Miloš Zeman
| |
| Data i miejsce urodzenia |
28 września 1944 |
|---|---|
| Prezydent Republiki Czeskiej | |
| Okres |
od 8 marca 2013 |
| Przynależność polityczna | |
| Pierwsza dama | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Premier Republiki Czeskiej | |
| Okres |
od 22 lipca 1998 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Przewodniczący Izby Poselskiej Republiki Czeskiej | |
| Okres |
od 27 czerwca 1996 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Przewodniczący Czeskiej Partii Socjaldemokratycznej | |
| Okres |
od 28 lutego 1993 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| |
| Odznaczenia | |
        
| |
Miloš Zeman (ur. 28 września 1944 w Kolínie) – czeski polityk, w latach 1993–2001 przewodniczący Czeskiej Partii Socjaldemokratycznej, w latach 1996–1998 przewodniczący Izby Poselskiej, premier Czech w latach 1998–2002, w latach 2013–2023 prezydent Republiki Czeskiej.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]W 1963 ukończył szkołę średnią, po czym do 1967 pracował w zakładach Tatry w Kolínie. Od 1965 studiował w Wyższej Szkole Ekonomicznej w Pradze; dyplom inżyniera planowania gospodarki narodowej uzyskał w 1969, po czym do 1970 pracował jako nauczyciel akademicki na macierzystej uczelni. W 1968, w okresie Praskiej Wiosny, wstąpił do Komunistycznej Partii Czechosłowacji, z której po dwóch latach został wykluczony za swoje poglądy w okresie tzw. normalizacji. Przez pewien czas pozostawał bez stałego zatrudnienia. Od 1971 do 1984 pracował w przedsiębiorstwie sportowym Sportpropag, skąd został zwolniony z przyczyn politycznych. Podjął następnie pracę w kombinacie rolnym Agrodat, którą utracił w 1989.
Podczas aksamitnej rewolucji w 1989 dołączył do Forum Obywatelskiego. W 1990 został pracownikiem jednego z instytutów Czechosłowackiej Akademii Nauk. W tym samym roku uzyskał mandat posła do jednej z izb Zgromadzenia Federalnego. W 1992 przystąpił do Czeskiej Partii Socjaldemokratycznej, z ramienia której uzyskał poselską reelekcję. W 1993 został nowym przewodniczącym ugrupowania (ponownie wybierany na tę funkcję w 1995 i 1997). W 1996 został wybrany do Izby Poselskiej w kraju północnomorawskim. Na skutek porozumienia między socjaldemokracją a ODS, zakładającego poparcie przez lewicę gabinetu Václava Klausa, 27 czerwca 1996 objął funkcję przewodniczącego Izby Poselskiej. W przedterminowych wyborach parlamentarnych w 1998 po raz kolejny wywalczył mandat w tym samym okręgu, wykonując go do 2002.
17 lipca 1998 desygnowany na urząd premiera. Od 22 lipca 1998 do 15 lipca 2002 sprawował urząd premiera mniejszościowego rządu utworzonego przez socjaldemokrację. W 2002 wycofał się z aktywnej polityki, wyznaczając na swojego następcę Vladimíra Špidlę. Rok wcześniej na jego rzecz ustąpił z przywództwa w partii. Zamieszkał w miejscowości Nové Veselí. Został doradcą, a także częstym recenzentem partii współrządzącej Czechami do 2006, ale jego wpływ na politykę ugrupowania pozostawał niewielki. W 2003 bez powodzenia ubiegał się o urząd prezydenta, przegrywając w parlamencie z Václavem Klausem. W 2005 wydał książkę Jak jsem se mýlil v politice. W 2007 opuścił szeregi ČSSD na skutek sporu z liderem partii Jiřím Paroubkiem. W 2009 stanął na czele lewicowego ugrupowania pod nazwą Partia Praw Obywateli – Zemanowcy, które ubiegało się o mandaty w wyborach parlamentarnych 2010[1]. 29 maja 2010, po wyborczej porażce tej formacji, podał się do dymisji ze stanowiska przewodniczącego ugrupowania, zapowiadając jednocześnie, że będzie je nadal popierał[2].
W styczniu 2013 wystartował w pierwszych bezpośrednich wyborach prezydenckich. W pierwszej turze głosowania otrzymał 24,2% głosów, zajmując 1. miejsce. W drugiej z 25 i 26 stycznia poparło go 54,8% głosujących; wygrał tym samym z Karelem Schwarzenbergiem[3][4][5]. Urząd prezydenta objął 8 marca 2013[6].
W marcu 2017 ogłosił, że będzie ubiegał się o reelekcję w wyborach prezydenckich zaplanowanych na styczeń 2018[7]. W pierwszej turze głosowania z 12 i 13 stycznia otrzymał 38,6% głosów, zajmując 1. miejsce wśród 9 kandydatów. Przeszedł do drugiej tury z Jiřím Drahošem, którego poparło 26,6% głosujących[8]. W głosowaniu z 26 i 27 stycznia otrzymał 51,4% głosów, wygrywając ze swoim konkurentem i zapewniając sobie wybór na drugą kadencję[8]. 8 marca 2018 został zaprzysiężony na kolejną pięcioletnią kadencję[9].
10 października 2021, dzień po wyborach parlamentarnych, został hospitalizowany[10], co czasowo uniemożliwiło mu wykonywanie obowiązków (w tym związanych z procedurą powołania nowego rządu). Ostatecznie 9 listopada tego samego roku misję utworzenia gabinetu powierzył Petrowi Fiali[11].
Urząd prezydenta sprawował do 8 marca 2023.
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]Zamieszkał w miejscowości Nové Veselí, otrzymał jej honorowe obywatelstwo. Jego pierwszą żoną w latach 1971–1978 była Blanka Zemanová. Drugą żoną w 1993 została Ivana Zemanová. Ma syna Davida (z pierwszego małżeństwa) i córkę Kateřinę (z drugiego małżeństwa)[12]. Deklaruje się jako „tolerancyjny ateista”[13]. Znany z bon motów[14] i kontrowersyjnego języka[15]. Określił się jako zwolennik federalizmu europejskiego i wprowadzenia euro w Czechach[16].
Odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Order Lwa Białego I klasy z Łańcuchem – 2013 (ex officio – na czas sprawowania urzędu prezydenta)
- Order Tomáša Garrigue Masaryka I klasy – 2013 (ex officio – na czas sprawowania urzędu prezydenta)
- Krzyż Wielki Klasy Specjalnej Orderu Zasługi RFN – 2014 (Niemcy)[17]
- Order Podwójnego Białego Krzyża I klasy – 2014 (Słowacja)[18]
- Order Al-Husajna Ibn Alego – 2015 (Jordania)[19]
- Order Orła Białego – 2016 (Polska)[20][21][22]
- Order za Wybitne Zasługi – 2016 (Słowenia)[23]
- Order 8 Września – 2016 (Macedonia)[24]
- Order Republiki Serbii II klasy – 2020 (Serbia)[25]
Wybrane publikacje
[edytuj | edytuj kod]- Miloš Zeman, Komplexní prognostické modelování, Praga: Institut pro výchovu vedoucích pracovníků ministerstva průmyslu ČSR, 1975.
- Miloš Zeman, Úvod do systémové prognostiky, Praga: Institut pro výchovu vedoucích pracovníků ministerstva průmyslu ČSR, 1985.
- Miloš Zeman, Analytické a simulační hry na počítačovém modelu, Praga: SZN, 1989.
- Miloš Zeman, Vzestup a pád české sociální demokracie, Praga: Andrej Šťastný, 2006, ISBN 80-86739-22-8.
- Miloš Zeman, Moje Vysočina pohledem Miloše Zemana, Praga: Atypo, 2016, ISBN 978-80-87759-02-8.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Vedení SPOZ. spoz.cz. [dostęp 2017-08-30]. (cz.).
- ↑ Zeman končí ve vedení strany, podporovat ji bude dál. novinky.cz, 29 maja 2010. [dostęp 2017-08-30]. (cz.).
- ↑ Prezident 2013: Výsledek volby. volby.cz. [dostęp 2017-04-26]. (cz.).
- ↑ Zeman i Schwarzenberg w drugiej turze wyborów prezydenckich w Czechach. rp.pl, 12 stycznia 2013. [dostęp 2013-01-12].
- ↑ Czechy: W wyborach prezydenckich prowadzi Milosz Zeman. rp.pl, 26 stycznia 2013. [dostęp 2013-01-28].
- ↑ Zeman zaprzysiężony na prezydenta Czech. tvp.info, 8 marca 2013. [dostęp 2018-01-13].
- ↑ Zeman řekl svým příznivcům, že bude znovu kandidovat na Hrad. idnes.cz, 9 marca 2017. [dostęp 2017-03-09].
- ↑ a b Election of the President of the Czech Republic held on 12–13 January 2018. volby.cz. [dostęp 2018-01-27]. (ang.).
- ↑ Zeman złożył przysięgę i zaczął atakować media. Część osób opuściła uroczystość. tvn24.pl, 8 marca 2018. [dostęp 2018-03-08].
- ↑ Czech election: Milos Zeman in intensive care after vote. bbc.com, 10 października 2021. [dostęp 2021-10-18]. (ang.).
- ↑ Klára Beranová: Zeman pověřil Fialu jednáním o nové vládě. Ten už ji dávno sestavuje. volby.cz, 9 listopada 2021. [dostęp 2021-11-10]. (cz.).
- ↑ Výběr informací o manželce a rodině Miloše Zemana. ceskenoviny.cz, 26 stycznia 2013. [dostęp 2014-02-07]. (cz.).
- ↑ Miloš Zeman: Jsem tolerantní ateista. krestandnes.cz, 13 grudnia 2012. [dostęp 2016-07-04]. (cz.).
- ↑ Renata Rusin Dybalska. Nowy wymiar komunikowania politycznego na przykładzie języka prezydenta Czech Miloša Zemana. „Rozprawy Komisji Językowej”. tom LXII, s. 119, 2016. Łódź: ŁTN. [dostęp 2017-12-03].
- ↑ Faworyci bez poparcia. „Unia&Polska”, s. 25, 31 stycznia 2003.
- ↑ Czechy: Zeman podporządkuje się woli parlamentu i podpisze EMS. pap.pl, 10 marca 2013. [dostęp 2017-08-30].
- ↑ Brücken bauen für gute Nachbarschaft – Bundespräsident Gauck in Tschechien. radio.cz, 5 maja 2014. [dostęp 2016-03-16]. (niem.).
- ↑ Zeman závidí Slovákom euro, Gašparovič mu dal najvyššie vyznamenanie. pravda.sk, 27 maja 2014. [dostęp 2016-03-16]. (słow.).
- ↑ King, Czech president hold talks, discuss bilateral relations. petra.gov.jo, 11 lutego 2015. [dostęp 2016-03-15]. (ang.).
- ↑ M.P. z 2016 r. poz. 527
- ↑ Drugi dzień wizyty Prezydenta RP w Czechach. prezydent.pl, 15 marca 2016. [dostęp 2016-03-15].
- ↑ Udělení státních vyznamenání při oficiální návštěvě polského prezidenta v ČR. hrad.cz, 15 marca 2016. [dostęp 2016-03-18]. (cz.).
- ↑ Migrations Main Topic of Talks as President Pahor Visits Czech President Zeman. up-rs.si, 18 lutego 2016. [dostęp 2016-12-01]. (ang.).
- ↑ Official Visit of President Miloš Zeman. mzv.cz, 15 czerwca 2016. [dostęp 2020-11-23]. (ang.).
- ↑ Uručena odlikovanja povodom Dana državnosti. rts.rs, 15 lutego 2020. [dostęp 2020-12-26]. (serb.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Miloš Zeman. vlada.cz. [dostęp 2017-08-30]. (cz.).
- Životopis. hrad.cz. [dostęp 2017-08-30]. (cz.).
- Miloš Zeman. nasipolitici.cz. [dostęp 2017-08-30]. (cz.).
|
|
- Prezydenci Czech
- Premierzy Czech
- Czechosłowaccy posłowie do Zgromadzenia Federalnego
- Członkowie Izby Poselskiej Republiki Czeskiej
- Kandydaci na urząd Prezydenta Republiki Czeskiej
- Politycy Czeskiej Partii Socjaldemokratycznej
- Odznaczeni Orderem Lwa Białego
- Odznaczeni Orderem Masaryka
- Odznaczeni Orderem Orła Białego (III Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Orderem Podwójnego Białego Krzyża
- Odznaczeni Orderem za Wybitne Zasługi (Słowenia)
- Odznaczeni Orderem Zasługi Republiki Federalnej Niemiec
- Odznaczeni Orderem Republiki Serbii
- Odznaczeni Orderem 8 Września
- Ludzie urodzeni w Kolínie
- Urodzeni w 1944