Andrzej Dudycz

Andrzej Dudycz
András Dudith de Horahovicza
Data i miejsce urodzenia	16 lutego 1533 ; Buda
Data i miejsce śmierci	23 lutego 1589 ; Wrocław
Miejsce pochówku	prawdopodobnie Bazylika św. Elżbiety Węgierskiej we Wrocławiu
	Biskup Kninu
Okres sprawowania	od 1560 do 1565
Wyznanie	katolicyzm; protestantyzm
Kościół	Kościół łaciński; bracia polscy; bracia czescy
Nominacja biskupia	1560
Sakra biskupia	1560
	Multimedia w Wikimedia Commons

Andrzej Dudycz (także: węg.: András Dudith de Horahovicza lub Hardelatti von Horebowitz, chor.: Andrija Dudić Orehovički; ur. 16 lutego 1533 w Budzie, zm. 23 lutego 1589 we Wrocławiu)^[1] – był węgierskim szlachcicem pochodzenia chorwackiego, naturalizowanym Polakiem, humanistą, dyplomatą, pisarzem, katolickim biskupem Kninu i Peczu, działaczem reformacyjnym braci polskich i braci czeskich.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Biskup i dyplomata[edytuj | edytuj kod]

Urodzony w stolicy Królestwa Węgier w zamożnej rodzinie szlacheckiej. Studiował we Wrocławiu, Włoszech, Wiedniu, Brukseli i Paryżu.

W 1560 król Ferdynand I Habsburg mianował go biskupem Kninu w Chorwacji (wówczas części Węgier). Uczestniczył w Soborze Trydenckim w latach 1545–1563, gdzie na polecenie króla Ferdynanda domagał się wprowadzenia komunii pod dwiema postaciami. Następnie został mianowany biskupem Fünfkirchen (Pecz).

Cesarz Maksymilian II 14 czerwca 1574, potwierdził szlachectwo Andrzeja Dudycza i nadał mu nowy herb – udostojniony cesarskim orłem. Polski indygenat otrzymał Dudycz prawdopodobnie w 1575^[2].

W Polsce[edytuj | edytuj kod]

Dudycz przyjechał do Polski do Krakowa w 1565 jako ambasador cesarza Maksymiliana. Tam związał się z ruchem braci polskich, zrezygnował z funkcji biskupa i ożenił się. Został też poddanym króla polskiego. Chociaż jego przynależność do polskich unitarian nigdy nie była oficjalna, jednak jest powszechnie uznawany za jednego z ważnych działaczy tego kierunku religijnego.

W 1583 kupił miasteczko Śmigiel (ważny ośrodek polskiej reformacji) od członka wspólnoty braci polskich Stanisława Gilowskiego^[3].

Dudycz korespondował z najważniejszymi europejskimi unitarianami (m.in. Jerzy Blandrata, Jakub Paleolog, Faust Socyn i Ferenc Dávid). W krakowskim domu Dudycza mieszkał Jakub Paleolog i stamtąd wyjechał do Siedmiogrodu^[4].

Po wyborze Stefana Batorego na króla Polski, Dudycz opuścił Kraków. Wcześniej prowadził agitację na rzecz wyboru przeciwnika Batorego, cesarza Maksymiliana II. Zamieszkał we Wrocławiu, następnie na Morawach, gdzie związał się z braćmi czeskimi.

Chociaż Dudycz popierał reformację, to jednak odrzucał ekstremizm religijny (zgodnie z tym, co głosił Erazm z Rotterdamu) i potępiał fanatyzm zarówno protestantów jak katolików.

Zmarł we Wrocławiu i tu został pochowany w luterańskim kościele św. Elżbiety.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Dudith Andras, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-11-24] .
↑ Józef Szymański: Herbarz rycerstwa polskiego z XVI wieku. Warszawa: DiG, 2001, ss. 59-60. ISBN 83-7181-217-5.
↑ http://www.ck-smigiel.pl/go.php?fstrona=historia_regionu,2004,04-01-03 Historia regionu] [dostęp 2010-07-23]
↑ Mihály Balázs Early Transylvanian Antitrinitarianism, 1566–1571: From Servet to Palaeologus

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Epitafium Dudycza w kościele św. Elżbiety we Wrocławiu
De Cometis Dissertationes Novae Clariss. Virorum Thom. Erasti, Andr. Dudithij, Marc. Squarcialupi, Symon. Grynaei. Basileae 1580, Online-Edition of the Sächsische Landesbibliothek - Staats- und Universitätsbibliothek Dresden
Publikacje Andrzeja Dudycza w serwisie Polona.pl
The Scientific Revolution [dostęp 2021-11-24] (ang)

[1] Dudith Andras, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-11-24] .

[2] Józef Szymański: Herbarz rycerstwa polskiego z XVI wieku. Warszawa: DiG, 2001, ss. 59-60. ISBN 83-7181-217-5.

[3] ttp://www.ck-smigiel.pl/go.php?fstrona=historia_regionu,2004,04-01-03 Historia regionu] [dostęp 2010-07-23]

[4] Mihály Balázs Early Transylvanian Antitrinitarianism, 1566–1571: From Servet to Palaeologus

[1]

[2]

[3]

[4]