują do historycznych barw wojskowej służby zdrowia (kolor wiśniowy), wojskowego charakteru szpitala i symboli sztuki medycznej oraz miejsca stacjonowania.

Komendanci i pracownicy[edytuj | edytuj kod]

Komendanci Szpitala[edytuj | edytuj kod]

źródło^[13]

2 Szpital Okręgowy – 7 Szpital Okręgowy (1945–1949): ppłk lek. Marian Jaworski (marzec – wrzesień 1945), mjr lek. Robert Stryer (wrzesień 1945–1949)
Szpital Wojskowy (garnizonowy 1949–1950) – 101 Wojskowy Szpital Rejonowy (1950–1964): mjr lek. Robert Stryer (1949–1956), płk lek. Antoni Olszewski (1956–1964)
1 Wojskowy Szpital Okręgowy (1964–1981): płk lek. Antoni Olszewski (1964–1972), płk lek. Zbigniew Kruszyński (1972–1981)
1 Szpital Wojskowy z Przychodnią (1981–2011, SPZOZ od 1999): płk lek. Zbigniew Kruszyński (1981–1983), płk lek. Stanisław Goliszek (1983–1994), płk dr n. med. Jerzy Papuć (1994–2002), płk dr n. med. Zbigniew Kędzierski (2002–2011)
1 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką SPZOZ (od 2011): płk dr n. med. Zbigniew Kędzierski (2011–2016), płk mgr Marcin Sygut (2016–2017), płk mgr Andrzej Skiba (2017–2020), płk dr n. biol. Aleksander Michalski (od 2020)

Pracownicy, kierownicy oddziałów i klinik[edytuj | edytuj kod]

źródło^[13]

gen. bryg. prof. dr hab. Sylwester Czaplicki (internista i kardiolog, Pododdział Kadry Oficerów, 1945)
prof dr hab. Benedykt Dylewski (laryngolog, kierownik Kliniki Otolaryngologicznej, 1953)
prof. dr hab. Antoni Falkiewicz (internista i kardiolog, zastępca ds. lecznictwa i ordynator, 1945)
prof. dr hab. Mieczysław Gamski (internista, kierownik I Kliniki Chorób Wewnętrznych, 1953)
prof. dr hab. Aleksander Goldschmied (internista, kierownik I Kliniki Chorób Wewnętrznych, 1949)
prof. dr hab. Edward Gorzkowski (internista, zastępca ds. lecznictwa, 1945)
prof. dr hab. Marek Kański (twórca i kierownik laboratorium, 1950)
prof. dr hab. Mieczysław Kędra (internista, kierownik I Kliniki Chorób Wewnętrznych, 1957)
prof. dr hab. Tadeusz Kielanowski
prof. dr hab. Tadeusz Krwawicz (okulista, zastępca ds. lecznictwa i ordynator, 1945)
prof. dr hab. Jan Henryk Lubieniecki (internista, kierownik I Kliniki Chorób Wewnętrznych, 1949)
gen. bryg. dr. hab. Tadeusz Obara (radiolog, Pododdział Kadry Oficerów, 1945–1947)
prof. dr hab. Stanisław Piątkowski (ortopeda, kierownik Kliniki Ortopedycznej, 1955)
prof. dr hab. Lechosław Putowski (ginekolog, endokrynolog, kierownik Kliniki Ginekologii i Endokrynologii, od 2009
prof. dr hab. Feliks Skubiszewski (chirurg, 64 Szpital Ewakuacyjny, kierownik II Kliniki Chorób Wewnętrznych, 1953)
dr hab. Grzegorz Sobieszek (internista, kardiolog, kierownik Kliniki i Oddziału Kardiologii)
gen. bryg. prof. dr hab. Władysław Tkaczewski (kardiolog i gastroenterolog, Pododdział Kadry Oficerów, 1945)
płk prof. dr hab. Władysław Witczak (internista, kierownik Kliniki Chorób Wewnętrznych, 2011–2022)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Dziennik Urzędowy Ministra Obrony Narodowej [online], www.dz.urz.mon.gov.pl [dostęp 2023-12-02] .
↑ Zarządzenie Nr 11/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 21 czerwca 2017 r. w sprawie likwidacji 108 Szpitala Wojskowego z Przychodnią Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Ełku (Dz. Urz. MON z 2017 r. poz. 122 z późn. zm.).
↑ Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 991 z późn. zm.). rozdział 4 (art. 89–92).
↑ Decyzja Nr 182/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 2 lipca 2004 r. w sprawie utworzenia obwodów profilaktyczno-leczniczych wojskowej służby zdrowia oraz ich organizacji i zadań (Dz. Urz. MON z 2004 r. Nr 8, poz. 88).
↑ l, Wykaz szpitali zakwalifikowanych do PSZ obowizujący od 1 stycznia 2023 r. do 30 czerwca 2027 r. [online], Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) – finansujemy zdrowie Polaków [dostęp 2023-12-02] (pol.).
↑ ^a ^b https://rpwdl.ezdrowie.gov.pl/RPM/DetailsConfirm?Id=17527.
↑ Cholewiński Ł. Garnizon wojskowy w Lublinie w latach 1788–1792 Przegląd Wojskowo-Historyczny 2021; XXII (LXXIII) (1 (275)): 11–34; DOI: 10.32089/WBH.PHW.2021.1(275).0001.
↑ Skarbek J. Organizacja wojskowej służby zdrowia w województwie lubelskim w roku 1830/31 Roczniki humanistyczne Tom XIX. zeszyt 2, 1971. s. 193–203.
↑ Hanc E. (red.) W hołdzie patronom z myślą o przyszłości Wydawnictwo OLECH, Lublin 2012, ISBN 978-83-63394-06-6.
↑ Ludwik Głowacki: Działania wojenne na Lubelszczyźnie w roku 1939. Wyd. 2. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1986. ISBN 83-222-0377-2.
↑ https://www.lexikon-der-wehrmacht.de/Gliederungen/Lazarette/Gliederung-R.htm.
↑ Krzyżanowski „Szpic” J.R. U Szarugi Wydawnictwo Wydawnictwo Norbertinum, Lublin 1995; ISBN 83-851-3163-9.
↑ ^a ^b ^c ^d Kędzierski Z., Witczak W. 71 lat 1 Wojskowego Szpitala Klinicznego w Lublinie 1944–2015, Wydawnictwo POLIHYMNIA, Lublin 2015, ISBN 978-83-7847-282-7.
↑ Zarządzenie Nr 43/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 7 października 1998 r. (Dziennik Rozkazów MON, 1998. poz. 97, z późn. zm.).
↑ Zarządzenie Ministra Obrony Narodowej Nr 54 z dnia 9 grudnia 2011 r. (Dz. Urz. MON Nr 24, poz. 361).
↑ Decyzja Nr 248/MON z dnia 29 lipca 2016 r. w sprawie wprowadzenia odznaki pamiątkowej oraz oznaki rozpoznawczej 1. Wojskowego Szpitala Klinicznego z Polikliniką Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Lublinie.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Markiewicz M. Nauczyciele przyszłych lekarzy, Wydawnictwo Introligatornia S.C., Lublin 2019, ISBN 987-83-63698-79-9.
Kędzierski Z., Witczak W. 71 lat 1 Wojskowego Szpitala Klinicznego w Lublinie 1944–2015, Wydawnictwo POLIHYMNIA, Lublin 2015, ISBN 978-83-7847-282-7.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Oficjalna strona szpitala [online], 1wszk.pl [dostęp 2024-02-18] .

[1] Dziennik Urzędowy Ministra Obrony Narodowej [online], www.dz.urz.mon.gov.pl [dostęp 2023-12-02] .

[2] Zarządzenie Nr 11/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 21 czerwca 2017 r. w sprawie likwidacji 108 Szpitala Wojskowego z Przychodnią Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Ełku (Dz. Urz. MON z 2017 r. poz. 122 z późn. zm.).

[3] Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 991 z późn. zm.). rozdział 4 (art. 89–92).

[4] Decyzja Nr 182/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 2 lipca 2004 r. w sprawie utworzenia obwodów profilaktyczno-leczniczych wojskowej służby zdrowia oraz ich organizacji i zadań (Dz. Urz. MON z 2004 r. Nr 8, poz. 88).

[5] , Wykaz szpitali zakwalifikowanych do PSZ obowizujący od 1 stycznia 2023 r. do 30 czerwca 2027 r. [online], Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) – finansujemy zdrowie Polaków [dostęp 2023-12-02] (pol.).

[:1-6] ttps://rpwdl.ezdrowie.gov.pl/RPM/DetailsConfirm?Id=17527.

[7] Cholewiński Ł. Garnizon wojskowy w Lublinie w latach 1788–1792 Przegląd Wojskowo-Historyczny 2021; XXII (LXXIII) (1 (275)): 11–34; DOI: 10.32089/WBH.PHW.2021.1(275).0001.

[8] Skarbek J. Organizacja wojskowej służby zdrowia w województwie lubelskim w roku 1830/31 Roczniki humanistyczne Tom XIX. zeszyt 2, 1971. s. 193–203.

[9] Hanc E. (red.) W hołdzie patronom z myślą o przyszłości Wydawnictwo OLECH, Lublin 2012, ISBN 978-83-63394-06-6.

[10] Ludwik Głowacki: Działania wojenne na Lubelszczyźnie w roku 1939. Wyd. 2. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1986. ISBN 83-222-0377-2.

[11] ttps://www.lexikon-der-wehrmacht.de/Gliederungen/Lazarette/Gliederung-R.htm.

[12] Krzyżanowski „Szpic” J.R. U Szarugi Wydawnictwo Wydawnictwo Norbertinum, Lublin 1995; ISBN 83-851-3163-9.

[:0-13] Kędzierski Z., Witczak W. 71 lat 1 Wojskowego Szpitala Klinicznego w Lublinie 1944–2015, Wydawnictwo POLIHYMNIA, Lublin 2015, ISBN 978-83-7847-282-7.

[14] Zarządzenie Nr 43/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 7 października 1998 r. (Dziennik Rozkazów MON, 1998. poz. 97, z późn. zm.).

[15] Zarządzenie Ministra Obrony Narodowej Nr 54 z dnia 9 grudnia 2011 r. (Dz. Urz. MON Nr 24, poz. 361).

[16] Decyzja Nr 248/MON z dnia 29 lipca 2016 r. w sprawie wprowadzenia odznaki pamiątkowej oraz oznaki rozpoznawczej 1. Wojskowego Szpitala Klinicznego z Polikliniką Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Lublinie.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]