Anna Wazówna

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Anna Wazówna
Ilustracja
Herb
Herb Wazów
królewna szwedzka
Dynastia

Wazowie

Data i miejsce urodzenia

17 maja 1568
Eskilstuna

Data i miejsce śmierci

6 lutego 1625
Brodnica

Ojciec

Jan III Waza

Matka

Katarzyna Jagiellonka

Rodzeństwo

Zygmunt III Waza (brat) Izabella Wazówna (siostra)

Multimedia w Wikimedia Commons

Anna Wazówna (ur. 17 maja 1568 w Eskilstunie, zm. 6 lutego 1625[1][2] w Brodnicy) – szwedzka królewna, siostra króla Zygmunta III Wazy[2], starosta brodnicki i golubski.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Pałac Anny Wazówny w Brodnicy

Była najmłodszą córką Jana III Wazy (luteranin) i Katarzyny Jagiellonki (katoliczka), dorastającą w początkach swojego życia w Szwecji[2]. Matka wychowywała ją w wierze katolickiej, ale Anna, około 1580 wybrała luteranizm[3].

Od śmierci matki w 1583, była dla brata Zygmunta najbliższą mu osobą[4]. I kiedy jej brat obrany został królem Polski, przyjechała do niej wraz z nim w 1587. Jednak w związku z niechęcią polskiego dworu (uważano, że Anna ma zbyt duży wpływ na króla), po dwóch latach, w 1589 wróciła do Szwecji.

Do Polski przyjechała ponownie w 1592, a od 1598 została w niej na stałe. Ze względu na swoje wyznanie, oraz konflikty religijne, w dalszym ciągu nie mogła przebywać na królewskim dworze. W 1604 roku otrzymała starostwo w Brodnicy, a w 1611 w Golubiu, gdzie przebudowała dawny gotycki golubski zamek na swoją rezydencję, m.in. ozdabiając go attyką.

Anna Wazówna otrzymała staranne wykształcenie i Zygmunt III bardzo liczył się z jej zdaniem, tym bardziej że była od niego zdolniejsza[5]. Oprócz posługiwania się językiem szwedzkim i polskim, władała także językiem włoskim, niemieckim i francuskim. Podczas pobytu w Polsce sprawowała mecenat nad wieloma artystami[4]. Interesowała ją religia, botanika, teologia i historia[6]. Prowadziła korespondencję z uczonymi. Profesor Akademii Krakowskiej Szymon Syreniusz zadedykował jej pierwszy polski zielnik, który wydany został w 1613, przy finansowym wsparciu Anny Wazówny[4]. Natomiast Samuel Światopełk Bolestraszycki zadedykował jej swój przekład książki Heraklit.

Śmierć i miejsce pochówku[edytuj | edytuj kod]

Sarkofag Anny Wazówny w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Toruniu
Bransoleta Anny Wazówny[7] z ok. 1590, znaleziona w katedrze w Uppsali w 1777. Obecnie w zbiorach Livrustkammaren

Anna Wazówna zmarła w 1625 w Brodnicy, najprawdopodobniej na zamku[8]. Jako członkini rodziny królewskiej powinna spocząć w katedrze wawelskiej, nie było to jednak możliwe z powodu papieskiego zakazu chowania protestantów na poświęconych katolickich cmentarzach. Jej ciało przez kilka lat spoczywało w jednym z pomieszczeń zamku w Brodnicy. Dopiero w 1636, jej bratanek, król Polski Władysław IV Waza, zdecydował o pochowaniu Anny w pobliskim Toruniu, w specjalnie w tym celu dobudowanym w 1626 barokowym mauzoleum przy kościele Najświętszej Marii Panny, ówcześnie świątyni protestanckiej. Mauzoleum ma formę półkolistej absydy, do której prowadzi barokowy portal, i mieści nagrobek w formie cokołu, na którym wspiera się otwarty sarkofag z umieszczoną na nim, wyrzeźbioną w alabastrze, leżącą postacią królewny.

W latach 90. XX wieku, naukowcy z toruńskiego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika przeprowadzili prace konserwacyjne mauzoleum Anny Wazówny. Przy okazji ekshumowano i zbadano szczątki królewny. Potwierdzono autentyczność zachowanych pozostałości. W 1995 odbył się powtórny pogrzeb o charakterze ekumenicznym.

Galeria[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Słownik biograficzny regionu brodnickiego. Brodnica, Toruń: 1991.
  2. ↑ a b c Anna Wazówna, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2018-05-06].
  3. ↑ Iwona Kienzler, Polki na tronach Europy. Warszawa 2014, s.225.
  4. ↑ a b c S. Grzybowski, Jan Zamoyski, Warszawa 1994, s. 209.
  5. ↑ S. Grzybowski, Jan Zamoyski, Warszawa 1994, s. 209, 217.
  6. ↑ Iwona Kienzler, Polki na tronach Europy. Warszawa 2014, s.225-126.
  7. ↑ H. Bobińska, G. Ojcewicz, A. Saar-Kozłowska, Nie tylko brodnickie tajemnice Anny Wazówny, Szczytno 2018, s. 48.
  8. ↑ H. Bobińska, G. Ojcewicz, A. Saar-Kozłowska, Nie tylko brodnickie tajemnice Anny Wazówny, Szczytno 2018, s. 69.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • A. Saar-Kozłowska, Infantka Szwecji i Polski. Anna Wazówna 1568-1625. Legenda i rzeczywistość, Toruń 1995.
  • A. Saar-Kozłowska, Śmierć i problemy pochówku Anny Wazówny w Brodnicy, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo XXVII. Nauki Humanistyczno-Społeczne” 1996, z. 298, s. 45–94.
  • A. Saar-Kozłowska, Toruńskie obchody Międzynarodowego Roku Tolerancji w 1995 roku. Colloquium Charitativum i pochówek Anny Wazówny, „Przegląd Regionalny” 1996 (1997), R. I, nr 1, s. 99–155.
  • A. Saar-Kozłowska, Polskie lata Anny Wazówny. Przyczynek do badań nad osobowością postaci w świetle nowo poznanych źródeł, „Almanach Historyczny” 2001, t. 3, s. 40–71.
  • G. Kurkowska, Ana Wazówna 1568-1625. Polskie losy szwedzkiej królewny, Toruń 1995.
  • S. Ochmann-Staniszewska, Dynastia Wazów w Polsce, Warszawa 2007.
  • H. Bobińska, G. Ojcewicz, A. Saar-Kozłowska, Nie tylko brodnickie tajemnice Anny Wazówny, Szczytno 2018.
  • G. Ojcewicz, Pamflet na szwedzką królewnę jako źródło wiedzy o „szpetnej czarownicy”, czyli o Annie Wazównie, „Acta Neophilologica” 2013, nr XV, vol. 1, s. 299–322.
  • H. Linqvist, Wazowie. Historia burzliwa i brutalna, tłum. E. Fabisiak, Warszawa 2018.

Portrety literackie Anny Wazówny[edytuj | edytuj kod]

  • T. Bojarska, Byłam królewną, Gdańsk-Bydgoszcz 1977.
  • R. Przybylski, Ekumeniczny pochówek królewny w Toruniu w 1995 roku, Brodnica 2003.
  • R. Przybylski, Anna Wazówna. Królewna z białą chryzantemą, Brodnica 2005.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Anna_Wazówna&oldid=72569734”