Amerykanie pochodzenia chińskiego

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Amerykanie pochodzenia chińskiego
華裔美國人 / 华裔美国人
美國華人 / 美国华人
Populacja

5 143 982
1,5% ludności Stanów Zjednoczonych

Miejsce zamieszkania

Kalifornia, Hawaje, Dystrykt Kolumbii

Język

angielski oraz języki chińskie, m.in. mandaryński, kantoński, hokkien, hakka[1], wu[2]

Religia

bezwyznaniowcy (52%), protestanci (22%), buddyści (15%), katolicy (8%), taoiści (3%), inne (1%)[3]

Pokrewne

Sino-kanadyjczycy

Chinatown w Chicago
Chińczycy zatrudnieni przy budowie linii kolejowej w XIX wieku

Amerykanie chińskiego pochodzenia (chiń. upr. 华裔美国人; chiń. trad. 華裔美國人; pinyin Huáyì Měiguórén również chiń. upr. 美国华人; chiń. trad. 美國華人; pinyin Měiguó Huárén) – obywatele Stanów Zjednoczonych pochodzący z Chin, lub tam mający swych przodków. Pochodzą nie tylko z ChRL, ale także z Hongkongu, Makau i innych obszarów Azji zamieszkiwanych w przeszłości przez Chińczyków, jak Singapur, Wietnam, Malezja, Indonezja, Birma, Filipiny i Tajwan[4].

Pierwsi imigranci z Chin, według danych rządu Stanów Zjednoczonych, przybyli do Ameryki w roku 1820. Mniej niż tysiąc Chińczyków pojawiło się w Kalifornii przed rokiem 1848 i wybuchłą wówczas gorączką złota, która spowodowała napływ znaczącej ilości imigrantów. Chińczycy pracowali w kopalniach jako najtańsza siła robocza[5][6][7].

W roku 1852 w USA było 25 000 chińskich imigrantów, a w 1880 aż 105 465. Większość osiedlała się w Kalifornii; byli to przeważnie młodzi mężczyźni z prowincji Guangdong o niskim stopniu wykształcenia[8]. W latach 1885–1943, po wprowadzeniu ustawy o nazwie „Chinese Exclusion Act”, napływ Chińczyków został powstrzymany. Mimo odwołania ustawy aż do roku 1965 imigracja z Chin znajdowała się pod ścisłą kontrolą i była z rozmysłem ograniczana. W latach siedemdziesiątych XX wieku chińscy imigranci przybywali głównie z Hongkongu i Tajwanu przy relatywnie nieznacznej liczbie przybyszów z Chin kontynentalnych. W latach osiemdziesiątych natomiast – na skutek liberalizacji polityki emigracyjnej władz ChRL – imigranci z Chin kontynentalnych stali się największą chińską grupą etniczną w USA[9]. Język kantoński, którym posługuje się większość chińskich imigrantów, jest – co do liczby osób nim władających – trzecim nie-angielskim językiem Stanów Zjednoczonych[10].

Obywatelstwo[edytuj | edytuj kod]

Sekretarz Energetyki Steven Chu jest jednym z kilku Amerykanów chińskiego pochodzenia, jacy zdobyli Nagrodę Nobla. Pozostali to Tsung-Dao Lee, Samuel Ting, Daniel C. Tsui, Chen Ning Yang, Roger Tsien i Charles K. Kao.
Elaine Chao była pierwszą Amerykanką chińskiego pochodzenia jaka została zatrudniona w administracji prezydenta

Zgodnie z 14. poprawką do Konstytucji Stanów Zjednoczonych i decyzją Sądu Najwyższego każdy obcokrajowiec (a więc także Chińczyk) urodzony w USA staje się automatycznie obywatelem Stanów Zjednoczonych. Na zakończenie procesu naturalizacji imigranci są zobowiązani złożyć przysięgę na wierność Stanom Zjednoczonym, lecz nie muszą zrzekać się swego poprzedniego obywatelstwa[11] Chińska Republika Ludowa nie uznaje podwójnego obywatelstwa i uważa wszystkich naturalizowanych Amerykanów chińskiego pochodzenia za osoby, które zrzekły się obywatelstwa ChRL. Przeciwnie Republika Chińska („Tajwan”) dopuszcza podwójne obywatelstwo i nie uważa amerykańskiej naturalizacji za akt wrogi.

Według badań przeprowadzonych w roku 2006 przez United States Census Bureau 1,330,361 (37%) Amerykanów chińskiego pochodzenia (w tym Tajwańczyków i ludzi mieszanego pochodzenia) to urodzeni obywatele, podczas gdy 1,319,137 (59%) zamieszkałych w USA Chińczyków, którzy urodzili się za granicą, posiada obywatelstwo po przebyciu procesu naturalizacji[12].

Wpływ na kulturę amerykańską[edytuj | edytuj kod]

Analizy wykazują, że większość Amerykanów nie-azjatyckiego pochodzenia nie odróżnia Chińczyków od pozostałych Azjatów, a postrzeganie i jednych i drugich jest niemal identyczne[13]. Ankieta przeprowadzona w roku 2001, a dotycząca stosunku ogółu Amerykanów do Amerykanów chińskiego pochodzenia wykazała, że jedna czwarta respondentów ma złe lub bardzo złe mniemanie o Chińczykach w Ameryce[14]. Sonda wskazała też kilka pozytywnych cech dostrzeganych w Amerykanach chińskiego pochodzenia. Są to: kultywowanie wartości rodzinnych (91%); uczciwość w prowadzeniu interesów (77%); nacisk na wykształcenie (67%)[13].

Chińscy imigranci przynieśli ze sobą do Stanów Zjednoczonych wiele swych ideałów i wartości. Niektóre z nich nadal mają wpływ na kształtowanie nowych pokoleń. Wśród nich na pierwszym miejscu należy wymienić konfucjański szacunek dla starszych i uczucia synowskie[15]. Podobnie wykształcenie i służba publiczna, w Chinach od zawsze uważane za sposoby na zdobycie wyższej pozycji społecznej[15][16].

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Imigranci z Chin i ich potomkowie stanowią najliczniejszą, bo stanowiącą aż 22.4%, grupę etniczną wśród Amerykanów azjatyckiego pochodzenia. Stanowią również 1.2% całej populacji Stanów Zjednoczonych. W roku 2006 w USA 3.6 miliona Amerykanów zadeklarowało narodowość chińską.

Rozmieszczenie[edytuj | edytuj kod]

Metropolia nowojorska, w skład której wchodzi sam Nowy Jork, jak i przylegające do miasta obszary stanów Nowy Jork, New Jersey, Connecticut i Pensylwanii, jest miejscem osiedlenia największej liczby Amerykanów chińskiego pochodzenia wśród wszystkich obszarów metropolitalnych w USA, a 665,714 osób wymienionych w statystykach za rok 2009[17] i zamieszkujących do najmniej 7 dzielnic zwanych Chinatown.

Inne obszary metropolitalne zamieszkane przez znaczną liczbę Amerykanów chińskiego pochodzenia to San Francisco, Los Angeles, Boston, Chicago, Waszyngton, Houston, Seattle, Filadelfia, Dallas, Portland, San Diego, Sacramento i Las Vegas.

Obok wielkich aglomeracji istnieją mniejsze skupiska Amerykanów chińskiego pochodzenia w miastach uniwersyteckich na terenie całych Stanów Zjednoczonych. W roku 2000 Amerykanie chińskiego pochodzenia stanowili blisko 3% mieszkańców Kalifornii i ponad 1% mieszkańców północnego wschodu kraju. Hawaje, najgęściej zaludnione przez przybyszów z Azji, mają 10-procentową społeczność chińsko-amerykańską.

Język[edytuj | edytuj kod]

Język chiński, głównie dialekt kantoński, jest językiem, którym posługuje się większość imigrantów, zwłaszcza w Kalifornii[10]. Ponad dwa miliony Amerykanów posługuje się różnymi odmianami języka chińskiego, przy czym coraz liczniejsza jest liczba Chińczyków z Chin kontynentalnych i Tajwanu, dla których podstawowym jest standardowy język mandaryński[10].

W Nowym Jorku mandaryński jest dialektem ojczystym dla około 10% mówiących po chińsku mieszkańców, ale jest on używany jako swego rodzaju lingua franca przez przeważającą większość i ma szansę wyprzeć dialekt kantoński[18]. Jednocześnie coraz liczniejsi imigranci z Fujianu posługują się dialektem mindońskim. Język wu, jeszcze do niedawna niesłyszany w USA, jest używany przez przybyszów z Jiangsu, Zhejiangu i Szanghaju.

Jakkolwiek Amerykanie chińskiego pochodzenia znają angielski, część z nich uczy swe dzieci chińskiego dla zachowania tradycji i kultury kraju przodków, a coraz częściej z konieczności utrzymywania przez Stany Zjednoczone bliskich kontaktów z jedną z największych potęg gospodarczych świata.

Życie w Ameryce[edytuj | edytuj kod]

Chińskie dzieci w drodze na piknik, Los Angeles 1936

Chińska społeczność w Ameryce ma za sobą ogromne osiągnięcia. Miejsce pogardzanych kulisów pracujących w kopalniach i przy budowie kolei zajęli ludzie wykształceni, obecni we wszystkich dziedzinach życia Stanów Zjednoczonych od wojskowości i polityki zaczynając, a na nauce, sztuce, mediach i sporcie kończąc. Z pewnością najbardziej widocznym znakiem rozpoznawczym są wszechobecne w Stanach Zjednoczonych chińskie restauracje.

Dochody i status socjalny Amerykanów chińskiego pochodzenia (jak każdej innej grupy etnicznej) są bardzo zróżnicowane. I podczas gdy mieszkańcy dzielnic zwanych „Chinatown” w wielkich aglomeracjach miejskich to przedstawiciele biednej klasy robotniczej, inni, dobrze wykształceni, mieszkają na bogatych przedmieściach. Jednych dzieli od drugich widoczna dyskryminacja klasowa. Dla przykładu: leżące tuż obok siebie w Dolinie San Gabriel w Kalifornii miejscowości Monterey Park i San Marino zamieszkują Amerykanie chińskiego pochodzenia, ale dzieli ich łatwo dostrzegalna przepaść socjo-ekonomiczna.

Na przestrzeni lat Chińczycy w Ameryce wykształcili swoisty styl życia będący mieszaniną amerykańskich i chińskich obyczajów. W największych miastach USA organizowane są barwne obchody powitania chińskiego Nowego Roku, a w Seattle rokrocznie organizowany jest „Festál”, czyli festiwal chińskiej kultury i sztuki.

Do nie mniej ważnych obchodów zaliczyć należy Festiwale Smoczych Łodzi i Święto Środka Jesieni.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Chinese, Hakka [online], Ethnologue [dostęp 2020-10-14] (ang.).
  2. ↑ Chinese, Wu [online], Ethnologue [dostęp 2020-10-14] (ang.).
  3. ↑ Asian Americans: A Mosaic of Faiths [online], pewforum.org, 19 lipca 2012 [dostęp 2020-10-14] (ang.).
  4. ↑ Franklin Ng: The Taiwanese Americans, Greenwood Publishing Group 1998, ISBN 978-0-313-29762-5, ss.2,118,126
  5. ↑ Ronald Takaki: Strangers From a Different Shore, Little, Brown & Co. 1998, ISBN 0-316-83109-3 s.28
  6. ↑ Iris Chang: The Chinese in America, Penguin Books 2003, ISBN 0-670-03123-2, ss.34–35
  7. ↑ Peter Kwong: Chinese America, The New Press 2005, ISBN 1-56584-962-0, s.44
  8. ↑ International World History Project. Asian Americans
  9. ↑ Yearbook of Immigration Statistics, Department of Homeland Security:2007 – Table 2 – Persons Obtaining Legal Permanent Resident Status by Region and Selected Country of Last Residence: Fiscal Years 1820 to 2007. [dostęp 2012-07-01]. (ang.).
  10. ↑ a b c H. Mark Lai, Becoming Chinese American: A History of Communities and Institutions, Walnut Creek, CA: AltaMira Press, 2004, ISBN 0-7591-0458-1, OCLC 53090863.
  11. ↑ U.S. State Department
  12. ↑ United States Census Bureau: 2006 American Community Survey: Selected Population Profile in the United States
  13. ↑ a b Committee of 100: Committee of 100 Announces Results of Landmark National Survey on American Attitudes towards Chinese Americans and Asian Americans, 2001
  14. ↑ Matthew Yi: Asian Americans seen negatively, „The San Francisco Chronicle”
  15. ↑ a b Haiming Liu (2005) „Asian-American Ideas (Cultural Migration)” In Horowitz, Maryanne Cline (editor) (2005) New Dictionary of the History of Ideas Charles Scribner's Sons, Detroit, Michigan, volume 1, pp. 158-160, ISBN 0-684-31377-4
  16. ↑ Kirk Semple „Among Chinese-Americans, a Split on Sports” New York Times s.B-2, 21 sierpnia 2008
  17. ↑ York-Newark-Bridgeport, NY-NJ-CT-PA Combined Statistical Area. factfinder.census.gov. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-06)]. American Community Survey, U.S. Census Bureau 2009|
  18. ↑ Ofelia García, Joshua A. Fishman: The Multilingual Apple: Languages in New York City, Walter de Gruyter 2002, ISBN 3-11-017281-X

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Chih Meng: Chinese American Understanding: A Sixty-Year Search, China Institute in America, 1981
  • May Pao-May Tung: Chinese Americans and Their Immigrant Parents: Conflict, Identity, and Values, Haworth Press 2000, ISBN 0-7890-1056-9
  • Dusanka Miscevic, Peter Kwong: Chinese Americans: The Immigrant Experience, Hugh Lauter Levin Associates 2000, ISBN 0-88363-128-8
  • Vivian S Louie, Compelled To Excel: Immigration, Education, And Opportunity Among Chinese Americans, Stanford, Calif.: Stanford University Press, 2004, ISBN 0-8047-4985-X, OCLC 70738318.
  • Iris Chang, The Chinese in America: A Narrative History, New York: Viking, 2003, ISBN 0-670-03123-2, OCLC 51242079.
  • Shehong Chen, Being Chinese, Becoming Chinese American, Urbana: University of Illinois Press, 2002, ISBN 0-252-02736-1, OCLC 48053750.
  • Lisa See: On Gold Mountain: The One-Hundred-Year Odyssey of My Chinese American Family 1996, ISBN 0-679-76852-1. Zobacz też [1]
  • Frank H. Wu: Yellow: Race in America Beyond Black and White, Basic Books 2003, ISBN 0-465-00640-X
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Amerykanie_pochodzenia_chińskiego&oldid=68637253”