Barbelognostycy
Barbelognostycy – sekta w obrębie gnostycyzmu, utożsamiana niekiedy z setianami, do 1945 r. znana głównie z Adversus haereses, I, 29 (ok. 180 r.) św. Ireneusza z Lyonu, który przedstawia i potępia tę ideologię.
Po odkryciu w 1945 r. i przestudiowaniu tekstów z biblioteki z Nadż Hammadi opis barbelognostyków autorstwa Ireneusza powiązano z jednym z głównych nurtów gnostycyzmu – setianizmem[1] lub protosetianizmem[2].
Nazwa barbelognostyków pochodzi od Barbelo[3], jednej z głównych postaci wierzeń gnostyckich, uznawanej za żeńską hipostazę, która towarzyszy najwyższemu z bytów duchowych, Ojcu. Wierzenia tej grupy zawarte są m.in. w Apokryfie Jana[4], a także w Ewangelii Judasza[5]. Do pism setianizmu (barbelognozy) oprócz wcześniej wymienionych zaliczane są Hipostaza archontów, Ewangelia Egipcjan, Apokalipsa Adama, Trzy stele Seta, Melchizedek, Oda o Norei, Marsanes, Allogenes, Potrójna Protennoia. Barbelognostycy uważali się za duchowe „nasienie Seta”, a najwyższą boską trójcę stanowili dla nich Ojciec (Niewidzialny Duch), Matka (Barbelo) i Syn (Autogenes)[6].
W literaturze pięknej barbelognostycy jako sekta uprawiająca kultową rozpustę pojawiają się m.in. w powieściach Juki podróżne Andrzeja Żuławskiego[7] i Moloch Marka Krajewskiego[8], a nawiązaniem do nich jest też postać czarodzieja Barbela w Przygodach Sindbada Żeglarza Bolesława Leśmiana[9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Mariusz Agnosiewicz: Chrześcijański libertynizm. Racjonalista.pl, 2009-05-24. [dostęp 2024-03-18].
- ↑ Myszor 2013 ↓, s. 11.
- ↑ Myszor 2013 ↓, s. 10.
- ↑ Myszor 2002 ↓, s. 75.
- ↑ Katowice: Pierwszy polski przekład Ewangelii Judasza. 2006-05-11. [dostęp 2024-03-19].
- ↑ Mariusz Dobkowski: Gnostycyzm. tradycjaezoteryczna.ug.edu.pl. s. 2019-06-17. [dostęp 2024-03-19].
- ↑ Andrzej Żuławski: Juki podróżne. Warszawa: Polska Oficyna Wydawnicza „BGW”, 1994, s. 51. ISBN 83-7066-587-X. [dostęp 2024-03-18].
- ↑ Marek Krajewski: Moloch. Wyd. I. Kraków: Znak, 2020-10-26, seria: Eberhard Mock. ISBN 978-83-240-6099-3. [dostęp 2024-03-18].
- ↑ Dorota Wojda: Poezja i gnoza w „Przygodach Sindbada Żeglarza” Bolesława Leśmiana. W: Różne głosy: prace ofiarowane Stanisławowi Balbusowi na jubileusz siedemdziesięciolecia. Dorota Wojda, Magdalena Heydel, Andrzej Hejmej (red.). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2013, s. 287. ISBN 978-83-233-3529-0.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Wincenty Myszor. Apokryf Jana : (wstęp i tłumaczenie z koptyjskiego wersji z NHC II, 1). „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne”. 35, z. 1, s. 73-89, 2002. Katowice: Księgarnia św. Jacka. ISSN 0137-3447.
- Wincenty Myszor: Barbelognostycy. W: Powszechna encyklopedia filozofii. Andrzej Maryniarczyk (red.). T. 10: Suplement. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 2009, s. 48-51. ISBN 978-83-60144-27-5.
- Wincenty Myszor. Ewangelia Judasza – wprowadzenie do studium. „Vox Patrum”. 59, s. 9-19, 2013. Lublin: Sekcja Historii Kościoła i Patrologii, Wydział Teologii KUL. ISSN 0860-9411.