Przejdź do zawartości

Andrej Babiš

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Andrej Babiš
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

2 września 1954
Bratysława

Premier Republiki Czeskiej
Okres

od 13 grudnia 2017
do 17 grudnia 2021

Przynależność polityczna

ANO 2011

Poprzednik

Bohuslav Sobotka

Następca

Petr Fiala

Minister finansów Czech
Okres

od 29 stycznia 2014
do 24 maja 2017

Przynależność polityczna

ANO 2011

Poprzednik

Jan Fischer

Następca

Ivan Pilný

podpis
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Andrej Babiš (ur. 2 września 1954 w Bratysławie[1]) – czeski przedsiębiorca i polityk narodowości słowackiej. Twórca i właściciel koncernu Agrofert, założyciel partii ANO 2011, w latach 2014–2017 pierwszy wicepremier i minister finansów, w latach 2017–2021 premier Czech.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Pochodzenie i wykształcenie

[edytuj | edytuj kod]

Andrej Babiš jest Słowakiem[2]. Ukończył studia w Wyższej Szkole Ekonomicznej w Bratysławie[1]. W 1997 przeprowadził się na stałe do Czech, osiedlając się w Pradze i przyjmując czeskie obywatelstwo[3][4]. Nie zrezygnował przy tym z obywatelstwa słowackiego[5].

Działalność zawodowa

[edytuj | edytuj kod]

Pracował w przedsiębiorstwie Petrimex, kontrolowanej przez władze komunistyczne centrali handlu zagranicznego[6]. W drugiej połowie lat 80. był przedstawicielem tej firmy w Maroku. W okresie komunistycznym był tajnym współpracownikiem (ps. „Bureš”) czechosłowackiej służby bezpieczeństwa StB[7]. W latach 80. należał do Komunistycznej Partii Czechosłowacji[8].

Powrócił do kraju, w 1994 po przejęciu części przedsiębiorstwa założył prywatny koncern Agrofert[1], specjalizujący się branży żywnościowej, rolnej i handlowej. Skupując i przejmując kolejne firmy, doprowadził do powstania holdingu obejmującego ponad 250 podmiotów gospodarczych, utrzymując nad nim kontrolę[9]. „Forbes” w 2013 umieścił go na 736. miejscu listy najbogatszych ludzi na świecie (na 2. miejscu w Czechach), szacując jego majątek na 2 miliardy dolarów[10].

Działalność polityczna do 2017

[edytuj | edytuj kod]

W 2012 zarejestrował partię polityczną o nazwie ANO 2011, głoszącą hasła walki z korupcją i uzdrowienia systemu politycznego, deklarując udział w wyborach parlamentarnych. Rozwój działalności partii zbiegł się z nabyciem przez Agrofert grupy mediowej MAFRA, wydającej m.in. jeden z największych czeskich dzienników „Mladá fronta Dnes”[11]. Przejął tym samym kontrolę nad największą w kraju grupą medialną, w skład której weszły także „Lidové noviny”. Wielokrotnie zarzucano mu wykorzystywanie mediów w działalności politycznej[9]. W wyborach w 2013 kierowane przez niego ugrupowanie zajęło drugie miejsce, wprowadzając do Izby Poselskiej 47 swoich przedstawicieli[12]. Andrej Babiš uzyskał jeden z mandatów poselskich przypadających jego ugrupowaniu.

29 stycznia 2014 został pierwszym wicepremierem oraz ministrem finansów w koalicyjnym rządzie Bohuslava Sobotki[13]. W 2016 czeski parlament przyjął ustawę o konflikcie interesów, zgodnie z którą członkowie rządu nie mogą być właścicielami mediów, a należące do nich przedsiębiorstwa wszelkich branż nie mogą ubiegać się o dotacje państwowe czy zamówienia publiczne. Ustawa została poparta przez wszystkie ugrupowania z wyjątkiem ANO, jej wejście w życie przewidziano na 2017[9].

W 2017 doszło do dalszych sporów między koalicjantami na tle zarzutów o konflikt interesów Andreja Babiša. Ostatecznie 24 maja 2017 lider ANO 2011 odszedł z rządu[14]. W październiku 2017 przedstawiono mu zarzuty defraudacji subsydiów unijnych[15]. Jego partia zwyciężyła w wyborach parlamentarnych w tym samym miesiącu, otrzymując 29,6% głosów i 78 mandatów[16]. Andrej Babiš po raz drugi został wówczas wybrany do Izby Poselskiej[17].

Premier Czech (2017–2021)

[edytuj | edytuj kod]

Po nieudanych negocjacjach koalicyjnych zapowiedział utworzenie rządu mniejszościowego[18]. 6 grudnia 2017 odebrał nominację na urząd premiera[19]. 13 grudnia prezydent Miloš Zeman dokonał zaprzysiężenia członków rządu, tym samym jego gabinet rozpoczął funkcjonowanie[20]. 16 stycznia 2018 Izba Poselska odmówiła udzielenia rządowi wotum zaufania[21].

Formalnie dymisja Andreja Babiša z funkcji premiera została przyjęta przez prezydenta 24 stycznia, w tym samym dniu został on powtórnie desygnowany na premiera[22]. 6 czerwca Miloš Zeman ponownie mianował go premierem[23]. Po kilkumiesięcznych negocjacjach partia premiera zawiązała koalicję z Czeską Partią Socjaldemokratyczną, a poparcie dla niej w parlamencie zadeklarowała Komunistyczna Partia Czech i Moraw. 27 czerwca 2018 prezydent dokonał zaprzysiężenia członków drugiego rządu Andreja Babiša[24]. W międzyczasie, w lutym 2018, polityk ostatecznie przegrał proces przeciwko słowackim historykom z Instytutu Pamięci Narodu, których pozwał kilka lat wcześniej o pomówienie dotyczące jego współpracy z StB[25].

W kwietniu 2019 przedstawiciele czeskiej policji wskazali na zasadność przeprowadzenia przeciwko premierowi postępowania o defraudację[26]. 23 czerwca 2019 w Pradze odbyła się masowa manifestacja przeciwko premierowi, w której według organizatorów wzięło udział 250 tysięcy osób[27]. We wrześniu 2019 postępowanie karne dotyczące zarzucanej politykowi defraudacji zostało umorzone[28].

W wyborach w 2021 jego partia zajęła drugie miejsce za centroprawicową koalicją SPOLU, zdobywając przy tym jeden mandat poselski więcej. Andrej Babiš został wówczas wybrany na kolejną kadencję niższej izby parlamentu[29]. 17 grudnia 2021 na stanowisku premiera został zastąpiony przez Petra Fialę.

Działalność polityczna od 2021

[edytuj | edytuj kod]

30 października 2022 oficjalnie ogłosił swój start w wyborach prezydenckich rozpisanych na styczeń 2023[30]. W pierwszej turze głosowania z 13 i 14 stycznia 2023 zajął 2. miejsce wśród 8 kandydatów z wynikiem 35,0% głosów. Przeszedł do drugiej tury, w której jego kontrkandydatem został generał Petr Pavel[31]. W drugiej turze z 27 i 28 stycznia 2023 przegrał ze swoim konkurentem, otrzymując 41,7% głosów[31].

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

Z pierwszego małżeństwa z Beatrice Adamičovą ma dwoje dzieci (Adrianę i Andreja)[32]. W 2017 zawarł drugi związek małżeński ze swoją długoletnią partnerką Moniką Herodesovą[33], z którą również ma dwoje dzieci (Vivien i Frederika)[34].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Andrej Babiš. financninoviny.cz, 24 czerwca 2013. [dostęp 2013-10-14]. (cz.).
  2. ↑ Bartłomiej Mayer: Milioner Andrej Babiš wejdzie zapewne do czeskiego rządu. Z Polską wiąże nie najlepsze wspomnienia. forsal.pl, 9 stycznia 2014. [dostęp 2021-02-28].
  3. ↑ Marcin Lis: Miliarder Andrej Babisz, który pogardził polskim jedzeniem, idzie po władzę. Może zostać premierem Czech. money.pl, 20 października 2017. [dostęp 2021-02-28].
  4. ↑ Andrej Babiš. Premier wbrew wszystkiemu. 15 grudnia 2017 opublikowany = rp.pl. [dostęp 2021-02-28].
  5. ↑ Karolina Zbytniewska: Andrej Babiš: Who is the new Czech prime minister?. euractiv.com, 27 października 2017. [dostęp 2021-02-28]. (ang.).
  6. ↑ Zemědělství Andrej Babiš ovládl s několika akciemi. Ovládne politiku s pár tisíci podporovatelů?. e15.cz, 1 grudnia 2011. [dostęp 2013-10-14]. (cz.).
  7. ↑ Kompletní spis spolupracovníka StB Andreje Babiše. aktualne.cz, 13 września 2013. [dostęp 2018-08-16]. (cz.).
  8. ↑ Andrej Babiš – Czech oligarch. politico.eu, 11 września 2014. [dostęp 2019-11-17]. (ang.).
  9. ↑ a b c Luboš Palata: Czechy: wszyscy przeciw miliarderowi. wyborcza.pl, 19 września 2016. [dostęp 2016-09-21].
  10. ↑ Andrej Babis. forbes.com. [dostęp 2013-10-14]. (ang.).
  11. ↑ Babiš's purchase of Mafra raises questions of motives. „The Prague Post”, 3 lipca 2013. [dostęp 2013-10-14]. (ang.).
  12. ↑ Volby do Poslanecké sněmovny Parlamentu České republiky konané ve dnech 25.10. – 26.10.2013. volby.cz. [dostęp 2013-10-26]. (cz.).
  13. ↑ Zeman jmenoval Sobotkovu vládu. Utahoval si z textu jeho návrhu. idnes.cz, 29 stycznia 2014. [dostęp 2014-01-29]. (cz.).
  14. ↑ Zeman jmenoval Pilného novým ministrem financí a chválil Babiše. idnes.cz, 24 maja 2017. [dostęp 2017-05-24]. (cz.).
  15. ↑ Czech election front-runner charged with subsidy fraud. politico.eu, 9 października 2017. [dostęp 2017-10-23]. (ang.).
  16. ↑ Volby 2017: Výsledky voleb v České republice. idnes.cz. [dostęp 2017-10-22]. (cz.).
  17. ↑ Volby 2017: Rozdělení mandátů a zvolení poslanci. idnes.cz. [dostęp 2017-10-22]. (cz.).
  18. ↑ Czech election winner Babis to seek minority government. reuters.com, 31 października 2017. [dostęp 2017-12-06]. (ang.).
  19. ↑ Prezydent Czech Mianował Andreja Babisza premierem kraju. wprost.pl, 6 grudnia 2017. [dostęp 2017-12-06].
  20. ↑ Zeman jmenoval Babišovu vládu. Přeje si, aby získala důvěru do února. idnes.cz, 13 grudnia 2017. [dostęp 2017-12-13]. (cz.).
  21. ↑ Czechy: rząd Andreja Babisza nie uzyskał wotum zaufania. polskieradio.pl, 16 stycznia 2018. [dostęp 2018-01-17].
  22. ↑ Czech president asks PM Babis again to try to form new cabinet. reuters.com, 24 stycznia 2018. [dostęp 2018-01-25]. (ang.).
  23. ↑ Babiš je podruhé premiérem. Načasování jmenování může být nátlakem na ČSSD, myslí si politolog. rozhlas.cz, 6 czerwca 2018. [dostęp 2018-06-17]. (cz.).
  24. ↑ Prezident jmenoval vládu bez Pocheho. Půjde ji osobně podpořit před poslance. idnes.cz, 27 czerwca 2018. [dostęp 2018-06-27]. (cz.).
  25. ↑ Babiš definitivně prohrál soud se slovenskými historiky, zda byl ve svazcích StB oprávněně. ceskatelevize.cz, 13 lutego 2018. [dostęp 2018-08-16]. (cz.).
  26. ↑ Czech police say PM Babis should stand trial in fraud case. reuters.com, 17 kwietnia 2019. [dostęp 2019-07-03]. (ang.).
  27. ↑ Dymisja albo defenestracja. Tysiące Czechów demonstrowało przeciwko Babiszowi. wyborcza.pl, 23 czerwca 2019. [dostęp 2019-07-03].
  28. ↑ Andrej Babis probe: Czech lawyers drop fraud charges against prime ministe. euronews.com, 16 września 2019. [dostęp 2019-09-16]. (ang.).
  29. ↑ Volby do Poslanecké sněmovny Parlamentu České republiky konané ve dnech 8.10. – 9.10.2021. volby.cz. [dostęp 2021-10-09]. (cz.).
  30. ↑ Konec dohadům. Babiš bude kandidovat na prezidenta. seznamzpravy.cz, 30 października 2022. [dostęp 2022-11-03]. (cz.).
  31. ↑ a b Volba prezidenta republiky konaná ve dnech 13.01. – 14.01.2023. volby.cz. [dostęp 2023-01-28]. (cz.).
  32. ↑ První Babišova žena a matka Andreje juniora: Kdo je TAJEMNÁ BEATRICE. extra.cz, 16 listopada 2018. [dostęp 2020-10-04]. (cz.).
  33. ↑ Monika Babišová: S Andrejem jsem 20 let, přitom se prý k sobě nehodíme. idnes.cz, 26 maja 2014. [dostęp 2020-10-04]. (cz.).
  34. ↑ ANO leader Babiš marries his long-term partner Monika. praguemonitor.com, 31 lipca 2017. [dostęp 2018-07-13]. (ang.).
Premierzy Czech

Flaga Czech

Rząd Bohuslava Sobotki (2014–2017)
W dniu zaprzysiężenia
Późniejsi członkowie rządu

Ministrowie finansów Czech
Pierwszy rząd Andreja Babiša (2017–2018)
W dniu zaprzysiężenia

Drugi rząd Andreja Babiša (2018–2021)
W dniu zaprzysiężenia
Późniejsi członkowie rządu

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Andrej_Babiš&oldid=75109848”