Amiet-Chan Sułtan

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Amiet-Chan Sułtan
krymskotat. Amethan Sultan
ros. Амет-Хан Султан
30 zwycięstw
Ilustracja
Fotografia wojskowa Amiet-Chan Sułtana
podpułkownik lotnictwa podpułkownik lotnictwa
Data i miejsce urodzenia

25 października 1920
Ałupka

Data i miejsce śmierci

1 lutego 1971
obwód moskiewski

Przebieg służby
Lata służby

1939–1971

Siły zbrojne

Armia Czerwona
Wojskowe Siły Powietrzne

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa:

Odznaczenia
Złota Gwiazda Bohatera Związku Radzieckiego Złota Gwiazda Bohatera Związku Radzieckiego Nagroda Stalinowska
Order Lenina Order Lenina Order Lenina Order Czerwonego Sztandaru Order Czerwonego Sztandaru Order Czerwonego Sztandaru Order Czerwonego Sztandaru Order Aleksandra Newskiego (ZSRR) Order Wojny Ojczyźnianej I klasy Order „Znak Honoru” Medal „Za obronę Stalingradu” Medal „Za Zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941-1945” Medal „Za zdobycie Królewca” Medal „Za zdobycie Berlina”

Amiet-Chan Sułtan (ros. Амет-Хан Султан, krymskotat. Amethan Sultan, ur. 25 października 1920 w Ałupce, zm. 1 lutego 1971 w obwodzie moskiewskim) – radziecki pilot wojskowy, as myśliwski II wojny światowej, dwukrotny Bohater Związku Radzieckiego (1943 i 1945).

Życie[edytuj | edytuj kod]

Urodził się na Krymie w rodzinie mieszanej: ojciec był z pochodzenia Lakiem, a matka krymską Tatarką. Uczył się w szkole w Ałupce, a w 1937 ukończył szkołę kolejową w Symferopolu. W drugiej połowie lat 30. wstąpił do aeroklubu w tymże mieście. Od 1939 roku służył w Armii Czerwonej, rok później ukończył wojskową szkołę lotniczą i w dniu ataku Niemiec hitlerowskich na Związek Radziecki wykonał pierwszy lot bojowy. Walczył do końca wojny, latając początkowo na samolocie I-153, a później także na Jak-7 i brytyjskim Hawker Hurricane. Wykonywał często po kilka lotów dziennie, w 1942 roku według radzieckich źródeł strącił niemiecki Ju 88 poprzez staranowanie, samemu szczęśliwie lądując na spadochronie.

Za zasługi bojowe przeniesiono go do 9 Gwardyjskiego pułku asów myśliwskich. 24 sierpnia 1943 roku przyznano mu po raz pierwszy tytuł Bohatera Związku Radzieckiego. Walczył m.in. w bitwie o Briańsk, Stalingrad, Prusy Wschodnie i Berlin. Ostatni nieprzyjacielski samolot zestrzelił pod koniec wojny nad berlińskim lotniskiem Tempelhof. Ogółem w czasie wojny uzyskał 30 zwycięstw powietrznych. Za ten wyczyn otrzymał po raz drugi tytuł Bohatera Związku Radzieckiego, a jego rodzinę na osobisty rozkaz Stalina wyłączono z deportacji Tatarów z Krymu do Kazachstanu w 1944 roku.

Po zakończeniu wojny Amiet-Chan Sułtan służył w 9 Gwardyjskim lotniczym pułku myśliwców w Kobryniu w Białoruskim Okręgu Wojskowym, a od lutego 1947 był pilotem doświadczalnym w mieście Żukowskij. Zginął 1 lutego 1971 roku w czasie próby doświadczalnej samolotu. Został pochowany na Cmentarzu Nowodziewiczym w Moskwie[1].

Awanse[edytuj | edytuj kod]

  • młodszy porucznik (5 marca 1940)
  • porucznik (25 marca 1942)
  • starszy porucznik (28 września 1942)
  • kapitan (19 lutego 1943)
  • major (25 marca 1944)
  • podpułkownik rezerwy (22 lipca 1957)

Odznaczenia i nagrody[edytuj | edytuj kod]

I medale.

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

Jego imieniem nazwano plac i ulicę w Symferopolu, prospekt w Machaczkale, ulice w Kazaniu, Ałupce, Eupatorii, Krasnoperekopsku, Sudaku, Teodozji, Żukowskim, Izberbaszu, Kaspijsku, Chasawjurcie i wielu innych miejscowościach.

Postać Amiet-Chan Sułtana w kulturze[edytuj | edytuj kod]

Na podstawie wydarzeń historycznych wysiedlenia Tatarów krymskich i wątków biograficznych z życia Amiet-Chan Sułtana powstał pierwszy krymsko-tatarski film na temat wysiedlenia: „Chajtarma”.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Tadeusz Malinowski: Lotnicy świata, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 1985, ISBN 83-206-0495-8.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]